 Ok22-31 wWolsztynie | |||
| Producent | |||
|---|---|---|---|
| Lata budowy | 1923–1934 | ||
| Układ osi | 2’C | ||
| Wymiary | |||
| Masa pustego parowozu | 70,75 t | ||
| Masa służbowa | 78,9 t | ||
| Długość | 11 425 mm | ||
| Długość ztendrem | 18 612 mm (22D2) | ||
| Wysokość | 4625 mm | ||
| Rozstaw osi skrajnych | 8050 mm | ||
| Średnica kół napędnych | 1750 mm | ||
| Średnicakół tocznych | 1000 mm | ||
| Napęd | |||
| Trakcja | parowa | ||
| Typ tendra | 22D2 (Hanomag) | ||
| Ciśnienie w kotle | 12at | ||
| Powierzchnia ogrzewalna kotła | 182,1 m²[a] | ||
| Powierzchniaprzegrzewacza | 61,6 m² | ||
| Powierzchnia rusztu | 4,01 m² | ||
| Średnica cylindra | 575 mm | ||
| Skok tłoka | 630 mm | ||
| Parametry eksploatacyjne | |||
| Moc znamionowa | 980 KM (720 kW) | ||
| Maksymalna siła pociągowa | 10 710 kG | ||
| Prędkość konstrukcyjna | 100 km/h | ||
| |||
Ok22 – polskiparowóz z lat 20. XX wieku, pierwszyparowóz osobowy polskiej budowy. Symbol Ok oznaczaparowóz przeznaczony dla pociągów osobowych, oukładzie osi 2’C (2–3–0).
Dokumentacja parowozu została opracowana w 1922 roku przez polskich inżynierów, przy współpracy biura konstrukcyjnego niemieckich zakładówHanomag. Wzorowany był na udanej pruskiej serii P8 (oznaczonej w Polsce jakoOk1), zwłaszcza w zakresie podwozia. Główną różnicę w stosunku do Ok1 stanowił nowy, większy kocioł z szerokim stojakiem o znacznie większej powierzchni ogrzewalnej, chociaż o takim samym ciśnieniu pary (12 at.)[1]. Kocioł był dość wysoko umieszczony, co zapewniało spokojny bieg parowozu i ułatwiało obsługę, a szerokie palenisko pozwalało spalać efektywnie gorsze gatunki węgla[1].
Pierwsze 5 lokomotyw (o numerach od Ok22-1 do Ok22-5) zbudowano w niemieckiej firmie Hanomag w 1923 roku, po czym poddano je intensywnym próbom, podczas których stwierdzono konieczność powiększenia powierzchniprzegrzewacza (prace nad ulepszeniem konstrukcji prowadził zespół prof.Alberta Czeczotta)[1]. Pomimo zmian powierzchnia przegrzewacza była niewystarczająca w stosunku do wydajności kotła - łącznie z niskim ciśnieniem pary w kotle ograniczało to parametry trakcyjne parowozu. Po zmianach konstrukcyjnych w 1928 roku podjęto ich produkcję seryjną wFabloku wChrzanowie. Kotły budowała firma Fitzner i Gamper z Sosnowca. W Polsce wyprodukowano kolejne 185 lokomotyw tej serii o numerach od Ok22-6 do Ok22-190. Próbę usunięcia wad podjęto w 1952 roku instalując kocioł z parowozuTr203. Kocioł ten posiadał rury cyrkulacyjne i dobrze dobrany przegrzewacz. Oznaczono maszynę jakoOk55-1 i Ok55-2. Po zbudowaniu 2 egzemplarzy projekt zamknięto z uwagi na likwidację zakupu parowozów przez PKP.
Łącznie z parowozamiOk1 parowozy serii Ok22 były podstawowymi lokomotywami pasażerskimi PKP przedII wojną światową, znajdując się we wszystkich dyrekcjach okręgowych kolei państwowych. Były też z braku sprzętu początkowo używane jako pospieszne.
Podczas wojny 111 parowozów Ok22 zostało zdobytych przez Niemcy w Polsce i wcielonych do służby pod oznaczeniami serii 38 4501 - 38 4611[2]. 78 lokomotyw zostało przejętych przez ZSRR i w większości przebudowanych na szeroki tor 1524 mm[2]. Jedna lokomotywa trafiła na Litwę (oznaczona tam jako K9-41), po czym została przejęta przez ZSRR w 1940 roku. Po ataku na ZSRR Niemcy zdobyli dalsze 21 lokomotyw Ok22, z czego wcielili do służby 18 pod oznaczeniami 38 4612 - 38 4629[2]. Po wojnie w ZSRR używano 59 lokomotyw serii Ok22 do lat 60[2]. Po wojnie w Polsce pozostało tylko 59 lokomotyw, w części uszkodzonych, cztery dalsze zwrócono do 1948 roku z Czechosłowacji i dwie z Austrii. Dopiero w 1955 roku 30 parowozów zwróciłaNRD, lecz zostały onezezłomowane z uwagi na wyeksploatowanie. Ostatecznie do służby w PKP po wojnie weszło tylko 57 lokomotyw przenumerowanych na Ok22-1 do Ok22-57, które eksploatowano do 1979 roku[2].
Dwie lokomotywy serii Ok22 przebudowano w latach 50. na serięOk55.
Ok22 mógł rozwijać prędkość 100 km/h. Do dziś zachowały się tylko dwa egzemplarze: jeden wJaworzynie Śląskiej (Ok22-23), drugi wWolsztynie (Ok22-31).
Wolsztyńska Ok22-31 była do niedawna czynna. Jeździła do roku 1997, potem przez kilka lat stała jako pomnik przy parowozowni, ale w 2002 roku została wysłana razem zTy3-2 na naprawę główną i powróciła w maju 2004. W maju 2009 skończył się przedłużany już okres rewizji kotła, w związku z tym lokomotywa została wygaszona.
Kilka egzemplarzy w okolicach MD Poznań przez pewien okres za zgodą dozoru technicznego jeździło z podniesionym o 2 atmosfery ciśnieniem w kotle (prowadziły pociągi pospieszne dalekobieżne z braku innych środków trakcyjnych). Poprawiało to znacząco parametry parowozu.
