Msza – w części wyznań uobecnienie ofiary krzyżowejJezusa Chrystusa w sposób bezkrwawy na ołtarzu. Część wyznańprotestanckich określa tym terminem nabożeństwo rozumiane jako sama tylko uczta.
Słowomsza jest ściśle związane z celebracją wtradycji łacińskiej i słowamidiakona kończącymiliturgię (Ite, missa est). W tradycjach wschodnich, zarównoprawosławnej, jak ikatolickiej, powszechniejszym jest określenieBoska Liturgia. Poreformacji Kościołyluterańskie zachowały terminmsza i w wielu Kościołach luterańskich na świecie do dziś się go używa. W Kościołach będących pod wpływem Kościołów niemieckich, szczególnie po Unii Pruskiej z roku 1817, ze względu na fakt, że w Kościele katolickim słowo to stało się przez lata synonimem ofiarniczego charakteruEucharystii, który przez reformację został odrzucony, zastąpionomszę innymi pojęciami (Nabożeństwo główne, Pamiątka Wieczerzy Pańskiej)[a]. Inne nurty reformacji, m.in.Kościoły reformowane,prezbiteriańskie ibaptystyczne, bezwzględnie odrzuciły terminmsza jako sugerujący ofiarny charakter Eucharystii, zastępując go terminami nabożeństwo komunijne lubnabożeństwo z sakramentem Wieczerzy Pańskiej (lub:Wieczerzy Świętej). Takich określeń używa także większość współczesnych Kościołów protestanckich.
Słowomsza pochodzi – podobnie jak wjęzyku angielskimMass iniemieckimdie Messe – od używanego od IV w.łacińskiego określeniamissa. Wśród badaczy nie ma zgody co do jego pierwotnego znaczenia, wymienia się następujące[1]:
od rzymskiego zwyczaju rozwiązywania zgromadzenia (dimissio) – w tym kontekście słowo to pojawia się w formule kończącej celebrację (rozesłanie wiernych):Ite, Missa est, czyliIdźcie, ofiara spełniona;
Oficjalna definicja i wykład o charakterzedogmatycznym o Mszy Świętej został przedstawiony na sesji XXIISoboru Trydenckiego (1562) w dekrecie dogmatycznym o Najświętszej Ofierze Mszy Świętej[2].
Magisterium Kościoła w oficjalnym, nieomylnym i obowiązujące po wsze czasy nauczaniu[3], wykłada, że: Msza Święta jest Ofiarą widzialną [zgodnie z wymaganiami ludzkiej natury] uobecniającą krwawą Ofiarę dokonaną na Krzyżu.
[Jezus Chrystus] Ogłaszając się zatem ustanowionym „kapłanem na wieki na wzór Melchizedecha” [Ps 109, 4], ofiarował Bogu Ojcu Ciało i Krew swoją pod postaciami chleba i wina i pod symbolami tych rzeczy Apostołom – których wtedy ustanowił kapłanami Nowego Przymierza – dał je do spożycia oraz im i ich następcom w kapłaństwie polecił składać Ofiarę słowami:To czyńcie na moją pamiątkę [Łk 22, 19; 1 Kor 11, 24], jak to Kościół zawsze rozumiał i nauczał. (…) A ponieważ w Boskiej Ofierze, dokonującej się we Mszy Świętej jest obecny i w sposób bezkrwawy ofiarowany ten sam Chrystus, który na ołtarzu krzyża „ofiarował samego siebie” (Hbr 9, 27) w sposób krwawy, przeto naucza św. Sobór, że Ofiara ta jest prawdziwie przebłagalna[4].
Według doktryn ewangelickich i katolickiejEucharystia została ustanowiona przezJezusa Chrystusa podczasOstatniej Wieczerzy spożytej zapostołami wWielki Czwartek[5]. W trakcie wieczerzy Chrystus łamał i rozdawał chleb ze słowami „Bierzcie i jedzcie, to jest Ciało moje” (Mt 26,26). Po wieczerzy podał apostołom kielich wypełniony winem ze słowami „Pijcie z niego wszyscy, bo to jest moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów” (Mt 26,27-28).
Wiele osób[potrzebny przypis] ponad to podkreśla, że zawarte w słowachto czyńcie na moją pamiątkę słowopamiątka oznacza w języku biblijnym ofiarę.
Według katolików i starokatolików ofiarowane podczas mszy chleb i wino zostająprzeistoczone w ciało i krew Chrystusa. Postacie eucharystyczne nie uobecniają Chrystusa w sposób symboliczny, leczsubstancjalnie, zachowując jedynieprzypadłości chleba i wina.Luteranie natomiast uważają, że w wyniku konsekracji, pod postaciami chleba i wina jest realnie obecne ciało i krew Chrystusa, chleb pozostaje jednak chlebem, a wino winem (konsubstancjacja).
Według katolików Chrystus ustanawiając mszę powołał się wprost na przykład najwyższego kapłanaMelchizedeka, który wedługKsięgi Rodzaju był królemSalemu i przywitałAbrama chlebem i winem. Ponieważ zpsalmu 110 wynika, żeMesjasz będzieKapłanem na wieki na wzór Melchizedeka, ustanowienie Eucharystii jest wypełnieniem przepowiedni mesjańskiej.
W językubiblijnymciało i krew oznacza człowieka (jak w Mt 16, 17; 1 Kor 15, 50; Ekl 18, 30). Rozdzielenie ciała i krwi oznacza symbolicznie śmierć. Dlatego też chleb i wino są osobno konsekrowane i zmieniają się sakramentalnie w ciało i krew Chrystusa, który mówił o sobie, żeCiało moje jest prawdziwym pokarmem, a Krew moja jest prawdziwym napojem (J 6, 55).
Katolicy są na mocy pierwszego zprzykazań kościelnych, które brzmi:W niedzielę i inne nakazane dni świąteczne wierni są zobowiązani uczestniczyć we Mszy świętej i powstrzymać się od prac służebnych., zobowiązani do uczestnictwa we mszy wniedzielę iświęta nakazane. Powinność uczestnictwa we mszy według katolików i luteranów wynika ponadto z 3. przykazaniaDekalogu.
Łacińskie określenieparticipatio actuosa, przełożone na język polski jakoaktywne uczestnictwo, oznacza raczejświadome, uobecniające uczestnictwo. Realizuje się ono w wewnętrznej kontemplacji tajemnic mszy świętej, do czego służy słuchanie, stąd określenie:słuchać mszy.
↑O Soborze Trydenckim z dzieła ks. J. DomaszewiczaEucharystia i Ofiara, wyd. ANTYK Marcin Dybowski, Komorów 2023.
↑Wyrażonym w najwyższej rangą dokumencie kościelnym. por. O Soborze Trydenckim z dzieła ks. J. DomaszewiczaEucharystia i Ofiara, wyd. ANTYK Marcin Dybowski, Komorów 2023.
↑Dekret dogmatyczny Soboru Trydenckiegoo Najświętszej Ofierze Mszy Świętej sesja XXII (1562). Rozdział I i IITreść dekretu.
ks. J. Domaszewicz,Eucharystia. Sakrament i Ofiara. Dogmatycznie na podstawie św. Tomasza Doktora Anielskiego z podaniem nauczania Soboru Trydenckiego (Wydanie poszerzone), wyd. ANTYK Marcin Dybowski, Komorów 2023.
