| miasto wgminie miejsko-wiejskiej | |||||
Front kościoła Świętej Trójcy | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Prawa miejskie | 1420–1870, 2022 | ||||
| Burmistrz | Sławomir Zalewski | ||||
| Powierzchnia | 8,92[1] km² | ||||
| Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna | 23 | ||||
| Kod pocztowy | 09-120[3] | ||||
| Tablice rejestracyjne | WPN | ||||
| Plan miasta | |||||
Położenie na mapie gminy Nowe Miasto | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |||||
Położenie na mapie powiatu płońskiego | |||||
| TERC (TERYT) | 1420084[5] | ||||
| SIMC | 0120900[5] | ||||
Urząd miejski ul. Apteczna 8, 09-120 Nowe Miasto | |||||
| |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Nowe Miasto (alt.Nowe Miasto nad Soną) –miasto w Polsce, wwojewództwie mazowieckim, wpowiecie płońskim, wgminie Nowe Miasto[5][6]. Leży nad rzekąSoną, lewymdopływemWkry.
Nowe Miasto uzyskałolokację miejską w1420 roku, zdegradowane w1870 roku[7]. Prawa miejskie odzyskało w 2022 r.Miasto królewskieKorony Królestwa Polskiego wwojewództwie mazowieckim[8]. Należało do dzierżawy Nowe Miasto wziemi zakroczymskiej w1617 roku[9]. Do1954 roku siedziba wiejskiejgminy Modzele.W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała dowojewództwa ciechanowskiego.
Miejscowość jest siedzibągminy Nowe Miasto. Administracyjnie Nowe Miasto jest sołectwem[10].
W latach 1954–1972 miejscowość była siedzibą gromadyNowe Miasto.
Miejscowość turystyczno-wypoczynkowa dlaWarszawy (Zalew Nowomiejski i lasy).
| SIMC | Nazwa |
|---|---|
| 1061156 | Czernie |
| 1056913 | Osówka |
| 1056920 | Piaski |



Prawdopodobnie istniał tugród otoczonyfosą. Później stanął zamek będący siedzibą książątmazowieckich. Nowe Miasto było lokowane w XIV wieku, o czym świadczy wzmianka z 1398 roku "jest to miasto książęce, stolica powiatu sądowego ziemi zakroczymskiej". W 1386 roku zostaje tu erygowanaparafia. Obecny kościół został zbudowany około 1471 roku.
KsiążęJanusz I obdarzył w 1420 roku miejscowośćprawem miejskim chełmińskim i nadał mu nazwę Nowe Miasto oraz ustanowił przywileje na prowadzenie wagi i postrzygalni sukna. Herb Nowego Miasta wyglądał następująco: na tarczy o niebieskim tle widniała postaćśw. Jana Chrzciciela trzymającego na ręku Baranka Bożego, w kole z chorągiewką.
Nowe Miasto było ważnym węzłem drogowym o czym świadczyło osiem gościńców wychodzących w różnych kierunkach. Odbywały się tu co czwartek słynne targi oraz jarmarki. O zamożności miasta świadczą protokoły z odbytych lustracji np. lustracja z 1564/1565 stwierdza, że było tu 65 ogrodów, 274 domy, kościół murowany, plebania, szpital, łaźnia, postrzygalnia, waga, dwa młyny, 13 piwowarów i 20 pędzących gorzałkę. Największy rozkwit miasta przypada na XVI wiek. W 1644 roku przebywała w miejscowym zamkuLudwika Maria Gonzaga, późniejsza żona królaWładysława IV. Towarzyszący Ludwice Marii w podróżykanclerz wielki litewskiAlbrycht Stanisław Radziwiłł niezbyt pochlebnie wyrażał się o Nowym Mieście. Zapisał w swoich pamiętnikach pod datą 2 marca 1646 r.: „Nowe Miasto tylko z imienia, bo żadną miarą nawet nazwy brudnej wsi niegodne.”[11]. Po ogromnych zniszczeniach jakich dokonali Szwedzi w latach 1655–1660 miasto się wyludniło. Później walki francusko-rosyjskie na tym terenie (grudzień1806 r.), jak również oba powstania w XIX wieku przyczyniają się do dalszej stagnacji miasta. W roku 1869 na mocy ukazu carskiego Nowe Miasto traci prawa miejskie z których korzystało przez 467 lat. Prawa miejskie odzyskało 1 stycznia 2022[12].
Pod koniec XIX i na początku XX wieku wzrasta liczba mieszkańców (1885 r. – 2226, 1939 – ok. 3 tys.).
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie |
|
| Kolonia | |
| Osada leśna | |
| Integralne części miasta |
|
| Integralne części wsi |
|
| Przynależność wojewódzka |
|
|---|---|
| Miasta | |
| Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75) |
|
| Gromady (1954–72) |
|
Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.
|
Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).