.jpg) Statua Sobekneferu, Muzeum Egipskie w Berlinie | |||
| władczyni starożytnego Egiptu | |||
| Okres | |||
|---|---|---|---|
| Dane biograficzne | |||
| Dynastia | |||
| Ojciec | |||
| |||
Neferusobek alboSobekneferu (język egipskiSbk-nfrw - piękno/wspaniałośćSobeku) –władczyni starożytnego Egiptu zXII dynastii, z okresuŚredniego Państwa. Panowała prawdopodobnie w latach 1798–1794 p.n.e.[1]
Była córkąAmenemhata III i nieznanej matki. Miała siostręNeferuptah, którą prawdopodobnie ojciec przygotowywał na swoją następczynię, jednakże ona umarła wcześniej.
Miała również brata bądź brata przyrodniowegoAmenemhata IV[2], który był synem Amenemhata III i kobietyHetepti. Relacje między Amenemhatem IV a Sobekneferu nie są pewne - możliwe, żę byli oni małżeństwem. Jednakże, w źródłach Sobekneferu nigdy nie posiada typowej dla żony faraońskiej tytulatury "Żony Króla" albo "Siostry Króla"[3].
Prawdopodobnie po śmierci ojca, a później następców i możliwych synów Amenemhata IVSobekhotepa I iSonbefa objęła regencję. Przejęcie przez nią władzy przypuszczalnie nie wywołało jakichkolwiek protestów i sprzeciwów. Jako pierwsza żeńska władczyni w historii Egiptu używała pełnej tytułatury faraońskiej[4].
Sobekneferu była jedną z niewielu kobiet, które panowały w Egipcie i pierwszą, która w swoich inskrypcjach używała pełnej tytulatury faraońskiej. Była także pierwszą spośród władców, której imię własne i faraońskie jest związane z bóstwem-krokodylemSobekiem[5]. W swoich inskrypcjach Sobekneferu mówi w osobie żeńskiej; w kilku miejscach nazywa siebie 'córkąRa'[6]. Natomiast w swoich popiersiach łączy kobiece i męskie cechy.
W historii Starożytnego Egiptu było jeszcze kilka kobiet-władczyń. Już w czasachI dynastiiMeritneit możliwie panowała jako regentka dla swojego syna[7]. WV dynastii również była królową-regentkąSetibhor. Jej pomniki prawdopodobnie po jej śmierci były celowo niszczone[8].
Jej rządy obecnie uważa się za próbę kontynuacji i ratowania ciągłości XII dynastii oraz przeciwstawienia się upadkowi państwowości w schyłkowym okresie Średniego Państwa, po rządach potężnych władców z początków dynastii. Ich działania reformatorskie i wielki wysiłek włożony w rozwój gospodarczy kraju przyniosły efekt odwrotny do zamierzonego i na tyle osłabiły państwo, iż doprowadziło to w końcu do jego upadku[potrzebny przypis].
Uważa się, że to ona dokończyła budowę świątyni grobowej Amenamhata III, zwanej przez Greków labiryntem[potrzebny przypis].
Z racji swych krótkich rządów Neferusobek nie pozostawiła po sobie wielkich budowli ani licznych posągów, ani wielkiej ilości źródeł archeologicznych.
Podczas prac wykopaliskowych pod kierownictwem Williama Petriego w latach 1910–1911 na terenieMazghuny, oddalonego około 5 kilometrów odDahszur, odkryto pozostałości dwóch piramid, które w swej konstrukcji przypominały piramidę Amenemhata III. Jednakże zmiany i udoskonalenia w ich konstrukcji, szczególnie w sposobie zamknięcia komory grobowej, nasunęły przypuszczenie, że są one budowlami późniejszymi. Na tej podstawie wysunięto hipotezę, że są to piramidy: jedna Amenemhata IV, a druga Neferusobek.
Odkryto także graffito wnubijskiej fortecjiKumna(inne języki), które opisuje zalew Nilu w wysokości 1,83 m podczas trzeciego roku jej rządów[9]. Znaleziono też cylinder z królewską pieczęcią i tytulaturą Sobekneferu, który obecnie się znajduje w kolekcjiMuzeum Brytyjskiego[10].
Jeszcze jednym ze świadectw jest jej posąg, przechowywany obecnie wLuwrze, ukazujący tors królowej w kobiecej szacie, na której nosi ona męskie ubranie władcy, chustę nemes i faraońską przepaskę.
.jpg)
Imię królowej znajduje się na Liście Królów wSakkarze, na Tablicy zKarnaku i wKanonie Turyńskim To stanowi dowód na prawowitość jej władzy w opinii niektórych jej następców, głównie w czasachXIX dynstii. Natomiast nie ma wzmianki o Sobekneferu naLiście Królów z Abydos. Według Kanonu Turyńskiego jej panowanie trwało 3 lata, 10 miesięcy i 24 dni. Także o długości jej panowania wspomina znacznie późniejszy autorManeton, zgodnie z którym jej rządy trwały 4 lata[11].
Lista z Abydos, sporządzona przezRamzesa II również nie wspomina o innych "nieprawowitych" faraonach –Hatszepsut,Akhenatenie,Smenchkare, władcachhyksoskich itp. Może to być wskaźnikiem tego, kogo Ramzes II i jego poprzednikSeti I uważali za nieprawnych władców. Jednkaże powstaje pytanie, dlaczego w ww. Kanonie Turyńskim i Liście Królów z Karnaku, sporządzonych podczas rządów tegoż Ramzesa II, pojawia się imię Sobekneferu.
| Królewski Protokół | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| serech lubHorusowe: | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| trl.: Mryt-Ra | |||||||||||||||
| tłum.: Ukochana-przez-Re | |||||||||||||||
| nebti lubNależący do Obu Pań: | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| trl.: Satsechem Nebettaui | |||||||||||||||
| tłum.: Córka-Mocy, Pani-Obu-Krajów | |||||||||||||||
| Złotego Horusa: | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| trl.: Dżedetchau | |||||||||||||||
| tłum.: Ustanowiona-dla-władzy | |||||||||||||||
| prenomen lubimię tronowe: | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| trl.: Sbk-kA-Ra | |||||||||||||||
| tłum.: Sobek-dusza-Re | |||||||||||||||
| nomen lubimię rodowe: | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| trl.: Sbk-nfrw | |||||||||||||||
| tłum.: Piękność/wspaniałość-Sobka |
| Okres |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Predynastyczny (przed ok. 3150) |
| ||||||||
| Wczesnodynastyczny (ok. 3150–2686) |
| ||||||||
| Stare Państwo (ok. 2686–2181) |
| ||||||||
| 1. Przejściowy (ok. 2181–2133) |
|
| Okres |
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Średnie Państwo (ok. 2133–1786) |
| ||||||||||
| 2. Przejściowy (ok. 1786–1567) |
|
| Okres |
| ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nowe Państwo (ok. 1567–1085) |
| ||||||
| 3. Przejściowy (1085–730) |
|
