Odtrutka,antidotum – substancja mająca zdolność neutralizacji lub zmniejszeniatoksyczności trucizny. Jej działanie najczęściej polega na tworzeniu z trucizną niewchłanialnego lub mniej toksycznegozwiązku chemicznego. Wyróżnia się odtrutki swoiste (skierowane przeciw konkretnej truciźnie) i nieswoiste (ogólne, na przykład mleko lubwęgiel aktywny przy zatruciach doustnych).
W dawnej medycynie uważano, że może istnieć uniwersalna odtrutka. Zdolność taką przypisywanoteriakowi[1].
Odtrutki swoiste (z przykładami)
- substancje przeprowadzające truciznę w związki nierozpuszczalne lubchelatowe. Wiążą się z trucizną obecną w ustroju, dezaktywując ją.
- reaktywatory – substancje normalizujące procesy metaboliczne, uwalniające zablokowany enzym przez wiązanie się z toksyną obecną w ustroju
- odtrutki witaminowe – w przypadkach zatruć substancjami, których działanie jest odwrotne do witamin
- substancje blokujące przemiany metaboliczne trucizn (stosowane jeśli trujące są metabolity)
- substancje przyspieszające i ułatwiającemetabolizm toksyn (stosowane, jeśli metabolity są nietoksyczne)
- związki redukujące – w przypadkach zatruć substancjamimethemoglobinotwórczymi
- antagonisty działania farmakologicznego trucizn. Działają przez zablokowanie receptorów, z którymi wiąże się trucizna.
- odtrutki swoiste oparte na działaniu przeciwciał.
Odtrutki nieswoiste:
- Witold Seńczuk red.: Toksykologia. Podręcznik dla studentów, lekarzy i farmaceutów. Wydanie IV. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2002.ISBN 83-200-2648-2. Brak numerów stron w książce
