Muzyka polska – historia muzykipolskiej obejmuje epoki od średniowiecza po czasy współczesne.
Pierwszą kompozycją wjęzyku polskim jestpieśń weselna„Oj Chmielu, Chmielu”. Najstarszym znanym zapisem słowno-nutowym, jaki znalazł się na terenie Polski, jest prawdopodobniesekwencjaAd celebres rex cęlice, zawarta wKodeksie Matyldy z początku XI w.[1]. Najstarszą znaną pieśnią religijną, która powstała w Polsce, może być sekwencjaHac festa die, datowana przez niektórych badaczy na schyłek XI w., aczkolwiek inni umieszczają ją w wieku XIII[2].Wincenty z Kielczy jest pierwszym polskim zidentyfikowanym autoremutworu muzycznego, napisanego w XIII wieku,Gaude Mater Polonia (łac. Ciesz się, Matko Polsko). Twórca ten napisał około 1255 r. officium „Dies adest celebris” na cześć świętego Stanisława. Z początku XV wieku znanych jest także 18 utworów związanego z Uniwersytetem w KrakowiePiotra z Grudziądza, a takżeMikołaja z Radomia, autora pieśni „Hystorigraphi aciem”, w której opisywał wydarzenia na dworze króla Władysława Jagiełły inspirując się muzyką włoską oraz szkołami burgundzką i niderlandzką.
Kompozytorzy polscy spełniali ważną rolę wkulturze europejskiej. Wiele utworów z I poł. XVI wieku znajduje się w tabulaturach organowych:Jana z Lublina i z kościoła św. Ducha w Krakowie. Ważne znaczenie dla kultury muzycznej miało także powołanie w 1543 roku przez króla Zygmunta ICapella Rorantistarum (kapeli rorantystów). Najbardziej znaczący kompozytorzy renesansowi („Złoty wiek kultury polskiej”) to:Mikołaj Gomółka,Wacław z Szamotuł,Marcin Leopolita czyJakub Polak.
W baroku muzykę instrumentalną komponowali m.in.Mikołaj Zieleński,Marcin Mielczewski iAdam Jarzębski. Twórcą dzieła uznawanego za pierwsze polskie oratorium („Audite mortales”) jestBartłomiej Pękiel. Przedstawicielem późnego renesansu (styl szkoły weneckiej) jestGrzegorz Gerwazy Gorczycki („Completorium”).
Adam Jarzębski, wybitny polski kompozytor wczesnego baroku, muzyk kapeli królewskiej w Warszawie, jako pierwszy użył słowa „koncert” do określenia utworów ściśle instrumentalnych, przedtem bowiem nazywano „koncertem” zespoły wokalno-instrumentalne o znamionach koncertowego współzawodniczenia[3].
Za sprawą królewicza Władysława Wazy już w 1628 roku pojawiła się w Polsce opera, a w 1635 zainaugurował działalność teatr króla Władysława IV Wazy. Do czasu śmierci króla Władysława na jego dworze wystawiono kilkanaście oper pochodzenia włoskiego. Warszawa była po Florencji, Rzymie, Mantui i Bolonii piątym miastem, w którym prezentowano ten nowy gatunek muzyczny. Świetność operze w Polsce przywrócili królowie August III Sas oraz Stanisław August Poniatowski. W tym czasie, w drugiej połowie XVIII wieku wielu kompozytorów pisywało utwory patriotyczne, związane z ówczesną sytuacją Polski. Takim utworem była m.in. opera, a właściwie wodewil z mówionymi tekstamiWojciecha Bogusławskiego i piosenkamiKrakowiacy i Górale, wystawiona w 1794 roku w Warszawie, z muzykąJana Stefaniego.Pierwszą polską symfonię (zaginioną) napisałJacek Szczurowski około 1740 roku.
Najbardziej znanym na świecie polskim kompozytorem jestFryderyk Chopin, autorminiatur,sonat ikoncertów fortepianowych, których znaczenie wykracza poza ramy romantycznej stylistyki.Ogólnoświatowy posłuch miały takżepolonezyMichała Ogińskiego, a na europejskich muzycznych salonach często gościły takie postacie muzyki polskiej jakJózef Elsner (kompozycja „Passio Domini Nostri Jesu Christi”),Juliusz Zarębski („Kwintet fortepianowy g-moll”) czyKarol Kurpiński.
Światową sławę zyskali także: romantyczny wirtuoz i autor utworów skrzypcowychHenryk Wieniawski, kompozytor, pianista i politykIgnacy Jan Paderewski, oraz wszechstronny kompozytor muzyki scenicznej i koncertowejKarol Szymanowski.Twórcą polskiej opery narodowej stał sięStanisław Moniuszko, uważany (obokIgnacego Dobrzyńskiego) za najwybitniejszego kompozytora polskiego drugiej połowy XIX wieku.
Szerokie uznanie w dziedzinie symfoniki zdobyłMieczysław Karłowicz (uczeń innego wybitnego polskiego kompozytora –Zygmunta Noskowskiego) określany jako „ojciec polskiego poematu symfonicznego”.Natomiast w dziedzinie pieśni i dzieł muzyki kameralnej na międzynarodowy rynek muzyczny wkroczył organizator życia muzycznegoWładysław Żeleński (ojciecTadeusza Boy-Żeleńskiego). Do pomoniuszkowskich wybitnych kompozytorów należeli także m.in. dwaj słynni lwowiacy:Jan Gall iStanisław Niewiadomski. Wielką sławę w początku wieku zyskał pianistaIgnacy Jan Paderewski, ale i kompozytor, który odniósł znaczny sukces swoją operą „Manru”. W czasach „Młodej Polski” działał najwybitniejszy polski kompozytor po ChopinieKarol Szymanowski, twórca niezwykle popularnej do dzisiaj na całym świecie opery „Król Roger”.
W drugiej połowie XX wieku międzynarodowe uznanie zdobyli:Grażyna Bacewicz,Witold Lutosławski,Tadeusz Baird,Kazimierz Serocki,Marek Jasiński,Włodzimierz Kotoński, twórca muzyki chóralnej śpiewanej na całym świecieAndrzej Koszewski, a także współtwórcy awangardyKrzysztof Penderecki,Henryk Mikołaj Górecki,Witold Szalonek oraz słynący głównie zmuzyki filmowej, autor utworów symfonicznychWojciech Kilar. Następne pokolenia twórców reprezentują: urodzeni na przełomie lat trzydziestych i czterdziestych:Tomasz Sikorski,Zygmunt Krauze,Krzysztof Meyer,Marta Ptaszyńska,Elżbieta Sikora, urodzeni w latach pięćdziesiątych:Andrzej Krzanowski,Eugeniusz Knapik,Aleksander Lasoń,Paweł Szymański iStanisław Krupowicz, oraz młodsiHanna Kulenty,Paweł Mykietyn,Agata Zubel,Aleksandra Gryka.
Znaczące sukcesy polscy muzycy osiągnęli w dziedzinie muzykijazzowej, tworząc oryginalny styl określany często mianempolskiej szkoły jazzu. Zwłaszcza w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku polska muzyka jazzowa cieszyła się dużym uznaniem w kraju i poza granicami. Do grona artystów o międzynarodowej sławie należąKrzysztof Komeda,Adam Makowicz,Tomasz Stańko,Michał Urbaniak. W okresiePRL duże znaczenie miał międzynarodowy festiwalJazz Jamboree odbywający się w Warszawie, będący wydarzeniem bezprecedensowym we wschodniej Europie.
Polska muzyka rozrywkowa szczyci się znaną na całym świecie scenąmetalową. Ogólnoświatową popularność zdobyły m.in. takie zespoły jak:Vader,Decapitated,Riverside,Vesania,Hate, czyBehemoth[4][5][6].
Obecniepolska muzyka rozrywkowa, poza użyciemjęzyka polskiego oraz w niektórych przypadkach charakterystycznychidiomów melodycznych i rytmicznych polskiej muzyki ludowej, nie różni się w istotny sposób od muzyki popularnej innych krajów, a jej zasięg poza nielicznymi wyjątkami odnosi się wyłącznie do rynku krajowego.
 | Zobacz multimedia związane z tematem:Muzyka polska |
