| Pterocnemia pennata[1] | |||
| (d’Orbigny, 1837)[2] | |||
.JPG) Podgatunek nominatywny | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | Pterocnemia | ||
| Gatunek | nandu plamiste | ||
| Synonimy | |||
| Podgatunki[7][8] | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[9] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 | |||
| |||
| |||
Nandu plamiste[10],nandu Darwina[11] (Pterocnemia pennata) –gatunek dużegonielotnegoptaka zrodzinynandu (Rheidae). Występuje wyłącznie wAmeryce Południowej do wysokości 3500–4500 mn.p.m.[12][8]
Po raz pierwszy opisany w 1837 roku przezd’Orbigny’ego pod nazwąRhea pennata[2][a]. Jako lokalizacjęholotypu autor wskazałRío Negro na południe odBuenos Aires wArgentynie[2].Takson ten, mimo że umieszczany jest wmonotypowym rodzajuPterocnemia, jest blisko spokrewniony zRhea americana, z którym w warunkach hodowlanych dochodziło do przypadkówkrzyżowania się[14]. Wyróżniono trzy podgatunkiP. pennata[b]. Ich status jest niepewny, taksontarapacensis być może powinien być traktowany jak odrębny gatunek, agarleppi jak jego podgatunek lubsynonim[8].
Takson ten zamieszkuje zależnie odpodgatunku[7][8][15][10]:
Długość ciała 92,5–100 cm, masa ciała 15–25 kg[8].Samce większe i cięższe odsamic[12]. U samcapodgatunku nominatywnego głowa, szyja i górne części ciała koloru płowo-brązowego. Pióra na plecach, w tylnej części ciała i skrzydłach z białymi, wyraźnymi plamami na końcach. Spód ciała białawy.Tęczówki i dziób brązowe[8]. Nogi koloru szarawo-żółtawego. Ubarwienie samicy jest na ogół ciemniejsze niż u samca. Również białe plamy na piórach są mniejsze[8]. Ubarwienie podgatunkutarapacensis jest bardziej szare niż u nominatywnego, głowa i szyja popielato-szara, górne części ciała rdzawo-brązowawe z wyraźnym szarawym odcieniem, białe plamy na końcówkach piór mniejsze. Podgatunekgarleppi jest podobny dotarapacensis, ale głowa i szyja bardziej płowa, a górna część ciała bardziej szaro-brązowa[8]. Pisklęta mają na grzbiecie dwa czarne, podłużne pasy[12]. Osobniki młodociane są bardziej brązowe od dorosłych, bez białych plam na końcówkach piór[8]. Typowe ubarwienie dorosłych uzyskują po 3–4 latach życia[8].
W północnej części zasięgu występowania (podgatunkitarapacensis igarleppi) zasiedlapunę,solniska, wyżynnetorfowiska iwrzosowiska do wysokości 3500–4500 mn.p.m.[8] W południowym rejonie występowania zasiedla półpustynne stepy z grupami krzewów i użytki zielone terenów zalewowych do wysokości 2000 m n.p.m.[8] Młode rodzą się zazwyczaj w obszarach górskich bogatych wkostrzewę[8]. Podczas badań przeprowadzonych w północno-zachodniejPatagonii zaobserwowano, że samce wybierają miejsce na gniazdo na obszarach podmokłych (tzw. mallín)[16].
Zazwyczaj występuje w stadach liczących 5–30 osobników[8][17]. Często pasie się wspólnie zlamami andyjskimi (Lama glama),gwanako andyjskimi (Lama guanicoe) iwikuniami andyjskimi (Vicugna vicugna)[8]. Gdy przebywają w mniejszych grupach, a także w bardziej zamkniętych obszarach i w miejscach, gdzie istnieje duże ryzyko zagrożenia ze strony drapieżników, są bardzo czujne[18]. Nandu plamiste jest wszystkożerne. W jego diecie przeważa pokarm roślinny, a zwłaszcza trawy. Pokarm uzupełniany jest małymi zwierzętami, zwłaszczaowadami[12][8].
.JPG)
Sezon rozrodczy w północnej części zasięgu występowania przypada na wrzesień-styczeń, na lipiec w Río Negro i w listopadzie w skrajnie południowej części zasięgu występowania. Samce na początku sezonu lęgowego toczą walki o terytorium[19]. Gniazdo budowane jest przez samca w płytkim zagłębieniu w ziemi. Pokryte jest suchą trawą lub gałązkami[8]. W gnieździe znajduje się najczęściej 10–30 żółto-oliwkowychjaj o średnich wymiarach 127×87 mm złożonych przez kilka samic[8]. Jaja wysiadywane są przez samca przez okres 30–44 (najczęściej 40) dni[8]. W tym czasie samiec jest agresywny wobec wszystkich intruzów zbliżających się do gniazda, nawet samic z własnego stada[19]. Samice składają wtedy jaja w pobliżu samca, które to samiec stara się przetoczyć do gniazda. Jaja, które są poza jego zasięgiem, gniją i przyciągają muchy, które służą mu oraz nowo wyklutym pisklętom za pokarm[19]. Po wylęgnięciu młode znajdują się pod wyłączną opieką samca przez okres 6 miesięcy[19]. Młode pozostają w grupach, dopóki nie osiągną dojrzałości płciowej w wieku 2–3 lat[19][8]. W północnej Patagonii, gdzie ryzyko drapieżnictwa jest małe, zanotowano sukces lęgowy wynoszący 75%. Ponad 25% młodych przeżyło pierwszą zimę[20].
WCzerwonej księdze gatunków zagrożonychMiędzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) został zaliczony do kategorii najmniejszej troski (LC –Least Concern). Podgatunekpennata opisywany jest jako lokalnie pospolity i jego populacja jest prawdopodobnie bardzo duża. Łączną liczebność populacji podgatunkówtarapacensis igarleppi w latach 90. XX wieku szacowano na kilkaset osobników, lecz obecnie uważa się, że były to szacunki zaniżone. Według współczesnych, wstępnych oszacowań, ich liczebność zawiera się w przedziale 1000–2499 osobników dorosłych, choć nie wykluczone, że jest ich więcej. Trend liczebności populacji oceniany jest jako spadkowy[9].
Głównym zagrożeniami dla tego gatunku są polowania dla mięsa i piór, wybieranie jaj oraz intensywne przekształcanie środowiska życia tych ptaków na pola uprawne, pastwiska dla bydła i osiedla ludzkie[8].
Wpisany do załącznika I (P. pennata) i II (P. p. pennata)CITES[21].
