_returns_to_the_General_Dynamics_Electric_Boat_shipyard.jpg) | |||
| Rodzaj okrętu | |||
|---|---|---|---|
| Kraj budowy | |||
| Stocznia | |||
| Zbudowane | 26 (z 66 planowanych) | ||
| Użytkownicy | |||
| Typ poprzedzający | |||
| Służba w latach | od 23 października 2004 | ||
| Uzbrojenie: | |||
| 37torpedMk.48 ADCAP 12pocisków manewrującychTomahawk | |||
| Wyrzutnie torpedowe: • dziobowe |
| ||
| Wyrzutnie rakietowe | |||
| Wyposażenie | |||
| Załoga | 134 oficerów i marynarzy | ||
| Wyporność: | |||
| • na powierzchni | 6900 t | ||
| • w zanurzeniu | 7800długich ton (7.925 ton metrycznych) | ||
| Zanurzenie testowe | 600 metrów | ||
| Długość | 111,94 m | ||
| Szerokość | 10,37 m | ||
| Napęd: | |||
| reaktorS9G 2 turbiny parowe moc 25 000 KM pędnik wodnoodrzutowy | |||
| Prędkość: • w zanurzeniu • taktyczna |
| ||
| |||
Okręty podwodne typu Virginia (New Attack Submarine – NSSN) –amerykańskie wielozadanioweokręty podwodne znapędem atomowym, stanowiące drugi w kolejności amerykański – i na świecie – typ okrętów czwartej generacji. Jednostki typuVirginia, opracowane pierwotnie jako uzupełnienie, a następnie jako tańsza alternatywa dla okrętów typuSeawolf, przystosowane są zarówno do wykonywania klasycznych operacji myśliwskich (SSN), jak też taktycznych uderzeń na cele lądowe (SSGN),działań płetwonurków bojowych (SEAL) oraz wsparcia oddziałów na lądzie i operacji radioelektronicznych. Okręty przeznaczone są zarówno do działania w głębokich wodach oceanów, jak też w wodach przybrzeżnych.
W ramach trójstronnego australijsko-brytyjsko-amerykańskiego paktu bezpieczeństwaAUKUS, od trzech do pięciu okrętów zakupi marynarka wojennaAustralii[1][2].
Pod konieclat osiemdziesiątych XX wieku, amerykańskie służby wywiadowcze były zaniepokojoneradzieckim postępem w zakresie technologii wyciszania atomowych okrętów podwodnych, zwłaszcza poziomem wyciszenia sowieckich okrętów podwodnych trzeciej generacji[3]. W odpowiedzi na obawy służb wywiadowczych, ówczesny przewodniczący Komisji Sił ZbrojnychIzby ReprezentantówLes Aspin, na lata 1988-1989 zwołał Panel Doradczy, celem oceny amerykańskich sił podwodnych i przeciwpodwodnych. W skład panelu wchodziło dziesięciu najlepiej wykwalifikowanych amerykańskich specjalistów w zakresie okrętów podwodnych oraz związanych z nimi technologii[3][a]. Jak stwierdzał sporządzony na podstawie doniesień wywiadu raportkongresowego panelu doradczego:
Nasze aktualne systemywojny przeciwpodwodnej niemal bez reszty polegają na nasłuchu szumów generowanych przez sowieckie okręty podwodne. Ta taktyka była skuteczna, a nasze siły zwalczania okrętów podwodnych notowały stały znaczący wzrost, dzięki faktowi tradycyjnie wysokiego poziomu szumów generowanych przez sowieckie okręty podwodne. Jednakże przyszłość tego podejścia do zwalczania okrętów podwodnych wydaje się być wątpliwa, ponieważ Związek Radziecki rozpoczął proces redukcji szumów wytwarzanych przez swoje okręty[3].
Panel rekomendował Kongresowi zapewnienie stałego finansowania budowy zaawansowanych technologicznie okrętów podwodnych oraz programów zmierzających do rozwoju technologii zwalczania tego rodzaju jednostek. Programy te – zgodnie z raportem panelu – powinny być prowadzone zarówno przez marynarkę wojenną jak i przezDARPA – częściowo niezależną agencję Departamentu Obrony, zajmująca się badaniami naukowymi na rzecz obronności oraz zastosowań cywilnych[3]. Panel zalecał też utrzymanie pełnego potencjału naukowo-przemysłowego Stanów Zjednoczonych (stocznie i laboratoria), który powinien być zorientowany na utrzymanie bieżącego potencjału floty, w pierwszym jednak rzędzie na rozwój nowych technologii, w tym technologii przyszłości.
Przedstawiony przez panel raport zauważał również, iż dotychczasowy sposób działania amerykańskich sił ZOP opierał się przede wszystkim na zaawansowanychpasywnych systemach akustycznych i jakkolwiek w zakresie tym Stany Zjednoczone posiadają znaczącą przewagę technologiczna nad Związkiem Radzieckim, jeszcze lepsze sonary pasywne nie zapewnią rozwiązania problemu wykrywania i śledzenia bardzo wyciszonych okrętów radzieckich[3].
W odpowiedzi na raport panelu, w 1988 roku Kongres ustanowił program pod nazwą SUBTECH (Submarine Technology), którego celem był rozwój pod kierunkiem DARPA nowych technologii podwodnych. Obliczony na kilka lat program SUBTECH stanowił przedmiot silnego sprzeciwu dowódców US Navy, w konsekwencji czego został przeniesiony do marynarki, gdzie został szybko rozproszony pomiędzy programami o tradycyjnym charakterze[3].
W tym samym czasie, prowadzony wcześniej przezWestinghouse Electric Company, a finansowany przez DARPA program konstrukcji i rozwoju nowego zaawansowanego reaktora, stał się wspólnym przedsięwzięciem DARPA i US Navy. W ramach tego programu opracowywano technologię reaktora chłodzonegociekłym helem, stwarzająca perspektywy konstrukcji reaktora o stosunku masy do mocy wynoszącym 11,3 kg/1KM, oraz reaktora chłodzonegociekłym metalem o stosunku 15,9 kg/1 KM, podczas gdy dotychczas stosowane w amerykańskich okrętach podwodnych reaktory, charakteryzowały się stosunkiem 90 kg/1 KM[3].
W połowie lat osiemdziesiątych XX wieku, oficjalny szacunek kosztów 29 zaplanowanych okrętów typuSeawolf (SSN21) wynosił 38 miliardów dolarów[3]. W1999 roku jeden z oficerów amerykańskich okrętów podwodnych, z pełnym dostępem do źródeł marynarki i stoczni, oszacował koszt trzech okrętów typuSeawolf wraz z przedkonstrukcyjnym programem naukowo-badawczym i budową na kwotę niemal 16 mld dolarów[3]. W czasie sporządzenia tej oceny żaden z trzech okrętów nie osiągnął jeszcze pełnej sprawności operacyjnej, a więc nie był to jeszcze ostateczny koszt. Suma ta jednak wskazuje, że – jeśli pominąć lotniskowce z napędem jądrowym – okręty typuSeawolf są najprawdopodobniej najdroższymi okrętami kiedykolwiek skonstruowanymi[3]. Kiedy widoczny stawał się wysoki koszt okrętów typuSSN21, a opozycja w Kongresie Stanów Zjednoczonych przeciwko ich budowie przybierała na sile, admirałFrank Kelso II (Chief of Naval Operations) przedstawił w 1990 roku propozycję budowy niskokosztowego okrętuSSN – pod początkową nazwą projektu „Centurion” (ang.Submarine for the new century)[3].
Podstawowymi założeniami nowego, wielozadaniowego okrętu były[3]:
Podstawowym założeniem programu w zakresietechnology insertion, było wprowadzanie zmian do projektu okrętów wraz z postępującą budową kolejnych jednostek nowego typu. Możliwość wprowadzenia zmian konstrukcyjnych dotyczyć miała zarówno wyposażenia okrętu, jak też samych modułów kadłuba[3].
W połowie 1991 roku zakładano, iż Centurion będzie raczej uzupełnieniem floty okrętów typuSeawolf niż ich następcą. Pod koniec jednak tego roku pojawiły się raporty z których wynikało, że produkcja okrętów SSN21 zostanie przerwana około roku 2000, w celu przyśpieszenia powstania nowego typu niskokosztowego okrętu[3]. 28 sierpnia 1992 rokuDepartament Obrony zaakceptował rozpoczęcie przez marynarkę prac studialnych nad koncepcją nowych okrętów oznaczonych „New Attack Submarine” (NSSN). Marynarka wojenna zakładała w tym czasie koszt jednej jednostki około 1 miliarda dolarów, wraz ze stoczniami Electric Boat i Newport News rozważyła przy tym wiele różnych wariantów nowych okrętów, nie wyłączając jednostek z napędem konwencjonalnym[3]. W tym samym czasie, koszt jednego okrętu typuSeawolf przy seryjnej produkcji, oceniany był na 2 miliardy dolarów[3].
Wraz z inicjacją programuNew Attack Submarine, w 1993 roku zarzucona została nazwaCenturion. Nowy program otrzymał kodowe określenie (desygnację)NSSN, chwilowo zmienione następnie naNAS, aby ostatecznie przywrócić pierwotną desygnację NSSN.
14 marca 2023 r. trójstronny australijsko-brytyjski-amerykański pakt bezpieczeństwa znany jakoAUKUS ogłosił, że marynarka wojennaAustralii kupi trzy okręty podwodne klasy Virginia jako środek pośredni między wycofaniem ich konwencjonalnychokrętów podwodnych typu Collins a budową przyszłych okrętów podwodnych z napędem atomowym typuSSN-AUKUS(inne języki). Gdyby program SSN-AUKUS natrafił na opóźnienia, Australia miałaby możliwość zakupu dwóch dodatkowych okrętów podwodnych typu Virginia[1][2].
Okręty tego typu, z założenia zdolne są do wykonania każdego rodzaju misji podwodnej (z wyjątkiem strategicznych misji jądrowych), w szczególności zaś[3]:
_bravo_sea_trials.jpg)
Okręty tego typu, określanego także jakoNew attack Submarine (NSSN), zostały zaprojektowane jako jednostki uniwersalne, zdolne do wykonania każdego rodzaju zadania (z wyłączeniem zadań przypisanych podwodnym nosicielom strategicznej broni jądrowej) dysponują zwiększoną elastycznością operacyjną. W budowie tych okrętów wykorzystano wiele technologii wyciszenia opracowanych dla większych okrętów typuSeawolf (SSN-21)[3], lecz pomimo mniejszych rozmiarów, okręty typuNSSN są militarnie równie sprawne bądź nawet wydajniejsze od swoich poprzedników.
W porównaniu do okrętów typuSSN-21, okręty typuNSSN są wolniejsze, przenoszą mniej broni, osiągają mniejszegłębokości zanurzenia, są też mniej sprawne w operacjacharktycznych[3]. Z drugiej jednak strony, przy równej jakSeawolf bezgłośności, posiadają system pionowych wyrzutni pocisków, bardziej zaawansowane i bogatsze wyposażenie służące obserwacji i nasłuchowi, jego charakterystyki zaś lepiej odpowiadają charakterowi zadań specjalnych i wymaganiom walki na„wodach błękitnych”, w szczególności wodach przybrzeżnych[3].
Zmodernizowane okręty typu688-I są głośniejsze niż rosyjskie okręty poprawionego typuAkuła II,Seawolf natomiast cichszy niżAkuła II i przygotowywane na przyszłość przez Rosjan okręty typuSSN-P-IX[3]. Założeniem projektowym typuNSSN było uzyskanie poziomu głośności nie przekraczającej poziomu uzyskanego wSeawolf, choćby nawet kosztem redukcji maksymalnej prędkości okrętu. Założenie to udało się zrealizować – charakterystyka szumów okrętów typuVirginia jest zbliżona do charakterystyki okrętów typuSSN21, z zachowaniem doskonałejprędkości taktycznej przekraczającej 20węzłów[3].
Operowanie w płytkich wodach przybrzeżnych narzuca inną charakterystykę akustyczną okrętu, niż ta do której były zoptymalizowane poprzednie generacje okrętów. W płytkiej wodzie zakres częstotliwości w propagacji fali dźwiękowej jest znacznie zwiększony, zaś straty w rozchodzącej się fali są relatywnie niskie[3]. Stąd również mimo osłabienia głośności w wysokich częstotliwościach oraz strat w częstotliwościach niskich, co związane jest z interakcją fali dźwiękowej z dnem morza, dalekodystansowe echo w płytkiej wodzie jest daleko bardziej bogate niż w przypadku wody głębokiej. Z powodu interakcji fali dźwiękowej z dnem i powierzchnią morza, na płyciźnie prostsze jest także określenie pola dźwiękowego. Struktura przestrzenna sygnału akustycznego w ścieżce uformowanej przez powierzchnię i dno morza jest znacząco różna od tej występującej na wodach głębokich, w niektórych płyciznach inna jest także struktura i charaktertermoklin, a zakres występujących anomalii może się wahać w przedziale 300 do 1200Hz, stąd też optymalizacja okrętu do działań w takich wodach wymagała zarówno dostosowania akustyki okrętu do tego typu wód, jak również uwzględnienia tego faktu przy konstrukcji urządzeń nasłuchowych zastosowanych na okrętach tego typu[3].
Wobec położonego przy konstruowaniu okrętów tego typu nacisku na zdolności do walki na płytkich wodach, okręty typuNew Attack Submarine posiadają zwiększone walorystealth w zakresie wykrywalności magnetycznej, wysublimowane systemy nadzoru i obserwacji oraz ulepszone systemy służące do prowadzenia działań specjalnych (Special Warfare Enhancements)[3].
| Los Angeles | Seawolf | NSSN | |
|---|---|---|---|
| Długość | 110m | 108 m | 115 m |
| Szerokość | 10 m | 12,2 m | 10,4 m |
| Wyporność podwodna | 6900t | 9100 t | 7800 t |
| Prędkość podwodna | 25+ węzłów | 25+ węzłów | 25+ węzłów |
| Głębokość zanurzenia | 250 m | 250 m | 250 m |
| Uzbrojenie | |||
| Torpedy | x | x | x |
| Pociski manewrujące | x | x | x |
| Miny przeciw urządzeniom podwodnym | x | x | x |
| Zaawansowane miny mobilne | x | x | x |
| Podwodne pojazdy bezzałogowe | – | – | x |
| Numer kadłuba | Stocznia | Początek budowy | Wodowanie | Wejście do służby | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Batch 1 | Block I | |||||
| "Virginia" | SSN-774 | Electric Boat | 2 września 1999 | 16 sierpnia 2003 | 23 października 2004 | |
| "Texas" | SSN-775 | Newport News | 12 lipca 2002 | 9 kwietnia 2005 | 9 września 2006 | |
| "Hawaii" | SSN-776 | Electric Boat | 27 czerwca 2004 | 17 czerwca 2006 | 5 maja 2007 | |
| "North Carolina" | SSN-777 | Newport News | 22 maja 2004 | 21 kwietnia 2007 | 3 maja 2008 | |
| Block II | ||||||
| "New Hampshire" | SSN-778 | Electric Boat | 30 kwietnia 2007 | 21 lutego 2008 | 25 października 2008 | |
| "New Mexico" | SSN-779 | Newport News | 12 kwietnia 2008 | 18 stycznia 2009 | 27 marca 2010 | |
| "Missouri" | SSN-780 | Electric Boat | 27 września 2008 | 20 listopada 2009 | 31 lipca 2010 | |
| "California" | SSN-781 | Newport News | 1 maja 2009 | 14 listopada 2010 | 29 października 2011 | |
| "Mississippi" | SSN-782 | Electric Boat | 9 czerwca 2010 | 13 października 2011 | 2 czerwca 2012 | |
| "Minnesota" | SSN-783 | Newport News | 20 maja 2011 | 3 listopada 2012 | 7 września 2013[4] | |
| Batch 2 | Block III | |||||
| "North Dakota" | SSN-784 | Electric Boat | 11 maja 2012 | 15 września 2013 | 25 października 2014 | |
| "John Warner" | SSN-785 | Newport News | 29 kwietnia 2009 | 16 marca 2013 | 1 sierpnia 2015 | |
| "Illinois" | SSN-786 | Electric Boat | 2 czerwca 2014 | 10 października 2015 | 29 października 2016 | |
| "Washington" | SSN-787 | Newport News | 22 listopada 2014 | 13 kwietnia 2016 | 26 maja 2017 | |
| "Colorado" | SSN-788 | Electric Boat | 7 marca 2015 | 29 grudnia 2016 | 25 września 2017 | |
| "Indiana" | SSN-789 | Newport News | 16 maja 2015 | 9 czerwca 2017 | 29 września 2018 | |
| "South Dakota" | SSN-790 | Electric Boat | 4 kwietnia 2016 | 14 października 2017 | 2 lutego 2019 | |
| "Delaware" | SSN-791 | Newport News | 30 kwietnia 2016 | 17 grudnia 2018 | 4 kwietnia 2020 | |
| Batch 3 | Block IV | |||||
| "Vermont" | SSN-792 | Electric Boat | luty 2017 | 29 marca 2019 | 18 kwietnia 2020 | |
| "Oregon" | SSN-793 | Electric Boat | 8 lipca 2017 | 25 czerwca 2020 | 28 maja 2022 | |
| "Montana" | SSN-794 | Newport News | 16 maja 2018 | 6 lutego 2021 | 25 czerwca 2022 | |
| "Hyman G. Rickover" | SSN-795 | Electric Boat | 11 maja 2018 | 26 sierpnia 2021 | 14 października 2023 | |
| "New Jersey" | SSN-796 | Newport News | 25 marca 2019 | 14 kwietnia 2022 | 14 września 2024 | |
| "Iowa" | SSN-797 | Electric Boat | 20 sierpnia 2019 | 18 czerwca 2023 | ||
| "Massachusetts" | SSN-798 | Newport News | 11 grudnia 2020 | 24 lutego 2024 | ||
| "Idaho" | SSN-799 | Electric Boat | 24 sierpnia 2020 | 6 sierpnia 2024 | ||
| "Arkansas" | SSN-800 | Newport News | 19 listopada 2022 | 7 grudnia 2024 | ||
| "Utah" | SSN-801 | Electric Boat | 1 września 2021 | |||
| Block V | ||||||
| „Oklahoma” | SSN-802 | Newport News | ||||
| „Arizona” | SSN-803 | Electric Boat | 7 grudnia 2022 | |||
| „Barb” | SSN-804 | Newport News | ||||
| „Tang” | SSN-805 | Electric Boat | ||||
| „Wahoo” | SSN-806 | Newport News | ||||
| „Silversides” | SSN-807 | Newport News | ||||
| „John H. Dalton” | SSN-808 | Electric Boat | ||||
| „Long Island” | SSN-809 | Newport News | ||||
| Batch 1 |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Batch 2 |
| ||||
| Batch 3 |
|
| Dowództwa | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Typy okrętów z napędem spalinowo-elektrycznym | |||||||||||||
| Typy okrętów z napędem atomowym |
| ||||||||||||
| Okręty unikatowe | |||||||||||||
| Głębinowe i doświadczalne | |||||||||||||
| Zaplecze | |||||||||||||
| Projekty | |||||||||||||
| Uzbrojenie i urządzenia |
| ||||||||||||
| Postacie | |||||||||||||
| Katastrofy i wypadki | |||||||||||||
| Artykuły przekrojowe | |||||||||||||
| Listy |
