 | |||
| Data i miejsce urodzenia | 16 lutego1880 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |||
| Komisarz ludowy wojskowychRFSRR | |||
| Okres | od 23 listopada 1917 | ||
| Przynależność polityczna | |||
| Poprzednik | |||
| Następca | |||
 | |||
| Odznaczenia | |||
 | |||
| |||
Nikołaj Iljicz Podwojski,ros. Никола́й Ильи́ч Подво́йский,ukr. Микола Ілліч Подвойський – Mykoła Illicz Podwojski (ur.4 lutego?/16 lutego 1880 w Kunaszowce, (ujezdnieżyńskiguberni czernihowskiej), zm. 28 lipca 1948 wMoskwie) – rosyjski i ukraiński działacz socjaldemokratyczny ikomunistyczny, bolszewik, członek bolszewickiej Organizacji Wojskowej wPiotrogrodzie, członekKomitetu Wojskowo-Rewolucyjnego przyPiotrogrodzkiej Radzie Delegatów Robotniczych i Żołnierskich (od16 października?/29 października 1917), organizującego i kierującegozbrojnym przejęciem władzy przez bolszewików w Piotrogrodzie.
Był synemukraińskiego kapłanaprawosławnego, nauczyciela wiejskiego. Uczył się wseminarium duchownym w Czernihowie, jednak za działalność w ruchu rewolucyjnym został usunięty ze szkoły. Kontynuował naukę w Diemidowskim Liceum Prawniczym wJarosławiu[1].
Od 1901 był członkiemSocjaldemokratycznej Partii Robotników Rosji, po rozłamie w partii nafrakcje:bolszewików imienszewików (1903), opowiedział się po stronie tych pierwszych. Działał w organizacji studenckiej bolszewików oraz w komitecie partyjnym w Jarosławiu. W czasierewolucji 1905 roku współorganizował strajk robotników tekstylnych iradę delegatów robotniczych wIwanowo-Wozniesieńsku, a także formował uzbrojone drużyny robotnicze w Jarosławiu. Został poważnie ranny w czasie starcia robotników z policją. W 1906 emigrował doNiemiec, następnie wyjechał doSzwajcarii, jednak po roku zdecydował się na powrót do Rosji. Działał w organizacjach partyjnychPetersburga,Kostromy iBaku. Uczestniczył w podziemnym bolszewickim ruchu wydawniczym, w tym w wydawaniu gazet „Zwiezda” i „Prawda”, wielokrotnie był aresztowany i spędził trzy lata w więzieniach[1].
Wziął udział wrewolucji lutowej. Wszedł w składPiotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich, redagował pisma „Sołdatskaja Prawda”, „Raboczij i Sołdat” oraz „Sołdat”. Brał udział w tworzeniuCzerwonej Gwardii[1]. 10 marca 1917 został członkiem Komitetu Wojskowego bolszewików, zajmującego się agitacją wśród żołnierzy garnizonu piotrogrodzkiego[2]. 21 kwietnia 1917 apelował do marynarzy z bazy wKronsztadzie o skierowanie do Piotrogrodu oddziału marynarzy; przy ich pomocy bolszewicy mieli zamiar przeprowadzić powstanie zbrojne przeciwko Rządowi Tymczasowemu - ostatecznie zakończyło się ono niepowodzeniem[3]. Następnie stanął na czele bolszewickiej Organizacji Wojskowej, powierzono mu kierowanie drugą próbą przejęcia władzy na drodze powstania zbrojnego (dni lipcowe)[4]. Pozostał na czele Organizacji Wojskowej po klęsce bolszewików w lipcu i brał udział w przygotowaniach do kolejnego zbrojnego wystąpienia, które zakończyło sięzwycięstwem bolszewików[5]. Pozostawał głównym doradcąLenina w kwestiach wojskowych[6]. Stłumiłpowstanie Kiereńskiego i Krasnowa na Piotrogród[1].
Od listopada 1917 do marca 1918 byłludowym komisarzem ds. wojskowych, od stycznia 1918 kierował Wszechrosyjskim Kolegium ds. Organizacji i Formowania Armii Czerwonej. Po ustąpieniu ze stanowiska wszedł doNajwyższej Rady Wojskowej, następnie przewodniczył Najwyższej Inspekcji Wojskowej. Od września 1918 do lipca 1919 był członkiem Rady Rewolucyjno-Wojskowej Republiki. W 1918 znajdował się na Froncie Południowymwojny domowej, walczył przeciwko wrogim rewolucji komunistycznejKozakom dońskim, uczestniczył we wdrożeniu przeciwko nim kampanii czerwonego terroru. Od stycznia do września 1919 pełnił także funkcję komisarza ds. wojskowych i morskich Ukrainy. W latach 1919–1923 kierował Wsiewobuczem (organizacją odpowiedzialną za kształcenie wojskowe ludności), odpowiadał także za jednostki specjalnego przeznaczenia, wykorzystywane do przeprowadzania akcji karnych i pacyfikacji, połączonych z masowymi aresztowaniami irozstrzeliwaniami. Był członkiem Rad Rewolucyjno-Wojskowych 7 i 10 Armii[1]. Po zakończeniuwojny domowej w Rosji działał w związkach sportowych i w Najwyższej Radzie Kultury Fizycznej. W 1935 odszedł na emeryturę[1]. Uniknął represji okresuwielkiego terroru, zmarł w sanatorium[1].
Żonaty z Niną Awgustową Didrikil (1882-1953), również działaczką bolszewicką, pracownicą Instytutu Lenina. Miał syna Lwa oraz córki Ołenę i Lidę[1].
