Neapol założony przez Greków jakoPartenope w VIII wieku p.n.e. był uznawany jako jedno z najważniejszych miastWielkiej Grecji, głównie z racji uprzywilejowanych stosunków zAtenami. Neapol wywierał w tym okresie wielki wpływ kulturowy oraz religijny na zamieszkiwane przez ludy italskie tereny. Dzięki temu miasto stało się prawdziwym centrumfilozofii epikurejskiej. Po upadkuCesarstwa Rzymskiego miasto przekształcone zostało w VIII wieku w niezależne odBizancjum księstwo. Następnie od XIII wieku przez blisko 600 lat miasto było stolicąKrólestwa Neapolu. Pod władząBurbonów miasto było stolicąKrólestwa Obojga Sycylii. Okres ten przyczynił się do długotrwałego rozwoju ekonomicznego oraz społecznego miasta. Neapol stał się prężnie rozwiniętym cywilizacyjnie miastem. Niewątpliwym osiągnięciem z tamtego okresu jest budowapierwszej linii kolejowej we Włoszech. Po przyłączeniu do utworzonego w II połowie XIX wiekuKrólestwa Włoch Neapol spowolnił swój rozwój, wspólnie zresztą z całą częścią południowąPółwyspu Apenińskiego[3].
Z powodów historycznych, artystycznych i politycznych od czasówśredniowiecza miasto uznawane jest za jeden z najważniejszych ośrodków kulturalnych Europy. W Neapolu mieści się siedzibaUniwersytetu Fryderyka II, najstarszej uczelni publicznej w Europie[4], a także Uniwersytetu L’Orientale, najstarszej uczelnistudiów sinologicznych iorientalnych w Europie[5] orazNunziatelli, jednej z najstarszych na świecieakademii wojskowych na świecie, znajdująca się na liście dziedzictwa kulturalnego i historycznego krajów śródziemnomorskich[6]. Miejsce wykształcenia sięjęzyka neapolitańskiego, przez wieki wywierało i wywiera nadal wielki wpływ na wszelkie dziedziny wiedzy oraz kultury na poziomie światowym. Także tutaj znajduje się jedno z najważniejszych centrów prądu filozoficznegohumanizmu – a mianowicieAccademia Pontaniana, centrumfilozofii naturalizmu, a także włoskiegoiluminizmu. Neapol odegrał również bardzo ważną rolę przy rozwojumuzyki klasycznej orazopery – a to za sprawąneapolitańskiej szkoły operowej, wśród osiągnięć której najważniejszą pozycją jest chybaopera buffa. Miasto to posiada również imponującą tradycję, jeśli chodzi o rozwójfiguratywizmu, którego korzenie sięgają na tym terenie jużmalarstwa pompejańskiego. Neapol jest również miejscem powstania wielkich prądów architektonicznych oraz malarskich. Eksperci nazywają nawet miejscową odmianę sztukiodrodzenia orazbaroku przymiotnikiem neapolitański – z uwagi na wiele interesujących i unikatowych rozwiązań artystycznych[7]. Wśród powstałych w tym mieście prądów można wymienić również kilka pomniejszych – takich jak na przykładcaravaggionizm[8], szkołaPosillipo czyLiberty napoletano, oraz wytworom sztuki o mniejszym zasięgu, jednak o sławie międzynarodowej, jak na przykładporcelana Capodimonte czy neapolitańska szopka. To również dzięki temu miastu świat poznał m.in. neapolitańską odmianę teatru,neapolitańską pieśń oraz kuchnię – wraz ze swoim symbolem – znaną na całym świeciepizzą neapolitańską[9].
W Neapolu i okolicach mieszkańcy posługują się specyficznymdialektem neapolitańskim. Neapol stanowi główny ośrodek gospodarczy, kulturalny i naukowy południowych Włoch. Jest to jedenasty co do wielkości przeładunkówport we Włoszech[10]. W Neapolu znajduje się uniwersytet założony w roku 1224 oraz liczne szkoły wyższe i placówki naukowo-badawcze. Mieści się tam ważny węzeł komunikacyjny, a także międzynarodowy port lotniczyCapodichino. Neapol jest licznie odwiedzany przez turystów z całego świata. Jest to miasto bardzo atrakcyjne pod względem turystycznym. We wrześniu i w grudniu rzesze turystów przyciągaCud Świętego Januarego –patrona miasta.
Historyczne centrum Neapolu jest największe w Europie (1700 hektarów) i jest wymienione przez UNESCO na Liście Światowego Dziedzictwa. W swojej historii Neapol był stolicą księstw, królestw i jednego imperium[kiedy?]. Był też jednym z głównych ośrodków kultury. W bezpośrednim sąsiedztwie Neapolu znajduje się wiele miejsc, które są silnie związane z Neapolem z przyczyn historycznych, artystycznych i architektonicznych.
Można o tym wszystkim mówić i opowiadać, można malować, ale to, co się widzi, przekracza wszelkie wyobrażenia. Brzegi, zatoki, Wezuwiusz, miasta, przedmieścia, zamki, wille! Wybaczam wszystkim, którzy w Neapolu odchodzą od zmysłów
Pochodzenie etymologiczne nazwy miasta Neapol, w odróżnieniu od nazw wielu innych włoskich miast, jest bardzo proste. Włoska nazwa «Napoli», pochodząca od pierwotnej wersji „Neopoliton”, która to z kolei pochodzi od greckiegoNeapolis (Νεάπολη) co oznacza «nowe miasto». Mniej jasne jest, skąd wzięło się słowo greckie. Uznaje się, że słowo „Neapolis” powstało przez przeciwstawienie go nazwie miastaPalepolis («stare miasto»)[15], które obejmowało tereny jednej z dzisiejszych dzielnic Neapolu –Pizzofalcone.
Metro w Neapolu tzw.Metropolitana di Napoli jest systemem metra w mieście. Obecnie obejmuje 3 linie i 30 stacji. Funkcjonuje tu równieżsystem tramwajowy.
Neapol jest czwartym co do wielkości gospodarki miastem we Włoszech, za Mediolanem, Rzymem i Turynem. Jest 91 najbogatszym miastem na świecie z PKB 43 mln, wyprzedzając gospodarkiBudapesztu iZurychu. Jest jednym z największych ośrodków przemysłowych kraju. Neapol jest członkiem Eurocities. Miasto zostało wybrane na europejską siedzibę organizacjiAKP oraz na Miasto Literatury przez UNESCO. W dzielnicy Posillipo znajduje się Villa Rosebery, jedna z oficjalnych rezydencji Prezydenta Włoch.
Podczas pierwszego spisu ludności po zjednoczeniu Włoch w roku (1861) Neapol był największym pod względem liczby mieszkańców miastem w kraju. Podczas rządów faszystowskich Neapol stracił tę pozycję na rzeczMediolanu. W latach 70. XX wieku miasto zostało wyprzedzone także przezRzym orazTuryn. Spowodowane to zostało wysokimi kosztami utrzymania oraz brakiem miejsc pod zabudowę w mieście[16].
Według badania przeprowadzone 1 stycznia 2011 w Neapolu zamieszkuje na stałe 29 428 imigrantów. Stanowi to 3,08% całkowitej populacji miasta – co stanowi najniższy odsetek wśród największych miast włoskich. Spowodowane jest to zdecydowanie lepiej rozwiniętym rynkiem pracy w północnych Włoszech. Liczba imigrantów stale rośnie. Znaczną część z nich stanowią przybysze z Europy Wschodniej oraz Azji.[1]
Język neapolitański został uformowany w wyniku wpływu na niego wielu grup etnicznych i językowych zamieszkujących na przestrzeni wiekówKampanię oraz środkową część Włoch. Największy wpływ na obecny kształt języka neapolitańskiego mieli Grecy oraz handlarze bizantyjscy, a takżeArabowie,Francuzi orazHiszpanie.
Pierwsze spisane świadectwa istnienia języka pochodzą z 960 roku. Za pierwszy utwór literacki uważa się z kolei tekstyMatteo Spinelli, który w swoich kronikach spisał najważniejsze dzieje królów Sycylii z XI wieku.
Język neapolitański zastąpił łacinę w dokumentach oficjalnych od czasu zjednoczenia dwóch Sycylii, za sprawa dekretuAlfonso I w roku 1442. Od tego roku stanowił również oficjalny językKrólestwa Neapolu. Następnie w XVI wieku król Ferdynand ogłosił język kastylijski jako oficjalny.
Pałac KrólewskiCastel NuovoPoczta w Neapolu, Gino Franzi, 1936. Arcydziełomodernizmu, zbudowane z marmuru i diorytuNeapol – wnętrze neorenesansowej Galerii Umberto IGaleria Umberto I – mozaika na posadzceTeatr San CarloNeapol – Zatoka NeapolitańskaPort i Wezuwiusz o wschodzie słońca
Neapol bogaty jest w liczne atrakcje turystyczne, które przyciągają do miasta rzesze turystów. Można tam zobaczyć między innymi:
Castel Nuovo –Nowy Zamek, rozbudowany przez aragońskich władców Neapolu (XIII, XV, XVII wiek) z renesansowym bogato rzeźbionym łukiem triumfalnymAlfonsa V Aragońskiego oraz Kaplicą Palatyńską (Cappella Palatina)
liczne zabytkowe kościoły ciekawe architektonicznie:
Najbardziej utytułowanym klubem piłkarskim jest tutaj SSC Napoli, założony w sierpniu 1926 roku i mający na swoim koncie cztery tytuły mistrzowskie Serie A. Klub gra na Stadio Diego Armando Maradona (nazwa zmieniona w 2020 roku)[17][18].
Pierwszym znanym Polakiem, który odwiedził Neapol, był Jan Lasocki, który udał się do miasta w 1448 roku po uzyskaniu doktoratu z prawa kanonicznego w Padwie.
W 1836 roku miasto odwiedziłJuliusz Słowacki, który zamieszkał w domu przy Via Santa Lucia 116.
W 1886 roku w mieście przebywałHenryk Sienkiewicz, który zamieszkał przy Via Partenope w Hotelu Hasslera.
W latach 1955–2000 w Neapolu przy via Francesco Crispi 69 mieszkał pisarzGustaw Herling-Grudziński, który został pochowany na cmentarzu Poggioreale. Na Villa Ruffo, w której mieszkał (obecnie konsulatRFN), umieszczono tablicę pamiątkową odsłoniętą uroczyście przez prezydentów Włoch, Polski i Niemiec.
.jpg)
