NAIRU (ang.non-acceleratinginflationrate ofunemployment)[1] − ekonomiczna teoriabezrobocia stabilizującego poziominflacji, inaczej teoria bezrobocia równowagi.
Bezrobocie NAIRU pojawia się gdy płace odpowiadające wymaganiom pracowników zrównują się z płacami zgodnymi z realiami gospodarczymi czyli przy ustabilizowanej dynamice procesów inflacyjnych. Gdy występuje zrównanie oczekiwań płacowych, nie oddziałują one na inflację. Tak więc NAIRU zależy od płacy realnej i poziomu postulowanych płac. Zakładając brakszoków podażowych, w przypadku wystąpienia bezrobocia niższego od poziomu NAIRU wgospodarce pojawia się zwiększenie tempa inflacji. Jeśli poziom bezrobocia jest wyższy od NAIRU, inflacja spada.NAIRU jest wyznaczana z krzywej Phillipsa (pokazuje związek pomiędzy bezrobociem a inflacją). Punkt, w którymkrzywa Phillipsa krzyżuje się z linią poziomą oznacza NAIRU. NAIRU odpowiada potencjalnej wydajności, czyli maksymalnemu poziomowiProduktu Krajowego Brutto. Przesunięcie krzywej NAIRU może być spowodowane zasiłkami, kulturą pracy, poprzez związki zawodowe jak i zmianą globalnegopopytu.
Koncept NAIRU pojawił się wraz ze wzrostem popularności krzywej Phillipsa, która przedstawiała zależność pomiędzystopą bezrobocia astopą inflacji dla krajów przemysłowych o mieszanej gospodarce. Analitycy stwierdzili, że ta zależność uniemożliwia jednoczesne starania rządu mające na celu zmniejszenie bezrobocia i stabilizację cen. Dlatego rząd powinien znaleźćpunkt równowagi pomiędzy inflacja a bezrobociem, taki który doprowadzi do społecznegodobrobytu.
Wlatach 70. XX wieku wStanach Zjednoczonych i kilku innych przemysłowych krajach, krzywa Phillipsa straciła na popularności. Wynikało to stąd iż jednocześnie rosło bezrobocie jak i inflacja. Wieluekonomistów wzbudzało obawy, że krzywa Phillipsa nie ma naukowych podstaw. JednakżeMilton Friedman iEdmund Phelps, którzy popierali koncept Phillipsa, utrzymywali, że krzywa Phillipsa nie może być podstawą do określania całej wiedzy o gospodarce ponieważ przedstawia ona jedynie zależność pomiędzy zmiennymi bezrobocia i inflacji. Przeciwnicy tej teorii uważali iż makroekonomiczna polityka rządu, która jest zdeterminowana przez cel obniżenia bezrobocia, powoduje iż oczekiwania inflacyjne zmieniają się tak że inflacja nieustannie wzrasta a nie następuje redukcja bezrobocia. Wynikające z tego zalecenia były następujące: Żaden poziom bezrobocia będący poniżej poziomu krytycznego (NAIRU) nie powinien wpływać napolitykę gospodarczą rządu.Teoria mówi, że jeżeli U tostopa bezrobocia, a N oznacza NAIRU to gdy:
Wielu ekonomistów nie postrzega teorii NAIRU jako wyjaśnienia całej inflacji. Natomiast da się zaobserwować, posuwając się wzdłuż krótkookresowej krzywej Phillipsa, że bezrobocie może spadać bądź rosnąć w zależności od zmian inflacji. Inflacja może być również spowodowana szokami podażowymi jak np. w latach 70. XX wieku.Teoria NAIRU była zamierzona jako argument przeciwkeynsowskiemu zarządzaniu popytem a na korzyśćwolnego rynku. Nie istnieje teoretyczna podstawa do przewidywania NAIRU.Monetaryści natomiast popierają stwierdzenie, że poprawne podejście do bezrobocia następuje jedynie przez miarymikroekonomiczne, a niemakroekonomiczne jak NAIRU.