Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Nagroda Abela

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nagroda Abela
Nagroda za

osiągnięcia matematyczne

Przyznający

Norweska Akademia Nauk(inne języki)

Państwo

 Norwegia

Lokalizacja

Oslo (Norwegia)

Pierwsze rozdanie

2003

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Nagroda Abela (Nagroda Abla) – nagroda przyznawana w dziedzinie matematyki przezkróla Norwegii. Pod wieloma względami stanowi matematyczny odpowiednikNagrody Nobla.

Fundacja

[edytuj |edytuj kod]

Nagroda Abela została ustanowiona przez norweski rząd w 2002 roku, w dwusetną rocznicę urodzin matematykaNielsa Henrika Abela[1]. 23 listopada 2001 roku premier Norwegii,Jens Stoltenberg, ogłosił naUniwersytecie w Oslo, że rząd przeznaczył 200 milionówkoron norweskich (około 25 milionówdolarów) na Fundację Abela, mającą wypłacać nagrody. Wartość Nagrody Abela wynosi obecnie 980 000 dolarów.

Nagroda Abela a Medal Fieldsa

[edytuj |edytuj kod]

Nagroda Abela w zamyśle ma niwelować brakiMedalu Fieldsa – jak dotąd najbardziej prestiżowej nagrody matematycznej – które nie pozwalają mu stać się pełnym odpowiednikiem Nagrody Nobla, a mianowicie:

  • Nagroda Abela przyznawana jest co roku (Medal Fieldsa co 4 lata),
  • nie istnieje ograniczenie wiekowe dla laureatów (Medal Fieldsa mogą otrzymać tylko matematycy mający mniej niż 40 lat),
  • wreszcie idąca za nagrodą gratyfikacja finansowa jest porównywalna z nagrodą noblowską (w przypadku Medalu Fieldsa jest ona znacznie niższa, gdyż wynosi 15 000 dolarów).

Laureaci

[edytuj |edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria:Laureaci Nagrody Abela.

Kandydatury do Nagrody Abela może zgłosić praktycznie każdy, nie można jednak zgłosić się samemu. Laureatów wybiera pięcioosobowy komitet powoływany na okres dwuletni przez Norweską Akademię Nauk w porozumieniu zMiędzynarodową Unią Matematyczną (IMU). Nazwisko laureata ogłaszane jest corocznie na przełomie marca i kwietnia. Możliwe jest przyznanie nagrody więcej niż jednej osobie, jednak tylko wtedy, gdy prowadziły one badania w tej samej dziedzinie.

RokLaureatInstytucjaUzasadnienie
2003Jean-Pierre SerreKolegium Francuskieza osiągnięcia w dziedzinietopologii,geometrii algebraicznej orazteorii liczb
2004Michael Atiyah
Isadore Singer
Uniwersytet Edynburski
Instytut Techniczny Massachusetts
za odkrycie i udowodnienietwierdzenia o indeksie(inne języki), a także za osiągnięcia w łączeniutopologii, geometrii ianalizy oraz wybitną rolę w budowaniu nowych mostów między matematyką afizyką teoretyczną
2005Peter LaxInstytut Nauk Matematycznych im. Richarda Couranta(inne języki) (Uniwersytet Nowojorski)za wkład w teorię i zastosowanierównań różniczkowych cząstkowych oraz sposobów ich rozwiązywania
2006Lennart CarlesonKrólewski Instytut Technicznyza wkład wanalizę harmoniczną i teorię gładkichsystemów dynamicznych
2007S.R. Srinivasa VaradhanInstytut Nauk Matematycznych im. Richarda Couranta (Uniwersytet Nowojorski)za wkład doteorii prawdopodobieństwa, w szczególności za stworzenie jednolitejteorii dużych odchyleń(inne języki)
2008John Griggs Thompson
Jacques Tits
Uniwersytet Florydy
Kolegium Francuskie
za głębokie osiągnięcia w algebrze, a szczególnie za stworzenie nowoczesnej teorii grup
2009Michaił GromowInstytut Wyższych Studiów Naukowychza rewolucyjny wkład w dziedzinie geometrii
2010John TateUniwersytet Teksański w Austinza wybitne osiągnięcia w dziedzinie teorii liczb
2011John MilnorUniwersytet w Stony Brook(inne języki)za pionierskie odkrycia w topologii, geometrii i algebrze
2012Endre SzemerédiWęgierska Akademia Nauk orazUniwersytet Rutgersaza głęboki wkład wmatematykę dyskretną iinformatykę teoretyczną
2013Pierre DeligneInstytut Studiów Zaawansowanychza odegranie kluczowej roli w łączeniu geometrii algebraicznej z innymi dziedzinami matematyki[2]
2014Jakow SinajInstytut Fizyki Teoretycznej im. Lwa Landaua(inne języki) orazUniwersytet Princetonza wkład w teorię systemów dynamicznych, teorię ergodyczną i fizykę matematyczną
2015John Forbes Nash
Louis Nirenberg
Uniwersytet Princeton
Instytut Nauk Matematycznych im. R.C. (UN)
za wkład w teorię cząstkowych równań różniczkowych
2016Andrew Wiles[3]Uniwersytet w Princetonza udowodnieniewielkiego twierdzenia Fermata
2017Yves Meyer[4]École normale supérieure Paris-Saclayza teorięfalek
2018Robert Langlands[5]Instytut Studiów Zaawansowanychza badania nad związkami między teorią liczb a teorią reprezentacji
2019Karen Uhlenbeck[6]Uniwersytet Teksański w Austinza osiągnięcia w badaniach geometrycznychrównań różniczkowych cząstkowych,cechowania i wkład w geometrię,analizę ifizykę matematyczną
2020Gregory A. Margulis[7]

Hillel Furstenberg[8]

Uniwersytet Yale

Uniwersytet Hebrajski w Jerozolimie

za nowatorskie wykorzystanie metodteorii prawdopodobieństwa i dynamiki wteorii grup,teorii liczb ikombinatoryce[8]
2021László Lovász

Awi Wigderson

Uniwersytet Loránda Eötvösa

Uniwersytet Princeton

za fundamentalny wkład w informatykę i matematykę dyskretną, dzięki czemu stały się one centralnymi dziedzinami współczesnej matematyki[9]
2022Dennis SullivanGraduate Center, CUNY

Stony Brook University

za przełomowy wkład w szeroko pojętą topologię, a w szczególności jej aspekty algebraiczne, geometryczne i dynamiczne[10]
2023Luis CaffarelliUniwersytet Teksański w Austinza przełomowy wkład w teorię regularności nieliniowych równań różniczkowych cząstkowych, w szczególności zagadnienia ze swobodnym brzegiem i równanie Monge’a-Ampère’a[11]
2024Michel TalagrandCentre national de la recherche scientifiqueza przełomowy wkład w teorię prawdopodobieństwa i analizę funkcjonalną z wyjątkowymi zastosowaniami w fizyce matematycznej i statystyce[12]
2025Masaki KashiwaraUniwersytet w Kiotoza fundamentalny wkład w analizę algebraiczną i teorię reprezentacji, w szczególności za rozwój teorii D-modułów i odkrycie baz krystalicznych[13]

Zobacz też

[edytuj |edytuj kod]

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Abela Nagroda, [w:]Encyklopedia PWN [online],Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-30] .
  2. Rozwiązał zagadkę za milion dolarów. Odkrywcy.pl, 2013-03-22. [dostęp 2013-03-22]. [zarchiwizowane ztego adresu (2017-01-13)].
  3. Andrew Wiles, który udowodnił słynne twierdzenie Fermata, dostał matematycznego Nobla [online], wyborcza.pl [dostęp 2016-03-19] .
  4. Yves Meyer z nagrodą Abel [online], rp.pl [dostęp 2017-03-21] .
  5. Robert Langlands receives the Abel Prize 2018 [online], royalsociety.org [dostęp 2018-03-23] .
  6. Karen Uhlenbeck first woman to win the Abel Prize. abelprize.no. [dostęp 2019-03-20]. [zarchiwizowane ztego adresu (2019-05-24)]. (ang.).
  7. JimJ. Shelton JimJ.,2020 Abel Prize in Mathematics goes to Yale’s Gregory Margulis [online], YaleNews, 18 marca 2020 [dostęp 2020-03-19] (ang.).
  8. abDavideD. Castelvecchi DavideD.,Mathematics pioneers who found order in chaos win Abel prize, „Nature”,2020,DOI10.1038/d41586-020-00799-7 [dostęp 2020-03-19] (ang.).
  9. DavideD. Castelvecchi DavideD.,Abel Prize celebrates union of mathematics and computer science, nature.com, 17 marca 2021,DOI10.1038/d41586-021-00694-9 [dostęp 2021-03-19] (ang.).
  10. 2022: Dennis Parnell Sullivan | The Abel Prize [online], abelprize.no [dostęp 2022-03-23] .
  11. 2023: Luis A. Caffarelli | The Abel Prize [online], abelprize.no [dostęp 2023-03-22] .
  12. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać2024: Michel Talagrand, The Abel Prize, abelprize.no [dostęp 2024-03-20]
  13. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać2025: Masaki Kashiwara, The Abel Proszę, abelprize.no [dostęp 2025-03-27]
LaureaciNagrody Abela
do 2009
2010–2019
2020–2029

Kontrola autorytatywna (nagroda naukowa):
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nagroda_Abela&oldid=76526714
Kategoria:
Ukryte kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp