Organy bezpieczeństwa publicznego – ogólny termin prawny obejmujący niewojskowe struktury aparatu bezpieczeństwa państwa funkcjonujące wPolsce Ludowej okresustalinizmu (1944–1956), a potocznie określane jakoUrząd Bezpieczeństwa (UB, od nazewnictwa organów terenowych, czyli urzędów bezpieczeństwa publicznego); ponadto potocznie zwano je (wraz zeSłużbą Bezpieczeństwa – formacją będącą następcą tych organów po 1956 r.)bezpieką.
Organy te objęte są w całości znacznie szerszym, współcześnie zdefiniowanym ustawie o IPN pojęciemorganów bezpieczeństwa państwa, obok stanowiących ich następców jednostek Służby Bezpieczeństwa, jak również odpowiadających współczesnych im oraz późniejszych struktur wojskowych, a także niektórych innych struktur państwowych.
Termin stosowany wobec współczesnych służb toorgany ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Na szczeblu centralnym struktura posiadała rangę ministerstwa, były to kolejno:
Podlegała im siećwojewódzkich urzędów bezpieczeństwa publicznego (WUBP), miejskich urzędów bezpieczeństwa publicznego (MUBP) i powiatowych urzędów bezpieczeństwa publicznego (PUBP).
Dwie pierwsze z trzech ww. instytucji centralnych nadzorowały ponadto organy innych typów, tj.:
Zostały one w 1954 r. przeniesione pod nadzór MSW.
Po zniesieniu komitetu w czasieodwilży 1956 r. również pozostałe jednostki mu podległe zostały zreorganizowane i włączone doMinisterstwa Spraw Wewnętrznych jako znacznie mniej liczebnaSłużba Bezpieczeństwa (28 listopada 1956 – 31 lipca 1990). Redukcja stanu osobowego odzwierciedlała ewolucję charakteru instytucji od aparatu masowego terroru do tajnej policji politycznej stosującej celowane wybiórczo represje.
| Centrala |
|
|---|---|
| Wojewódzkie UBP/UdsBP i im równorzędne |
|
| Pozostałe podległe centrali do 1954 r. | |
| Otoczenie i instytucje współpracujące |
|
| Poprzednik | |
| Następca |
|
| Obecne |
| ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Dawne |
|