Ludowy Komisariat Bezpieczeństwa Państwowego ZSRR (ros. Народный комиссариат государственной безопасности СССР,NKGB) – istniejący od lutego do lipca 1941, oraz od kwietnia 1943 do marca 1946radzieckiurząd (odpowiednikministerstwa) realizujący zadania m.in.wywiadu zagranicznego,kontrwywiadu oraz służby bezpieczeństwa wraz z jednostką śledczą do spraw specjalnych. Przekształcony wMinisterstwo Bezpieczeństwa Państwowego ZSRR (MGB).
W lutym 1941 na polecenie Sekretarza Generalnego KC WKP(b)Józefa Stalina część struktur służb specjalnych, w tym wywiad zagraniczny i kontrwywiad, została wyłączona zLudowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych (NKWD) i stała się częścią nowego urzędu –Ludowego Komisariatu Bezpieczeństwa Państwowego ZSRR. Na jego czele stanąłWsiewołod Mierkułow.
NKWD pozostało pod zwierzchnictwemŁawrientija Berii i zasadniczo zajmowało się wewnętrznymi sprawami policyjnymi i projektami budowlanymi na dużą skalę.
Do stanu poprzedniego powrócono już w lipcu tego samego (1941), po wybuchuwojny z III Rzeszą. Struktury byłego Komisariatu Bezpieczeństwa Państwowego przeniesiono doNKWD jako samodzielne jednostki w randze zarządów, z zachowaniem ich numeracji.
Amerykański analityk wywiadu,John Dziak, pisze w swej książce –Chekisty: A History of KGB (1988) między innymi:
Tych szczególnych zmian organizacyjnych nigdy w pełni nie wyjaśniono, ale być może miały one coś wspólnego z wchłonięciem przezZSRR podbitych krajów i narodów –Estonii,Litwy,Łotwy, częściPolski i oderwaniem odRumuniiBesarabii i północnejBukowiny. Liczba aresztowań, deportacji, egzekucji i łagrów zwiększyła się, a to wymagało zreorganizowanych i zwiększonych sił bezpieczeństwa.
(....) Szok spowodowany agresją i szybkimi postępamiWehrmachtu doprowadził w lipcu 1941 do fuzji i oba organy znowu połączyły się jako NKWD pod kierownictwem Berii.
(....) Zwycięstwa podStalingradem stworzyły perspektywę odzyskania wojennych strat, stąd ponowny rozdział, jak ten z 1941 (NKWD – NKGB).
Powtórny rozdział służb i tym samym ponowne utworzenie Ludowego Komisariatu Bezpieczeństwa Państwowego (na czele którego stanął ponownieWsiewołod Mierkułow) nastąpiło na mocy postanowienia Biura Politycznego KC WKP(b) z 14 kwietnia 1943[1]. Taki system utrzymał się przez następne trzy lata, czyli do 1946:
W listopadzie 1945 utworzonowydział «К» (kontrwywiadowczego zabezpieczenia obiektów przemysłu jądrowego). W styczniu 1946 z Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych został przekazanyWydział «С» (działalność wywiadowcza w zakresie problematyki jądrowej)[7].
Dalsza reorganizacja była dokonywana już w ramach nowej struktury – Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego, utworzonego 15 marca 1946[8].
Po przekształceniu w 1946 komisariatów ludowych w ministerstwa istniały niezależnie:Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (Министерство внутренних дел, Ministierstwo Wnutriennych Dieł – MWD) iMinisterstwo Bezpieczeństwa Państwowego (Министерство государственной безопасности, Ministierstwo Gosudarstwiennoj Bezopastnosti – MGB).
| Obecne |
|
|---|---|
| Historyczne |
|
| Tematy wspólne |
.svg)