| Caloenas maculata[1] | |||
| (Gmelin, 1789) | |||
 Ilustracja z 1898 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek | nikobarczyk plamisty | ||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| |||
| |||
Nikobarczyk plamisty[3] (Caloenas maculata) – prawdopodobnie wymarły gatunek ptaka z rodzinygołębiowatych (Columbidae), podrodzinytreronów, opisany na podstawie okazu o niepewnym pochodzeniu[4]. Znany jest obecnie tylko z jednego spreparowanego okazu, który przechowywany jest w World Museum of the National Museums Liverpool; prawdopodobnie został odłowiony na tereniePolinezji Francuskiej (możliwe, że naTahiti), mniej więcej między 1783 a 1823[5].
Mimo że zagadkowy i znany z zaledwie jednego okazu, nikobarczyk plamisty może być uznany za osobny gatunek na podstawie wynikówsekwencjonowania DNA ifilogenetyki molekularnej. W badaniu z 2014 roku Heupinket al. wyizolowaliDNA i porównali sekwencjenukleotydów z tymi należącymi do innych gołębi orazmadagaskarnika jednobarwnego (Mesitornis unicolor), dostępnymi wGenBank. Utworzyli dwadrzewa filogenetyczne przedstawiające pozycję wszystkich gołębi, od których pobrano próbki; przedstawicieleCaloenas,Didunculus (1 gatunek –zębacz),treronów (Raphinae) iGoura zostali zaprezentowani następująco[6]:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Po raz pierwszy o nikobarczyku plamistym wspomniał wA General Synopsis of Birds (1783)John Latham, anazwał goJohann Friedrich Gmelin w 1789. Gołąb osiągał długość ciała bliską 32 cm. Upierzenie przybierało barwę głębokiej, butelkowej zieleni, a szyję zdobiły wydłużone pióra[4]. Pióra skrzydeł i grzbietu były upstrzone dużymi, białymi, trójkątnymi plamami, a na końcusterówek znajdował się żółtawy pas. Nogi i stopy były czerwonawe. Wedle starszych opisów skrzydła miały długość 225 mm (przy okazie z Liverpoolu brak zewnętrznychlotek), a końcówka dzioba miała barwę żółtą. Ogon mierzył 126 mm długości, dziób wzdłuż górnej krawędzi 20 mm, askok 33 mm. Bazując na rysunku Lathama i resztkach farby na spreparowanej skórce z Liverpoolu, można wywnioskować, żetęczówka była czerwona[7]. Na podstawie obecności wydłużonych piór na szyi John Latham zasugerował pokrewieństwo znikobarczykiem zwyczajnym (Caloenas nicobarica), aRothschild uznał go po prostu za anormalny okaz tego gatunku. Najprawdopodobniej to, że gatunek często był pomijany przez późniejszych autorów, należy przypisywać wpływowi Rothschilda. Niemniej jednak nikobarczyk plamisty znacznie różnił się od nikobarczyka zwyczajnego[4].
Ze względu na zagadkowośćC. maculata niewiele wiadomo na temat jego ekologii. Zważywszy na kolorystykę upierzenia można wysnuć przypuszczenie, że gatunek zasiedlał subtropikalne, tropikalne lasy lub wilgotne niziny. W odróżnieniu od spokrewnionych gatunków nikobarczyk plamisty był raczej nadrzewny niż naziemny[7]. Podobnie jak pokrewne gatunki, prawdopodobnie był osiadły[8].
Pochodzenie okazu i okoliczności wymarcia są niejasne. Jedna z hipotez naukowych, zwracając uwagę na niewielkie skrzydła tego ptaka, mówi, że gatunek musiał żyć na wyspie bez znaczących drapieżników. Ornitolog David Gibbs wysnuł przypuszczenie, według którego nikobarczyk plamisty został odłowiony na którejś z wyspPacyfiku; z 1928 pochodzi opowieść mieszkańcówTahiti o tajemniczym zielono-białym, plamkowanym ptaku, nazwanymtiti, który mógł być tym (lub podobnym) gatunkiem[5]. Jednakże paleontolog David Steadman dodał, że nazwatiti jest używana dla kilku gatunków zPolinezji Francuskiej, w tymburzykowatych[9]. W 1851 młodociany okaz znalazł się w posiadaniuEdwarda Smitha-Stanleya, 13. hrabiego Derby wKnowsley Hall, którego kolekcja obecnie stanowi częśćWorld Museum Liverpool. Drugi okaz, który należał doJosepha Banksa, zaginął, a trzeci być może znajdował się w kolekcji z dawnegoLeverian Musem (zbioryAshtona Levera)[7].BirdLife International dodało nikobarczyka plamistego na listę wymarłych gatunków w 2008[2].
