 | |
| król Bitynii | |
| Okres | |
|---|---|
| Okres | |
| Okres | |
| Dane biograficzne | |
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | Nysa I |
| Żona | 1. ?, |
| Dzieci | z Nysą: |
Nikomedes IV Filopator (gr.Νικομήδης,Nikomḗdēs) (zm.74 p.n.e.) – ostatni królBitynii w latach94-91 p.n.e.,90-88 p.n.e. i od85 p.n.e. do swej śmierci. Syn królaBityniiNikomedesa III Euergetesa i królowej Nysy I.
Początki panowania Nikomedesa przypadły na okres względnego pokoju w regionie. Jednakże ze względu na kłopotliwe sąsiedztwo z królestwemPontu, zaczął mieć kłopoty z jej królemMitrydatesem VI Eupatorem Dionizosem. Ten, jeden z największych nieprzyjaciółRzymu, zaczął niepokoić graniceBitynii. Wspierał jego młodszego brataSokratesa Chrestosa w walce o tron bityński. W91 r. wysłał go naBitynię, dając mu pomoc wojskową. Walka o władzę nad ojczyzną między nimi zakończyła się porażką Nikomedesa. Ten postanowił udać się na wygnanie doRzymu.
W90 r. Rzymianie jednak podjęli decyzję o udzieleniu pomocy jemu oraz usuniętemu zKapadocji królowiAriobarzanesowi I Filomajosowi. Wysłali w tym celu posłów pod przewodnictwem Maniusza Akwiliusza oraz wydali polecenie Gajuszowi Kasjuszowi Longinusowi, namiestnikowi prowincji Azji, aby pomógł im militarnie. Ci z pomocąGalatów iFrygów ponownie wprowadzili Nikomedesa na tron bityński aAriobarzanesa I na tron kapadocki.
Po tym Rzymianie namawiali obu do napadu na krajMitrydatesa VI, ich wroga, by sprowokować go do wojny. Obaj wahali się, bowiem obawiali się potęgi sąsiada. Nikomedes, mając długi u Rzymian, wbrew swej woli spustoszyłPont aż do miasta Amastris. Mitrydates unikał wydania bitwy, by mieć więcej powodów do wszczęcia wojny. Gdy Nikomedes wrócił z dużymi łupami do domu, król Pontu wysłał posła Pelopidasa do Rzymian, by się poskarżyć. Poseł przypominając o więzach przyjaźni i przymierza łączących oba kraje, zarzucał Rzymianom zabranieFrygii iKapadocji, oba zawsze należące doPontu. Krytykował ich, że patrzyli spokojnie na najazd Nikomedesa na jego kraj. Powiedział, że król Mitrydates wzywa ich do pomocy w ukróceniu gwałtom Nikomedesa. Posłowie króla Bitynii, którzy tam byli, odpierali te zarzuty. Mówili, że Mitrydates stale knuł przeciw Nikomedesowi, bowiem wysłał pomoc wojskową jego bratuSokratesowi w walce o tron. Wspomnieli, że zawarł powinowactwo z królem ArmeniiTigranesem II, próbuje pozyskać przyjaźń królówEgiptu iSyrii, posiada 300 okrętów i następne buduje. Uważali, że te zbrojenia są skierowane przeciwko Rzymianom, a nie przeciw Nikomedesowi.Rzymianie na słowa posła pontyjskiego Pelopidasa, który ponownie zażądał udzielenia pomocy Mitrydatesowi, że nie podejmą wojny przeciw Nikomedesowi.
W88 r.Mitrydates VI postanowił rozpocząć wojnę. Wysłał synaAriaratesa IX doKapadocji, by zajął tron. Wysłał ponownie posła Pelopidasa do wodzów rzymskich, by poinformować o ich odpowiedzialności za obecne wydarzenia. Oskarżał ich o wszczynanie wojny z Mitrydatesem, nasyłając na niego Nikomedesa iAriobarzanesa. Kazał im powściągnąć Nikomedesa albo zerwać rzekomą przyjaźń między obydwoma krajami. Rzymianie jednak kazali Mitrydatesowi zostawić w spokoju Nikomedesa, wyjść zKapadocji, a posłowi usunąć się z obozu.
Wodzowie rzymscy nie czekali na decyzję senatu. Zgromadzili wojsko zBitynii,Kapadocji,Paflagonii iGalacji. Podzielili wojsko na trzy części. Każda z nich miała 4 tys. jazdy i ok. 40 tys. piechoty. Połączył się ponadto z nimi Nikomedes IV na czele 50 tys. piechoty i 6 tys. jazdy. Na równinie nad rzeką Amnias, dopływem rzekiHalys wPaflagonii, doszło między Nikomedesem aArchelaosem i jego bratem Neoptolemosem, wodzami Mitrydatesa, do walki. Nikomedes wyprowadził całe swe wojsko, a bracia tylko lekkozbrojnych, jazdę pod wodząArkatiasa oraz część wozów bojowych. Aby ich nie otoczyli liczniejsi Bitynowie, postanowili zająć skaliste wzniesienie. Kiedy się to nie udawało Neoptolemos przybył z pomocą, wzywającArkatiasa. Nikomedes widząc to ruszył na nich i wywiązała się między nimi walka. Bitynowie mając większą siłę zmusili wrogów do ucieczki, dopóki nie udzielił im pomocyArchelaos, który stawił czoło ścigającym. Po taktycznym wycofywaniu, ponownie uderzył na Bitynów z wozami uzbrojonymi w kosy. Wojsko Nikomedesa na widok spustoszenia poczynionego przez kosy przestraszyło się. Wówczas uderzyli na nich z frontuArchelaos, a z tyłu Neoptolemos iArkatias. Walka trwała zaciekle. Wielu Bitynów poległo, a król Nikomedes uciekł z resztkami doPaflagonii. W ten sposóbBitynia weszła w składPontu.
NiebawemLucjusz Korneliusz Sulla, mianowany wodzem w wojnie z Mitrydatesem, walczył z wrogiem przez następne trzy lata. W86 r.Sulla założył obóz podOrchomenos naprzeciwArchelaosa. Jesienią br. doszło między nimi do bitwy, zwycięskiej dla Rzymian. Kiedy król Pontu dowiedział się o porażce, kazałArchelaosowi uzyskać pokój na honorowych warunkach. Ten spotkał się w tym celu z Sullą w Delion wBeocji, który mając braki wojskowe i finansowe zgodził się na rozmowy. Po wstępnych rozmowach i wysłaniu gońców do króla, zaczął ściągać żołnierzy z różnych stron.Mitrydates VI Eupator zgodził się na warunki pokojowe. W sierpniu85 r. doszło między królem a Sullą do spotkania w Dardanos nadHellespontem. Na mocy tego pokoju Nikomedes mógł ponownie objąć władzę w swoim królestwie.
Panowanie Nikomedesa od tego czasu przebiegało bez większych zakłóceń. W Bitynii coraz bardziej pogłębiały się wpływy Rzymu. W80 r. młodyGajusz Juliusz Cezar przybył na dwór Nikomedesa. Cezar był tam wysłany na polecenie pretora Marka Termusa z Azji, by ściągnąć flotę bityńską. Jednak on zabawił się tam nieco dłużej u boku króla.
Jednym z ostatnich posunięć Nikomedesa IV było zapisanie w testamencie królestwa Bitynii republice rzymskiej w r.74 p.n.e.Senat rzymski przekształcił ją wprowincję rzymską. Śmierć Nikomedesa pod koniec74 r. była bezpośrednią przyczyną najazdu królaPontuMitrydatesa VI na Bitynię i rozpoczęciatrzeciej wojny między Rzymem a nim. Wiosną73 r.Mitrydates zmusił Marka Aureliusza Kottę, rzymskiego konsula 74 r., namiestnika Bitynii i naczelnego dowódcy floty do ucieczki doChalkedonu. W ten sposób kraj ponownie stał się częściąPontu.
Nikomedes IV był dwukrotnie żonaty. Pierwszą z nich była nieznana z imienia ciotka, siostra ojca. Małżeństwo ich było bezdzietne. Z drugą żoną Nysą II, córkąAriaratesa VI Epifanesa Filopatora, królaKapadocji, miał zapewne dwoje dzieci (córkę i prawdopodobnie syna):
|