Niger,Republika Nigru (fr.République du Niger) – państwo położone wAfryce Zachodniej naSaharze, bez dostępu do morza. Niger liczy ponad 1,3 mln km² powierzchni. Graniczy zAlgierią (956 km),Libią (354 km),Czadem (1175 km),Nigerią (1497 km),Beninem (266 km),Burkina Faso (628 km) i zMali (821 km). W 2011 roku w państwie mieszkało 15 306 252 osób[3]. Kraj uzyskał niepodległość 3 sierpnia 1960 roku. Językiem urzędowym jesthausa. Niger dzieli się na 7 departamentów i jedendystrykt stołeczny. Stolicą jestNiamey.
Prawie cały obszar Nigru leży na południowejSaharze. Niger znajduje się na powierzchni wyżynnej (wys. 200–500 m). W centrum państwa wznosi sięWyżyna Air, zbudowana zeskał krystalicznych. Na wyżynie znajdują sięmasywy wulkaniczne (m.in.Baguezane, 2022 m)[5]. Na wschód od wyżyny rozciąga się pustynnanieckaTenere, a na zachód nieckaTalak. Na północy Nigru znajduje siępłaskowyżDżado osiągający do 1150 metrów wysokości[5]. Klimat zwrotnikowy kontynentalny, suchy i skrajnie suchy na północy. W części środkowej i południowej klimat jest podrównikowy suchy (wilgotniejszy na skrajnym południu). Średnia roczna suma opadów waha się pomiędzy 20–50 mm na północy do 600–800 mm na południu[5].Pora deszczowa przypada w sierpniu w części środkowej. W części południowej pora deszczowa rozpoczyna się w czerwcu, a kończy we wrześniu. Średnia temperatura w styczniu (będącym najchłodniejszym miesiącem) wynosi 16–17 °C na północy i 24 °C na południu[5]. W części północnej najcieplejszym porą jest lipiec zaś w części środkowej i południowej okres pomiędzy kwietniem i majem. Na północy średnia temperatura w najcieplejszym okresie wynosi 32 °C, a w części środkowej i południowej 34 °C[5]. Średnie opady dla kraju wynoszą: 0 mm w styczniu oraz 138 mm w lipcu[6]. Są duże amplitudy dobowe temperatury. Podczas zimy można zaobserwowaćharmattan będący suchym i ciepłym wiatrem znad Sahary[5]. W Nigrze jedyną stałą rzeką jestNiger, przepływający przez południowo-zachodnią część państwa. Pozostałe rzeki sąrzekami okresowymi. W Nigrze znajdują się liczne suche doliny (wadi). Na południowym wschodzie leży jezioroCzad. Na północy istnieje roślinność pustynna, przechodząca ku południowymi w półpustynną. W południowej części Nigru znajdują sięsawanny z udziałem kolczastych drzew (głównieakacji) orazbaobabów. Na zachód od jeziora Czad znajdują się suche tereny porośnięte sawanną trawiastą[6]. Wzdłuż wady rosną akacje i palmy dum. W 2006 roku w Nigrze znajdowało się 6,6% powierzchni kraju pod ochroną prawną[5].
W 2010 roku część Nigru została dotkniętasuszą, zaś tereny położone przy rzece Niger zostały dotknięte powodzią. W wyniku monsunu doszło do potężnych ulew w części państwa. Rzeką Niger płynęła największafala powodziowa od 80 lat[7]. Na niektórych terenach zaczęła odradzać się roślinność, lecz stale podnoszący się poziom wód sprawił, że rośliny zgniły. Susza i powódź przyczyniły się do klęski głodu w Nigrze. Według organizacji humanitarnejOxfam, ponad połowa mieszkańców Nigru potrzebowała wówczas bezpośredniej pomocy żywnościowej[7]. Początkowo Niger otrzymał dużą pomoc humanitarną, ale w wyniku powodzi wPakistanie, większość pomocy zaczęła trafiać do tego kraju. Powódź zniszczyła schronienia dla ok. 70 tys. ludzi[7]. W sierpniu 2010 rokuŚwiatowy Fundusz Żywnościowy przekazał na pomoc mieszkańcom Nigru 15 mlndolarów[7].
Ziemie Nigru zamieszkane były odgórnego paleolitu[8]. Pustynnienie obszaruSahary (od III tysiąlecia p.n.e.) spowodowało migrację na południe, ku dolinie rzekiNiger, początkowo ludów rolniczych, potem pasterzy bydła utożsamianych zFulanami[8].
Od X w. ludyHausa zakładały miasta-państwa na południu kraju, a północne obszary opanowały koczownicze plemionaTuaregów[8]. W XVI w. imperiumSonghaj rozciągnęło swą władzę nad większością ziem należących obecnie do Nigru. Na początku XIX w. nigeryjskie plemiona Fulani prowadziły świętą wojnę z Hausa, przejmując władzę na południu.
Podczas konferencji w Berlinie (1884-1885), dotyczących posiadłości w Afryce Środkowej, Niger został przydzielony Francuzom, którzy przybyli tu w 1891 roku, ale kolonizacja tych ziem trwała doI wojny światowej[8]. Od 1922 roku Niger wchodził w składfrancuskiej Afryki Zachodniej. Od 1958 roku otrzymał autonomię w ramachWspólnoty Francuskiej, a w 1960 roku uzyskał niepodległość, po podpisaniu z Francją porozumienia w sprawie pomocy finansowej, obronnej, technicznej i kulturalnej. Od 1974 roku w kraju rządziła Najwyższa Rada Wojskowa i do 1988 roku działalność partii politycznych była zakazana[8]. W 1989 roku odbyło się referendum konstytucyjne i wybory prezydenckie, które wygrałAli Saibou, przeciwnik wielopartyjnej demokracji. Pod presją opozycji, po licznych strajkach i demonstracjach, wyraził zgodę na reformy. Rok późniejAmadou Cheiffou został mianowany premierem rządu tymczasowego. Wielopartyjna konstytucja została przyjęta drogą referendum w 1992 roku, a w rok później w wyniku wolnych wyborów doszło do utworzenia koalicji rządowej[8]. Prezydentem zostałMahamane Ousmane, przywódcaKonwencji Demokratycznej i Społecznej. Katastrofalne powodzie we wschodnim i środkowym Nigrze zakończyły w 1994 roku wieloletnią suszę. Rok później zawarto pokój ze zbuntowanym plemieniem Tuaregów, które od 1991 roku prowadziło walki z siłami rządowymi, domagając się większych udziałów w zyskach z eksploatacji złóżuranu[8].
W 1996 rokujunta wojskowa obaliła prezydenta, zawiesiła konstytucję i działalność partii politycznych oraz rozwiązała parlament i rząd. Władzę objęła Rada Ocalenia Narodowego z podpułkownikiemIbrahim Baré Maïnassara na czele, który jeszcze w tym samym roku wprowadził nową konstytucję, utworzył partię – Związek Niezależnych na rzecz Odnowy Demokracji (UNIRD) oraz wygrał wybory prezydenckie, a jego partia – wybory parlamentarne[8]. W kolejnym zamachu stanu, w kwietniu 1999 roku, Mainassara zginął, rządy przejęła Rada Pojednania Narodowego, a szefem państwa został stojący na jej czele majorDaouda Malam Wanké, dowódca Gwardii Prezydenckiej[8]. Wprowadzono nową konstytucję, która ograniczała kompetencje prezydenta na rzecz parlamentu i rządu oraz przekazała rządy cywilom[8].Wybory prezydenckie 22 grudnia 1999 roku wygrałMamadou Tandja z partii MNSD, a parlamentarne – jego partia, która jednak nie uzyskała bezwzględnej większości i utworzyła rząd koalicyjny z CDS. Jeszcze w 1999 roku uchwalono nowąkonstytucję[6]. Sukcesem nowych władz było rozbrojenie powstańców spośród Tuaregów iTubu oraz uzyskanie pożyczek z instytucji międzynarodowych[8]. Wybory w 2004 roku wygrał dotychczasowy prezydent i popierająca go partia[8]. W tym samym roku w Nigrze przeprowadzono po raz pierwszy w historiiwybory lokalne[6]. Konflikt z Beninem rozwiązałMiędzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości, który w 2005 roku przyznał Nigrowi większość sporych wysepek na rzece stanowiącej linię graniczną z Beninem[6].
W maju 2009 w Nigrze rozpoczął siękryzys polityczny z powodu planów prezydenta Tandji dotyczących wydłużenia jego drugiej kadencji i zniesienia kadencyjności szefa państwa w ogóle. W wyniku przeprowadzonego wbrew decyzji sądu referendum, do ustawy zasadniczej wprowadzone zostały stosowne poprawki. Zmiana prawa spowodowała krytykę ze strony opozycji i społeczności międzynarodowej. W kraju rozpoczęły się protesty społeczne. Po porażce rozmów negocjacyjnych pod egidąECOWAS, w lutym 2010 wojsko dokonałozamachu stanu, obalając prezydenta Tandję Mamadou. Władzę w kraju przejęła junta wojskowa na czele zSalou Djibo.
Junta wojskowa ogłosiła jednakże plan powrotu do rządów cywilnych. W październiku 2010 w kraju odbyło sięreferendum konstytucyjne, a w styczniu 2011 demokratycznewybory. W ich wyniku nowym prezydentem republiki wybrany został wieloletni lider opozycjiMahamadou Issoufou, obejmując urząd 7 kwietnia 2011.
Wiosną 2014 roku powstało wspólne wojsko Nigerii i jej państw sąsiadujących (między innymi z Nigrem) w celu pokonania terrorystów zBoko Haram[9]. Wspólna armia powstała w wyniku nacisku państw zachodnich. W czerwcu 2015 roku terroryści z organizacji Boko Haram zaatakowali Niger iCzad. Podczas ataku w Nigrze doszło do zamordowania około 50 osób[9]. W listopadzie 2015 roku Niger zamknął 151 szkół, do których chodziło 12,5 tys. dzieci[10]. Szkoły zamknięto w obawie o atak terrorystów z organizacji Boko Haram działającym w sąsiedniej Nigerii. Nauczyciele w obawie o swoje bezpieczeństwo nie zjawiali się w pracy. Brak działających szkół doprowadził do fali paniki wśród miejscowych mieszkańców[10]. Władze Nigru wraz z ONZ rozpoczęły pracę nad zapewnieniem bezpiecznych warunków do edukacji[10].
Mahamadou Issoufou – prezydent Nigru w latach 2011–2021
Niger jest republiką. Głową państwa jest prezydent, wybierany w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję. Władza ustawodawcza należy do 1-izbowego Zgromadzenia Narodowego, liczącego 113 deputowanych, pochodzącego z wyborów powszechnych, o 5-letniej kadencji. Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem na czele. Prezydent mianuje premiera. Obecny ustrój polityczny opiera się nakonstytucji uchwalonej w 1999 roku[13].
Niger jest bardzo ważnym państwem dlaRepubliki Francuskiej zwłaszcza w ostatnim czasie. Stanowi punkt strategiczny pozwalający ocenić sytuację na granicach Mali i Burkina Faso. Poza dotacjami i inwestycjami ze strony francuskiej, zwiększono także ilość stacjonujących francuskich wojsk. Niger ma podpisaną współpracę wojskową z Federacją Rosyjską, jednak pomimo tego jest otwarty na porozumienie z Francją[15].
Niger należy do grupy najbiedniejszych państw na świecie.ONZ zalicza ten kraj do grupy jednych z najsłabiej rozwiniętych państw świata (tzw. LDC –Least Developed Countries)[17]. W 2007 roku PKB per capita wynosiło 700 USD[18]. Do 2014 roku PKB per capita wzrosło do 1100 USD[19]. Około 50% budżetu państwa stanowi pomoc finansowa (głównie pochodząca z Francji)[18]. Pod koniec lat 90. zadłużenie zagraniczne przekroczyło roczną wartość dochodu narodowego[18]. W 2000 roku Międzynarodowy Fundusz Walutowy rozpoczął program umorzenia części zagranicznego zadłużenia. Pomoc finansową przeznaczono m.in. na rozbudowę infrastruktury wiejskiej, ochronę zdrowia, szkolnictwo. Długotrwałe susze, konieczność importu żywności, masowy przemyt towarów z Nigerii oraz niestabilna sytuacja polityczna pogarsza sytuację gospodarczą Nigru. Spadek cen ruduranu (od początku lat. 80 XX w. do pierwszych lat XXI w.) osłabił rozwój górnictwa[18]. Polityka gospodarcza opiera się na zwiększeniu areału rolnego (nawodnienie ok. 40 tys. ha)[18]. Około 3% powierzchni Nigru nadaje się na uprawy, zaś około 10% powierzchni państwa przeznaczono na pastwiska[18]. 37,7% wartości PKB pochodzi z rolnictwa, 18,6% z przemysłu i 43,7% z usług[19]. W 2014 rokuinflacja wynosiła -0,9%[19].
Przemysł
Kopalnia uranu w okolicach miasta Arlit
W górnictwie największe znaczenie mają rudy uranu, wydobywane na wyżynie Air w rejonieArlit. W 2004 roku wydobyto 3,3 tys. ton, dzięki czemu Niger stał się jednym z czołowych producentów na świecie[18]. Z powodu braku linii kolejowych i oddalenia złóż od głównych ośrodków gospodarczych uran transportowany jest drogą lotniczą. W pobliżuAgades wydobywa sięwęgiel kamienny. Oprócz uranu i węgla wydobywane sązłoto (4,2 tony w 2005 roku[18]) ikasyteryt. Ponadto w Nigrze znajdują się złożafosforytów,rud miedzi iżelaza.
Przemysł przetwórczy jest słabo rozwinięty, skupiony głównie w stolicy. Obejmuje przemysł spożywczy (m.in. przetwórstwoorzeszków ziemnych), włókienniczy (oczyszczalnie bawełny), cementowy, skórzany, chemiczny. Rozwinięte jest rzemiosło (tkactwo, garncarstwo, wyroby ze skóry i miedzi, jubilerstwo).
Rolnictwo
Ponad 90% mieszkańców pracuje w rolnictwie[18]. Do długoletnich susz z lat 80. Niger był krajem samowystarczalnym w produkcji żywności[6]. Uprawia sięproso,sorgo,wigna,ryż,maniok,bataty,kukurydzę,palmę daktylową,trzcinę cukrową, orzeszki ziemne,bawełnę. Hoduje się kozy, bydło (zebu), owce, osły (Niger jest głównym światowym producentem mięsa oślego, w 2005 roku wyprodukował 4,3 tys. ton mięsa), wielbłądy[18].
Transport i łączność
Lotnisko w Niamey
Niger nie posiada linii kolejowych. Rządy Nigru i Beninu planują wybudować linię kolejową z Niamey doKotonu[18]. Długość dróg kołowych wynosi 18 949 km (z czego 3912 km jest utwardzonych)[19]. Przez Niger przechodzą 2 drogi transsaharyjskie: z Algierii przezZinder do Nigerii oraz z Mali przez Niamey do Beninu. W Nigrze znajduje się 30 lotnisk (w tym międzynarodowy port lotniczy w Niamey)[18][19]. Na rzece Niger istnieje sezonowa żegluga (wrzesień-marzec). Na potrzeby NigruTogo wydzieliło nabrzeżu w porcieLomé.
W 2005 roku Niger miał ok. 24 tys. abonentów telefonii stacjonarnej[18]. W 2004 roku w Nigrze było 148 tys. użytkowników telefonów komórkowych[18]. Do 2014 roku liczba abonentów telefonii stacjonarnej zwiększyła się do ok. 110 tys., a liczba użytkowników telefonów komórkowych do 8,2 mln[19]. W 2014 roku stały dostęp dointernetu miało ok. 281 tys. mieszkańców państwa[19].
Handel zagraniczny
Wartość eksportu w 2005 roku wyniosła 410 mln USD, a wartość importu 920 mln USD[18]. Niger eksportuje głównie uran, skóry, żywe zwierzęta, orzeszki ziemne, warzywa. Importuje się głównie maszyny, ropę naftową i inne surowce, żywność, artykułu przemysłowe, zboża, leki, oraz pojazdy. Niger handluje głównie z Francją,Stanami Zjednoczonymi i Nigerią.
Demografia
Kobiety z plemienia FulbeNigerska szkoła podstawowa
Według The World Factbook, w lipcu 2015 roku żyło 18 045 729 mieszkańców. Tym samym Niger był 62. państwem pod względem liczby ludności[19]. Większość ludności Nigru zamieszkuje południowo-zachodnią i środkową część państwa. Oprócz wielu wiosek znajdują się tu główne miasta, w których mieszka 18,7% mieszkańców kraju (2015)[19]. W stolicy Niamey mieszkało 1,09 mln mieszkańców. Część północna zajęta głównie przez obszary pustynne i półpustynne jest praktycznie, poza kilkoma oazami, bezludna. Główne grupy etniczne Nigru stanowią plemiona:Hausa (53,1%), Songaj (21,2%),Tuaregowie (11%),Fulanie (6,5%), Kanuri (5,9%), Gurma (0,8%), Arabowie (0,4%),Tubu (0,4%) (dane z 2006 roku[19]). Niecały 1% mieszkańców Nigru nie należało lub nie zostało zdefiniowanych do powyższej listy plemion[19]. Średnia długość życia wynosi 52,6 lat. Niger ma najwyższy na świecie wskaźnik urodzeń 51,6‰ orazWspółczynnik dzietności wynoszący 7,75 dziecka na jedną kobietę. Pod względemprzyrostu naturalnego zajmuje czwarte miejsce na świecie z wynikiem 3,25%[19]. Średni wiek mieszkańca kraju wynosi 15,2 lat (15,1 dla mężczyzn i 15,3 dla kobiet[19]) a wskaźnikanalfabetyzmu w 2005 roku wyniósł 82,4%[6]. Według statystyk ONZ, do 2100 roku liczba ludności Nigru może zwiększyć się co najmniej pięciokrotnie[20].
Niecałe 0,5% mieszkańców Nigru choruje naAIDS lub było nosicielem wirusaHIV. W 2014 roku ok. 51 800 mieszkańców Nigru żyło z HIV/AIDS[19]. W 2014 roku na tę chorobę zmarło około 3400 osób[19].
OrganizacjaOpen Doors umieściła w 2014 roku Niger na 49. miejscu w rankingu państw prześladujących chrześcijan[23]. W 2013 roku Niger zdobył 35 punktów na World Watch List, zaś rok później liczba punktów zwiększyła się do 45[23]. Wzrost liczby punktów wynikł z rosnącego wpływu islamu. Jak wskazuje Open Doors, chrześcijanie są prześladowani przez islamskich radykałów. W ostatnich latach Niger stopniowo pozbywał się cech typowych dlaZachodniej Afryki (w Afryce Zachodniej przeważają państwa świeckie, z umiarkowanym islamem)[23]. Od 1991 roku pojawiają się liczne islamskie stowarzyszenia (w tym grupy wahabickie). Organizacje te często krytykowały Niger za swój świecki i demokratyczny charakter. Chrześcijanie spotykają się z dyskryminacją w życiu społecznym. W 2014 roku doszło do ataków na kościoły w Zinder (2), Niamey (2) i Maradi (3). Chrześcijanie otrzymywali również groźby porwania i pogróżki[23].
Zamieszki antychrześcijańskie i antyfrancuskie w styczniu 2015 roku
Po ataku terrorystycznymna redakcję Charlie Hebdo 16 stycznia 2015 roku doszło do protestów w mieście Zinder. Protesty miały charakter antychrześcijański i antyfrancuski. Około 50 manifestantów, mimo strzałów ostrzegawczych policji, staranowało drzwi do francuskiego centrum kulturalnego, które sprzedawało magazyn „Charlie Hebdo”. Doszło do podpalenia centrum. Podczas starć zginęły cztery osoby, a 45 osób zostało rannych[24].
18 stycznia 2015 roku doszło do serii podpaleń kościołów, hoteli i innych miejsc publicznych w Nigrze. Zamieszki, podczas których doszło do podpaleń, miały związek z opublikowaniem karykaturyMahometa w tygodniku „Charlie Hebdo”. Nigerski rzecznik policji Adily Toro poinformował, że w stolicy zniszczono 45 kościołów, pięć hoteli, 36 punktów z napojami, jeden sierociniec i jedną szkołę chrześcijańską[25]. Podczas starć manifestantów z policją zginęło 5 osób, a 128 osób (w tym 94 funkcjonariuszy sił bezpieczeństwa) zostało rannych[25]. Zatrzymano 189 osób. W wyniku zamieszek wojsko objęło ochroną część chrześcijan, zaś władza wykorzystała protesty do zatrzymań członków opozycji[26].
Nauka
W 1971 roku założonoUniwersytet Państwowy w Niamey. W 1975 roku powstał takżeUniwersytet Muzułmański Nigru, założony przez Konferencję Państw Muzułmańskich. Obecnie Niger posiada cztery uniwersytety[27]. W państwie działa takżeNigeryjski Uniwersytet Otwarty ze studiami zaocznymi, korespondencyjnymi i telewizyjnymi[27]. W państwie działają cztery politechniki, 14 instytutów politechnicznych, 6 wyższych szkół medycznych oraz osiem innych wyższych szkół zawodowych[27]. W Nigrze działa sześć instytucji prowadzących badania stosowane i rozwojowe. Głównym sponsorem badań jest rząd Nigru oraz medycznyFrancuski Instytut Badań Naukowych na rzecz Wspólnego Rozwoju (Institut Français de Recherches Scientifique pour Développement en Coopération)[27].
_-_NER_-_UNOCHA.svg)
