W 1918 zakłady wyremontowały pierwszą wniepodległej Polscelokomotywę parowąserii 308[8]. Do 1920 działalność warsztatów została rozszerzona o remonty i naprawy taboru dla przewoźników cywilnych[7], a w 1922 zmieniono nazwę naWarsztaty Główne I klasy Nowy Sącz[8]. Przedsiębiorstwo, w którym zatrudnienie sięgało 1800 pracowników, podzielono na trzy wydziały: parowozowy, wagonowy i mechaniczny[7].
W przededniu wybuchuII wojny światowej przeprowadzono ewakuację części personelu i urządzeń warsztatowych do Stanisławowa[8]. Po zajęciu Nowego Sącza przez Niemców zakłady rozbudowano, a w 1944 zatrudnienie w warsztatach wynosiło 6000 pracowników[7]. Kilka miesięcy przed wyzwoleniem Niemcy rozebrali i wywieźli większość maszyn i urządzeń oraz zniszczyli około połowy budynków[7]. Część narzędzi ukrytych przez pracowników na terenie warsztatów udało się uratować, dzięki czemu już w dwa tygodnie po wyzwoleniu było możliwe ich odgruzowywanie i odbudowa oraz uruchomienie profilu naprawczego[7][8].
W 1950 zakłady otrzymały nazwęPrzedsiębiorstwo Polskie Koleje Państwowe, Warsztaty Mechaniczne Nr 3 w Nowym Sączu, a rok później zmieniono ją naZakłady Naprawcze Parowozowo-Wagonowe Nr 3 w Nowym Sączu[8].
W 1952, po wyłączeniu warsztatów ze strukturPKP, przekształcono je w samodzielne przedsiębiorstwo i nadano im nową nazwęZakłady Naprawcze Taboru Kolejowego Nowy Sącz[8]. W latach 50. na terenie zakładu wybudowano pięć schronówTerenowej Obrony Przeciwlotniczej dla pracowników. Obecnie wszystkie te obiekty zostały wyburzone[9].
W 1963 zakłady zostały uchwałąRady Ministrów wytypowane do napraw taboru spalinowego[8], w 1966 przystosowano je do napraw spalinowych pojazdów trakcyjnych[10], a rok później rozpoczęły naprawy lokomotyw seriiSM30. W czerwcu 1972 miało miejsce uroczyste pożegnanie ostatniego naprawionego parowozuTKt48-166 i w tym samym roku naprawiono pierwsząlokomotywę spalinową seriiSM42. W 1977 rozpoczęto przygotowania do uruchomienia napraw lokomotyw seriiSP42,SM48 iSM31[8]. Zakłady były w tym okresie monopolistą w kraju w zakresie remontów parowozów wąskotorowych (których liczbę jednak w latach 70. starały się ograniczać z uwagi na małą opłacalność, co prowadziło do przyspieszonej eliminacji trakcji parowej nakolejach wąskotorowych)[11].
W 1982 nastąpiło ponowne wcielenie zakładów do struktur PKP, a w 1991 znów stały się one samodzielnymprzedsiębiorstwem państwowym podległymMinisterstwu Transportu[8]. W tym samym roku w ZNTK Nowy Sącz rozpoczęto modernizacje wagonów osobowych, a do 1996 wdrożono do napraw głównych połączonych z modernizacją wszystkie typy wagonów osobowych eksploatowanych wówczas przez PKP[12].
Na początku 2001 ZNTK Nowy Sącz znalazły się w trudnej sytuacji finansowej związanej z ograniczoną liczbą zamówień[8]. W czerwcu tego roku, decyzją rady nadzorczej zakładu, zmieniono jego zarząd i rozpoczęto proces restrukturyzacji[8]. W tym samym roku oddano do eksploatacji pierwszą naprawionąlokomotywę elektrycznąEU07-379[8]. W 2003 akcje spółki zostały nabyte przez prywatnego inwestora oraz wdrożono system zapewniania jakościISO 9001:2001[8].
W 2004 nastąpiło oddanie do eksploatacji pierwszego naprawionego i zmodernizowanego w ZNTK Nowy SączEZT serii EN57 o numerze 1806[8]. W tym samym roku zakłady nawiązały współpracę zGeneral Electric[13], co wiązało się z wyposażeniem hal produkcyjnych ZNTK w nowe urządzenia[14].
W 2005 nazwa spółki została zmieniona naNewag[8]. Zbiegło się to w czasie z przekazaniem do eksploatacji pierwszego naprawionego w Nowym Sączu EZT seriiEN71 oraz przekazaniemSzybkiej Kolei Miejskiej Sp. z o.o. w Warszawie nowo wyprodukowanego EZT14WE-01[8]. W 2007 przekazanoLHS pierwszą zmodernizowaną lokomotywę311D[8].
W 2009 pojazd19WE otrzymał świadectwo typu[8]. Rok później pierwsza zmodernizowana lokomotywa16D została przekazana LHS, pierwszą lokomotywę6Dg dostarczonoPKP Cargo, SKM Warszawa otrzymał 4 pojazdy 19WE, a także wyprodukowano i dostarczono pierwsze pojazdy spalinowe seriiSA137 iSA138 zamówione przez Urząd MarszałkowskiWojewództwa Pomorskiego[8]. W 2012 wyprodukowano pierwszy niskopodłogowy EZT serii 35WE należący do rodzinyNewag Impuls oraz pierwszytramwaj126NNevelo[17]. W 2013 skład31WEImpuls osiągnął naCentralnej Magistrali Kolejowej prędkość 211,6 km/h, ustanawiając rekord Polski dla pojazdów zaprojektowanych i wyprodukowanych wyłącznie w Polsce[18].
5 grudnia 2013 Newag zadebiutował naGiełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, przy czym w ramach debiutu sprzedano akcje stanowiące 43,47% kapitału zakładowego spółki[19]. 1 czerwca 2015 spółka Taurus Capital Investments kupiła 53 proc. akcji, będących dotychczas własnością Bogdana Borka,Zbigniewa Jakubasa,Zbigniewa Konieczka i Wiesława Piwowara[20].
2 lutego 2015 zakończono proces podziału spółki zależnej (Newagu Gliwice), w ramach którego kluczowa część majątku przedsiębiorstwa, czyli aktywa związane z produkcją, naprawą, modernizacją oraz dzierżawą pojazdów szynowych, przeniesiona została na spółkę matkę (Newag), a w Gliwicach utworzony zostałZamiejscowy Wydział Produkcji Lokomotyw Elektrycznych. W spółce zależnej Newag Gliwice pozostawiona została zorganizowana część przedsiębiorstwa prowadząca działalność w zakresie zarządzania majątkiem mieszkaniowym –Gliwice Property Managment[21][22][23].
W styczniu 2016 została oddana do użytku nowalakiernia[24]. W czerwcu 2016 podjęta została decyzja, że produkcja lokomotyw zostanie przeniesiona z Gliwic do Nowego Sącza[25].
Newag (do 2005 ZNTK Nowy Sącz), bazując na doświadczeniach przy modernizacjiEZT seriiEN57 iEN71, w 2005 podjął się budowy pierwszego EZT własnej produkcji –14WE – do którego produkcji wykorzystano części ze skasowanych EN57[26]. 8 sztuk zostało zakupionych przez nowo powstałąSKM Warszawa[27], a jeden został wykorzystany jakopociąg papieski[28].
Pierwszym całkowicie nowym składem powstałym w Newagu był czteroczłonowy19WE, którego 4 sztuki zakupiła SKM Warszawa[29]. Podczas testów skład został próbnie wydłużony do 6 członów i w takiej konfiguracji otrzymał oznaczenie20WE[30].
W 2011 rozpoczęła się produkcja trzeciego typu EZT z Newagu – 35WEImpuls. Jest to sześcioczłonowy skład, również przeznaczony dla SKM Warszawa[31]. W grudniu 2012 ukończono produkcję pierwszego egzemplarza czteroczłonowej wersji Impulsa – 31WE. 5 takich składów zakupiłyKoleje Dolnośląskie[32]. 15 maja 2013 Newag podpisał zwojewództwem warmińsko-mazurskim umowę na dostawę pierwszego dwuczłonowego impulsa 37WE[33] – a 3 lipca zwojewództwem podkarpackim na dostawę trójczłonowego impulsa 36WE[34]. W listopadzie podpisano zKolejami Mazowieckimi pierwszy kontrakt na 5-członowe Impulsy[35]. 10 grudnia 2015 Newag podpisał pierwszy kontrakt na dostawę Impulsów za granicę – do Włoch, dlaFerrovie del Sud Est[36]. Do 2022 wyprodukowano dwieście pojazdów[37].
We wrześniu 2009 samorząd województwa pomorskiego ogłosił przetarg na 2- i 3-członowespalinowe zespoły trakcyjne[38]. Newag, chcąc wejść na nowy rynek, we współpracy z krakowskim przedsiębiorstwemEC Engineering zaprojektował takie pojazdy – odpowiednio220M i221M – i rozpoczął ich produkcję w lutym 2010, jeszcze przed podpisaniem 21 maja umowy z samorządem województwa pomorskiego[38]. Pierwszy z wyprodukowanych 221M wyjechał na tory we wrześniu 2010, na targiInnoTrans w Berlinie[39].
W późniejszym czasie Newag sprzedał jeszcze 2 sztuki 220M województwu opolskiemu, 1 sztukę 220M województwu lubuskiemu, 1 sztukę 221M województwu śląskiemu oraz 4 sztuki 220MPrzewozom Regionalnym[38][40][41][42].
18 czerwca 2013 Newag podpisał zKolejami Mazowieckimi umowę sprzedaży jednego dwuczłonowego SZT222M, którego od wcześniejszego 220M odróżnia, między innymi, spełnienie czterech scenariuszy zderzeniowych, wynikających z norm TSI[43][44].
3 grudnia 2013 Newag podpisał umowę z przewoźnikiemFerrovia Circumetnea na dostawę 4 wąskotorowych SZTVulcano[45], z możliwością rozszerzenie do 10 sztuk[46].
W lutym 2011Siemens w konsorcjum z Newagiem podpisał umowę na dostawę 35 składówInspiro dlametra w Warszawie, z których 10 pierwszych zostało całkowicie wyprodukowanych w zakładach Siemensa w Wiedniu, a pozostałe 25 przeszło ostateczny montaż w Nowym Sączu[47]. W latach 2011–2012, specjalnie na potrzeby tego zamówienia, Newag zbudował nową halę. Budynek ten już na etapie projektowania traktowano jako uniwersalny[48], dlatego poza kontraktami na tabor metra w hali tej realizowany jest finalny montaż wszystkich produkowanych pojazdów[24].
28 września 2015 konsorcjum Siemensa i Newagu otrzymało kolejne zamówienie na składy Inspiro, tym razem odmetra w Sofii[49].
W czerwcu 2016 podjęta została decyzja o przeniesieniu produkcji lokomotyw z Gliwic do Nowego Sącza[25]. Na przełomie 2016 i 2017 na terenie Newagu trwała budowa nowej hali na potrzeby produkcji lokomotyw[54] i równolegle rozpoczęta została produkcja pierwszego nowosądeckiego Dragona[55]. W 2017 zakłady przystąpiły także do budowy pierwszego Griffina[56][57]. W lipcu 2018 roku Newag zaprezentował Dragona 2 (unowocześnioną wersją Dragona), będącego pierwszą w Europie 6-osiową lokomotywą elektryczną zgodną zTechnicznymi Specyfikacjami Interoperacyjności (TSI 2014)[58].
W 2007 roku Newag przekazał do użytku pierwszezmodernizowane lokomotywy spalinowe:6Dg (modernizacja lokomotywy manewrowejLs800/6D produkowanej wFabloku) i311D (modernizacja lokomotywy liniowejM62 produkowanej wŁugańsku). W 2010 roku przedsiębiorstwo wykonało pierwszą modernizację manewrowo-liniowej lokomotywyTEM2, która po modernizacji otrzymuje typ15D lub 16D (w zależności od rozstawu szyn)[59]. W okresie od lipca 2014 do maja 2015 producent wykonał dlaPKP Intercity po 10 modernizacji lokomotyw typu 6D do typów 6Dl i 18D[60]. W listopadzie 2015 Newag podpisał umową na modernizację lokomotyw M62 eksploatowanych naUkrainie[61].
Spółka ma również w swojej ofercie spalinową wersję lokomotywDragon iGriffin[62][63].
Newag modernizuje i remontuje wagony osobowe wszystkich typów[64]. W 2011 w Newagu w ramach modernizacji kuszetki134Ab (o prędkości maksymalnej 160 km/h) dostosowano ją do prędkości 200 km/h[65]. W 2013 roku, w ramach modernizacji przedziałowych wagonów111A, powstał168A – bezprzedziałowy wagon przystosowany do przewozu osób niepełnosprawnych na wózkach inwalidzkich[66]. W 2017 roku w ramach modernizacji wagonów tego samego typu powstało natomiast 16 wagonów 168A dostosowanych do przewozu rowerów[67].
Przedsiębiorstwo w czasach ZNTK Nowy Sącz realizowało naprawy główne tramwajów typu105N dlaMPK Kraków[68].
W marcu 2012 Newag ukończył produkcjęprototypowego egzemplarza swojego pierwszegotramwaju o nazwieNevelo[17]. Jedyna dotychczas wybudowana sztuka tego pojazdu odbyła 25 czerwca 2013 pierwszy liniowy kurs z pasażerami na pokładzie[69], a później była użytkowana przezMPK Kraków[70].
Newag współpracuje zPolitechniką Krakowską. W ramach tej współpracy prowadzone są projekty badawczo-rozwojowe i dydaktyczne[132]. W 2017 roku Newag został patronem nowej specjalności naWydziale Mechanicznym – Inżynieria Pojazdów Szynowych[133].
Pierwsza na świecie rodzina autonomicznych, rekonfigurowanych, bimodalnych pojazdów trakcyjnych przeznaczonych do realizacji przewozów w ruchu pasażerskim międzyregionalnym, regionalnym i aglomeracyjnym, spełniających wymaganiaTechnicznych Specyfikacji Interoperacyjności TSI
5 grudnia 2023 rokuinformatycy z grupy Dragon Sector ujawnili, iżoprogramowanie kilkunastu elektrycznych zespołów trakcyjnychImpuls zostało celowo napisane wadliwe[156]. Specjaliści zajmujący sięcyberbezpieczeństwem (biorący udział w międzynarodowych konkursach informatycznych[157][158]) zostali zatrudnieni przez Serwis Pojazdów Szynowych Mieczkowski, gdy część Impulsów należących doKolei Dolnośląskich zepsuła się w nietypowy sposób[156]. Po kilku tygodniach analiz okazało się, że w oprogramowaniu pojazdów zawarty był cały system blokad i różne blokady występowały w różnych wersjach oprogramowania[156]. Jednym z warunków unieruchomienia był sam postój przez co najmniej 10 dni, a po aktualizacji oprogramowanie sprawdzało dodatkowo ściśle zdefiniowane obszary[156]. Ujawniono, że obszary wywołujące te blokady, to lokalizacje konkurencji Newagu, w tym stanowiska serwisowe wspomnianego SPS Mieczkowski, zakładyPESA Bydgoszcz, orazZNTK Mińsk Mazowiecki[159]. Z kolei w oprogramowaniu EZT Impuls należącego doPolregio odnalezionokod maszynowy, który po przekroczeniu określonej daty miał unieruchomić pojazd poprzez fałszywe sygnalizowanie przezkomputer pokładowy awariisprężarki[159]. Dodatkowo, komputer innego zbadanego zespołu trakcyjnego zawierał warunek, który nakazywał sygnalizowanie awarii po przejechaniu miliona kilometrów[159]. Grupa badaczy odkryła dwie metody odblokowania pojazdów: jedna to sztuczny reset ustawień programu sterującego, a druga to nietypowe (nieujęte w instrukcji) sekwencje klawiszy i akcji, które można było wykonać, by odblokować pojazd stojący w serwisie[159]. 27 grudnia 2023 roku grupa Dragon Sector zaprezentowała na konferencji 37th Chaos Communication Congress (37C3) w Hamburgu dokładny proces, który doprowadził ich do odkrycia blokad, wraz ze szczegółami ich działania[160].
Łącznie Dragon Sector wykrył celowe wady w oprogramowaniu 24 spośród 29 sprawdzonych pojazdów Newagu[159]. Dotyczyło to pojazdów eksploatowanych m.in. przezSKM Warszawa,Warszawską Kolej Dojazdową czyPolregio[159]. W sprawę zaangażowany został prezesUrzędu Transportu Kolejowego oraz zespółCERT Polska[159][161]. Po ujawnieniu sprawyJanusz Cieszyński (były Minister Cyfryzacji) przyznał, że sprawa była znanaRadzie Ministrów orazsłużbom specjalnym od maja 2023 roku, kiedy to została przedstawiona na kolegium ds. cyberbezpieczeństwa[162]. Wcześniej, od 2022 roku, sprawę znałUOKiK orazUTK[163]. W październiku 2023 ABW złożyło zawiadomienie do prokuratury w Nowym Sączu „w sprawie dotyczącej oprogramowania do pociągów Impuls”[164]. W grudniu dochodzenie przejęłaprokuratura regionalna w Krakowie i prowadzi sprawę o podejrzeniu popełnienia przestępstw z artykułu 269 §1 oraz art. 286 §1kodeksu karnego[164]. 17 stycznia oraz 27 lutego 2024 roku sprawa była przedmiotem posiedzień Parlamentarnego Zespołu ds. Walki z Wykluczeniem Transportowym, których uczestnikami byli przedstawiciele zespołu Dragon Sector, firmy Newag, przewoźników kolejowych a także posłowie[165][166].
12 lutego 2024 do siedziby spółki w Nowym Sączu weszli przedstawiciele prokuratury regionalnej w Krakowie celem zabezpieczenia materiałów objętych dochodzeniem[167].
Newag nie zgadza się z zarzutami i sam zarzuca grupie Dragon Sector i firmie SPS Mieczkowski naruszenie praw autorskich oraz zhakowanie oprogramowania Impulsów. Skierował sprawę do sądu. Pierwsza rozprawa odbyła się 28 sierpnia 2024[168]. Komentatorzy wskazują, że sprawa może nosić znamionapozwu typu SLAPP (Strategic Lawsuit Against Public Participation), czyli strategicznym powództwem zmierzającym do stłumienia debaty publicznej[169].
↑W skład Porozumienia wchodzą: Zbigniew Jakubas wraz z podmiotem zależnym Jakubas Investment sp. z o.o., FIP 11 Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych, Zbigniew Konieczek wraz z podmiotem zależnym Sestesso sp. z o.o. z siedzibą w Nowym Sączu oraz Bogdan Borek wraz z podmiotem zależnym Immovent sp. z o.o.
↑Janusz Gośliński: Zaplecze naprawcze spalinowych pojazdów trakcyjnych – dotychczasowy rozwój i zamierzenia. W: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji, Zarząd Główny, Sekcja Główna Kolejowa, Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich, Sekcja Pojazdów Szynowych: Sympozjum naukowo-techniczne z okazji 50-lecia kolejowej trakcji spalinowej w Polsce. Poznań: 21–22 września 1984, s. 84. (pol.).
↑Bogdan Pokropiński,Parowóz wąskotorowy typu Ryś w: „Świat Kolei” nr 10/2009, s. 38.
↑Marek Babeł. Modernizacja wagonów osobowych w ZNTK Nowy Sącz S.A. „Technika Transportu Szynowego”. 3/1997, s. 32. Łódź: Emi-Press. ISSN1232-3829. (pol.).
↑Jakub Klimkiewicz, Michał Grobelny. 19WE wkrótce zawalczy o polski rynek. „Rynek Kolejowy”. 3/2008, s. 89. Warszawa: Zespół Doradców Gospodarczych „Tor”. ISSN1644-1958. (pol.).
↑abJakub Madrjas. Tramwaj na innowacjach. „Rynek Kolejowy”. 8-9/2013, s. 60–61. Warszawa: Zespół Doradców Gospodarczych „Tor” Spółka z o.o.. ISSN1644-1958.
↑abRoman Czubiński. Zakłady Newagu po kolejnych inwestycjach. „Rynek Kolejowy”. 10/2017, s. 158–159. Warszawa: Zespół Doradców Gospodarczych „Tor”. ISSN1644-1958. (pol.).
↑Jakub Madrjas. Tak robią Inspiro w Nowym Sączu. „Rynek Kolejowy”. 6/2013, s. 56–57. Warszawa: Zespół Doradców Gospodarczych „Tor”. ISSN1644-1958. (pol.).
↑abcdMarekM.GraffMarekM.,Nowe elektryczne zespoły trakcyjne w obsłudze ruchu regionalnego i dalekobieżnego w Polsce w 2015 roku, „TTS Technika Transportu Szynowego”, 1–2, Radom: Instytut Naukowo-Wydawniczy „TTS”, 2016, s. 22–33,ISSN1232-3829,OCLC839197202.
↑Newag. Sprawozdanie finansowe za 2005 rok. „Monitor Polski B”. 1131/2007, s. 72323–72334, 2007-06-26. Warszawa: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. ISSN1233-4502. (pol.).
↑Newag. Sprawozdanie finansowe za 2006 rok. „Monitor Polski B”. 486/2008, s. 36143–36153, 2008-03-27. Warszawa: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. ISSN1233-4502. (pol.).
↑Newag. Sprawozdanie finansowe za 2007 rok. „Monitor Polski B”. 386/2009, s. 25085–25095, 2009-03-12. Warszawa: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. ISSN1233-4502. (pol.).
↑Newag. Sprawozdanie finansowe za 2008 rok. „Monitor Polski B”. 755/2010, s. 46641–46652, 2010-04-27. Warszawa: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. ISSN1233-4502. (pol.).
↑Newag. Sprawozdanie finansowe za 2009 rok. „Monitor Polski B”. 535/2011, s. 34661–34673, 2011-03-02. Warszawa: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. ISSN1233-4502. (pol.).
↑Newag. Sprawozdanie finansowe za 2010 rok. „Monitor Polski B”. 754/2012, s. 48683–48694, 2012-03-05. Warszawa: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. ISSN1233-4502. (pol.).
↑Newag. Sprawozdanie finansowe za 2011 rok. „Monitor Polski B”. 3030/2012, s. 197230–197240, 2012-11-21. Warszawa: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. ISSN1233-4502. (pol.).
49°36′16″N 20°41′54″E/49,604444 20,698333
.jpg)
_Travelarz.JPG)
.JPG)
%2c_%25C5%25BBmigr%25C3%25B3d%2c_2016-03-03.jpg)
.jpg)
%2c_Warszawa_G%25C5%2582%25C3%25B3wna_Towarowa%2c_2017-02-28.jpg)
_(Flyz1_WG_34-2015).jpg)
_Lichen99.jpg)
%2c_Trako_2011%2c_2011-10-12.jpg)
