 Marszałek Francji Nicolas Jean de Dieu Soult, książę Dalmacji | |||
| Data urodzenia | 1769 | ||
|---|---|---|---|
| Data śmierci | 1851 | ||
| Premier Francji | |||
| Okres | od 11 października 1832 (1) | ||
| Przynależność polityczna | bezpartyjny | ||
| Poprzednik | Casimir Pierre Périer (1) | ||
| Następca | Étienne Maurice Gérard (1) | ||
| Odznaczenia | |||
   | |||
| |||
Nicolas Jean de Dieu Soult, diukDalmacji (ur.29 marca1769 wSaint-Amans-Soult, zm.26 listopada1851 w Saint-Amans-Soult) –marszałeknapoleoński, najwyższy marszałek Francji,polityk francuski.
To jeden z tych napoleońskich marszałków, którzy wsławili się bezgraniczną odwagą, ale i bezwzględną łupieżczością. Wyśmienity wykonawca rozkazów i dowódca nawet dużej jednostki, choć kiepskitaktyk. Jegoangielski przeciwnik,książę Wellington, powiedział o nim, że świetnie potrafi ustawić swoich żołnierzy w szyku i wyprowadzić na plac boju, ale potem już kompletnie nie wie, co z nimi dalej robić. Opinia to może przesadzona, gdyż Soult potrafił samodzielnie wygrywać bitwy, ale zdarzały mu się i takie porażki jakpod Albuerą (1811), gdzie po wzorowym wyprowadzeniu wojsk na pozycje i oskrzydleniu przeciwnika, następne rozkazy prowadziły do porażki. Skierowane do dowódcyułanówLegii Nadwiślańskiej, pułkownikaKonopki, wezwanie marszałka: „Pułkowniku, ratuj honor Francji” spowodowało, żelos infernos picadores (hiszp.: piekielnilansjerzy) uratowali ten honor, rozbijając (co nikomu innemu się nie udało w czasie wojen napoleońskich) czworoboki angielskiej piechoty, ale armia musiała się wycofać.
Wstąpił do francuskiej armii w wieku szesnastu lat. Początki służby wojskowej nie zapowiadały wielkiej kariery Soulta. Pierwsze lata wojaczki tak bardzo dały mu się we znaki, że postanowił opuścić wojsko i zostać piekarzem. Rodzina uważała to za deklasację (ojciec byłnotariuszem) i zmusiła do powrotu w szeregi armii.Rewolucja Francuska zastała go jako żołnierza piechoty stacjonującego wStrasburgu. W 1792 roku awansował do stopniasierżanta[1]. Ciągłe wojny z kolejnymi koalicjami nieprzyjaciół dały możliwość wykazania się odwagą i umiejętnościami młodemu podoficerowi. Za zasługi wbitwie pod Fleurs (1794) generałLefebvre (późniejszy kolega marszałek), mianował gogenerałem brygady. Przez następne lata brał udział w wojnach na terenieNiemiec. W 1799 r. został generałem dywizji. W czasie oblężeniaGenui dostał się do niewoli.Napoleon powierzył mu w latach 1800–1802 dowództwo wojsk wKrólestwie Sycylii. W 1803 roku został dowódcą obozu pod Saint-Omer. Marszałkiem cesarstwa Soult został z pierwszej nominacji, z okazji koronacji Napoleona na cesarzaFrancuzów w 1804 r. Prestiż marszałka wzrósł pobitwie pod Austerlitz (1805), gdzie dowodził centrum wojsk francuskich i wzorowo wykonując rozkazy cesarza przyczynił się do zwycięstwa. Świetnie spisał się również podJeną-Auerstedt (1806). Kampania 1807 roku wPolsce była dla niego wojskowo mniej udana.
W 1808 roku odniósł zwycięstwo pod Gamonal, co pozwoliło wojskom francuskim ruszyć naBurgos. Po długim pościgu za angielskimi wojskami dowodzonymi przez gen. Moore 20 stycznia 1809 roku zdobył La Corunę. Po wkroczeniu doPortugalii zdobyłOporto. W wyniku potyczek z gen. Wellesleyem został zepchnięty doHiszpanii. W 1810 roku dowodził wyprawą doAndaluzji, gdzie oblegałKadyks. W 1813 roku został mianowany dowódcą gwardii Napoleona. Po klęsce króla Józefa pod Vittorią udał się znów do Hiszpanii. Po nieudanych próbach zdobycia San Sebastián i Pampeluny doszło do bitwy pod Tuluzą.
Zadbał natomiast o swoje interesy ekonomiczne. Uzyskał wyłączność na prowadzenie odwiertów i budowę warzelnisoli wCiechocinku. Talentu biznesowego Soultowi nie brakowało. Podobno żołnierze mówili o nim:Gdyby sławę można było zdobyć tak łatwo jak pieniądze, nasz marszałek byłby najsławniejszym człowiekiem świata. Ten sarkazm był częściowo uzasadniony tym, że wódz potrafił dobrać się i do żołnierskich pieniędzy. Swoje hobby, polegające na budowie pomników, gdzie się tylko dało, finansował nieraz z żołnierskiego żołdu, potrącając go pod pretekstem pragnienia weteranów, by pozostawić po sobie ślad, upiększający miasta pobytu armii.
W 1807 r. marszałek Francji Nicolas Jean de Dieu Soult otrzymał za zasługi wojenne tytuł diukaDalmacji. Zaszczyt ten potraktował niemalże jako obelgę. Napoleon nagradzał swych współpracowników tytułami książęcymi (fr.prince). Najbardziej pożądanym dla wojskowego był tytuł związany z miejscem bitwy, którą wygrał lub się w niej wyróżnił. Stąd książętaGdańska,Moskwy,Wagram czyRivoli. O takim honorze marzył Soult, tymczasem został tytularnym diukiem peryferyjnej prowincji cesarstwa. Sugerowało to według niego, że nie odznaczył się w boju, co uwłaczało jego godności. Tymczasem wszyscy wiedzieli, że najgorętszym pragnieniem marszałka było zostanie księciem Austerlitz – uważał, że zasłużył sobie na takie wyróżnienie. Napoleon jednak nie chciał się dzielić sławą jednego ze swych najbłyskotliwszych zwycięstw. Okazało się, że ta niby drobna sprawa wywołała jeszcze spore zamieszanie. Otóż Austriacy anulowali Soultowi tytuł diuka Dalmacji w 1826 roku nie chcąc, aby cudzoziemcy tytułowani byli nazwami prowincji ich państwa. We Francji wywołało to ogromne wzburzenie. Protestował nawetWiktor Hugo. W Austrii przypomniano sobie o dawnym marzeniu Soulta i cesarzFranciszek I zaproponował mu tytuł „książę Soult-Austerlitz”. Soult z pogardą odmówił.
Pod koniec 1808 r. diuk Dalmacji objął naczelne dowództwo wojsk wHiszpanii. Tam przez kilka lat toczył ciężkie boje z partyzantami i zangielską armią generałaArtura Wellesleya, późniejszego księcia Wellington. Nie zapisał się tak dobrze w pamięci Hiszpanów jak marszałekSuchet. Nie stronił od grabieży i prześladowań. Zamiłowany kolekcjoner sztuki swoje zbiory uzupełniał w niekonwencjonalny sposób. Opowiadał nieraz, nawet pod koniec życia, że dziełoMurillaWniebowzięcie Panny Marii kosztowało go życie dwóch hiszpańskichmnichów, których ułaskawił w zamian za obraz. Działania wojenne toczyły się ze zmiennym szczęściem. Nie mogąc liczyć na pomoc, po przegranych Napoleona wRosji i wbitwie pod Lipskiem, ostatecznie musiał się wycofać. W kwietniu 1814 roku doznał decydującej porażki podTuluzą.
W okresie pierwszejrestauracji uznałLudwika XVIII, ale po powrocie Napoleona zElby przyłączył się do niego. Podczas kampanii zakończonejbitwą pod Waterloo był szefem sztabu armii. Niektórzy uważają, że jedną z przyczyn klęski Francuzów był brak na tym stanowisku marszałkaBerthiera.
Soult, odmiennie od większości napoleońskich dowódców, nie zakończył kariery wraz z ostatecznym upadkiem Napoleona. Wprawdzie został skazany na wygnanie, przebywał wtedy w Düsseldorfie, ale ułaskawienie nastąpiło już w 1819 roku. Starając się o łaski Ludwika XVIII napisał memoriał, w którym skarżył się, że całe życie był prześladowany przez Bonapartego. Były czeladnik piekarski miał pewnie na myśli swoje niechciane księstwo Dalmacji. Do aktywnego życia publicznego wrócił porewolucji lipcowej 1830 roku.Ludwik Filip I aż trzykrotnie (1832–1834 i 1839–1847 z krótką przerwą w 1840) powierzał kierownictworządem popularnemu w społeczeństwie weteranowi. Przewodniczenie rządowi łączył zazwyczaj ze stanowiskiem ministra wojny. W 1847 roku został mianowany czwartym w historii Francji naczelnym marszałkiem.
W 1848 roku Soult opowiedział się zarepubliką. Odsunął się ze względu na wiek od życia publicznego, przebywając stale w swym pałacu w Soultbergu. Dla Francuzów był żywą legendą, uosobieniem narodowej chwały. Dożywał swych dni wśród ukochanych, zebranych w całej Europie skarbów sztuki. Ulubiony obrazWniebowzięcie Panny Marii odsłaniano tylko w obecności jego lub kustoszaLuwru. Czując zbliżającą się śmierć, zbudował w rodzinnej miejscowości, której nazwę zmieniono na Saint-Amans-Soult, grobowiec ozdobiony brązowymi płaskorzeźbami z wystawionej przez siebie kiedyś za pieniądze żołnierzy kolumny Wielkiej Armii wBoulogne. Tym razem musiał za nie zapłacić handlarzowi dzieł sztuki. Zmarł 26 listopada 1851 roku.
Spisał pamiętniki, które ukazały się po jego śmierci w trzech tomach, pod nazwąMémoires w 1854 roku.
.svg)
| Burbonowie | |
|---|---|
| Monarchia lipcowa | |
| II Republika |
|
| II Cesarstwo /Rząd Tymczasowy |
|
| III Republika |
|
| Francja Vichy/ Rząd Tymczasowy | |
| IV Republika |
|
| V Republika |
|
