Ten artykuł od 2017-03 wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji.Niektóre treści są na pewno lub najprawdopodobniej nieaktualne. Artykuł należy zweryfikować, wskazując wprzypisach źródła informacji.Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się wdyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon{{Dopracować}} z tego artykułu. Windows NT (ang.New Technology) – rodzina32- i64-bitowychsystemów operacyjnych firmyMicrosoft, początkowo przeznaczonych do zastosowań profesjonalnych, obecnie z tej rodziny pochodzą także najpopularniejsze systemy dla użytkowników domowych. Rodzina systemów NT wywodzi się z systemuOS/2, opracowanego przezIBM we współpracy zMicrosoftem. Początkowe wersje Windows NT w wersji 3.x mogły być instalowane na partycjiHPFS (System plikówOS/2), właśnie dlatego, że rodzina NT bazowała na kodzieOS/2.
Na jądrze Windows NT oparto systemWindows Phone 8 (w przeciwieństwie do systemuWindows Phone 7, który był oparty jeszcze naWindows CE).
System wchodził także w skład pakietuMicrosoft BackOffice Server[8].
Najnowszą stabilną wersją Windows NT jestWindows 11.
System NT daje się przenosić na różne architektury procesorów, a także działa z wywłaszczeniem oraz wielozadaniowo. Jedną lub więcej wersji systemu NT przeniesiono naprocesoryIntel386 i nowsze (x86),MIPS R4000,DEC Alpha,PowerPC,Itanium (IA-64) orazAMD64 (x64). W chwili obecnej wspierane są platformy x86, x64 i ARM.
Podstawowymi celami systemu Windows NT są:
- deklarowana zgodność z aplikacjamiMS-DOS
- przenośność
- rozszerzalność
- bezpieczeństwo
- umożliwienie korzystania z kilku procesorów
- częściowa zgodność ze standardemIEEE 1003 interfejsu przenośnego systemu operacyjnego (patrz:POSIX)
- adaptacje międzynarodowe.
W systemie NT zastosowano architekturęmikrojądrową – podobnie jak w jądrzeMach (patrz:jądro systemu operacyjnego), dzięki czemu daną część systemu można ulepszać bez zbytniego naruszania jego innych części.
Co do uznania jądra za mikrojądro istnieją spekulacje. Jądro NT wprawdzie ma pewne cechy mikrojądra, lecz jego budowa stricte odnosi się do architektur warstwowych systemów operacyjnych, co nie wyklucza jednak modułowości jądra.
Istnieje kilka wersji systemów Windows NT: dla domowych centrów rozrywki, dlazwykłych komputerów domowych, dla stacji roboczych oraz serwerów. Wszystkie korzystają z tego samegojądra i kodu systemu operacyjnego, lecz oprogramowanie serwera jest skonfigurowane do pracy z aplikacjami typuklient-serwer i może działać jako serwer aplikacji w sieciach lokalnychNetWare iMicrosoft.
| Wersja | Nazwa marketingowa | Edycje | Data wydania | Numer kompilacji |
|---|
| 3.1 | Windows NT 3.1 | Workstation (Stacja robocza, nazwana po prostu Windows NT), Advanced Server | 27 lipca 1993 | 528 |
| 3.5 | Windows NT 3.5 | Workstation, Server | 21 września 1994 | 807 |
| 3.51 | Windows NT 3.51 | Workstation, Server | 30 maja 1995 | 1057 |
| 4.0 | Windows NT 4.0 | Workstation, Server, Server Enterprise Edition, Terminal Server, Embedded | 24 sierpnia 1996 | 1381 |
| 5.0 | Windows 2000 | Professional, Server, Advanced Server | 17 lutego 2000 | 2195 |
| 5.0 | Windows 2000 | Datacenter Server | 26 września 2000 | 2195 |
| 5.1 | Windows XP | Home, Professional, Media Center (original, 2004 & 2005), Tablet PC (original and 2005), Starter, Embedded, Home N, Professional N | 25 października 2001 | 2600 |
| 5.1 | Windows Fundamentals for Legacy PCs | N/A | 8 lipca 2006 | 2600 |
| 5.2 | Windows XP | Edycja 64-bit, Wersja 2003 (IA-64) | 28 marca 2003 | 3790 |
| 5.2 | Windows Server 2003 | Standard, Enterprise, Datacenter, Web, Storage, Small Business Server, Compute Cluster | 24 kwietnia 2003 | 3790 |
| 5.2 | Windows XP | Professional x64 Edition (x86-64) | 25 kwietnia 2005 | 3790 |
| 5.2 | Windows Server 2003 R2 | Standard, Enterprise, Datacenter, Web, Storage, Small Business Server, Compute Cluster | 6 grudnia 2005 | 3790 |
| 5.2 | Windows Home Server | N/A | 16 lipca 2007 | 3790 |
| 6.0 | Windows Vista | Starter, Home Basic, Home Premium, Business, Enterprise, Ultimate | Biznes: 30 listopada 2006 Konsument: 30 stycznia 2007 | 6000 (RTM) 6001 (SP1) 6002 (SP2) 6003 (SP2 Update) |
| 6.0 | Windows Server 2008 | Foundation, Standard, Enterprise, Datacenter, Web Server, HPC Server, Itanium-Based Systems | 27 lutego 2008 | 6001 (RTM) 6002 (SP2) 6003 (SP2 Update) |
| 6.1 | Windows 7 | Starter, Home Basic, Home Premium, Professional, Enterprise, Ultimate | 22 października 2009 | 7600 (RTM) 7601 (SP1) |
| 6.1 | Windows Server 2008 R2 | Foundation, Standard, Enterprise, Datacenter, Web Server, HPC Server, Itanium-Based Systems | 22 października 2009 | 7600 (RTM) 7601 (SP1) |
| 6.1 | Windows Home Server 2011 | N/A | 6 kwietnia 2011 | 7600 (RTM) |
| 6.1 | Windows Thin PC | | 6 czerwca 2011 | 7601 (RTM) |
| 6.2 | Windows 8 | Windows 8, Windows 8 Pro, Windows 8 Enterprise, Windows RT | 26 października 2012 | 9200 |
| 6.2 | Windows Server 2012 | Foundation, Essentials, Standard, Datacenter | 4 września 2012 | 9200 |
| 6.3 | Windows 8.1 | Windows 8.1, Windows 8.1 Pro, Windows 8.1 Enterprise, Windows RT 8.1 | 18 października 2013 | 9600 |
| 6.3 | Windows Server 2012 R2 | Foundation, Essentials, Standard, Datacenter | 18 października 2013 | 9600 |
| 10.0[9] | Windows 10 | Home Single Language, Home, Pro, Pro Education, Pro for Workstations, Enterprise, Education, Windows 10 S, IoT Core, Mobile, Mobile Enterprise | 29 lipca 2015 | 10240 (TH1) 10586 (TH2) 14393 (RS1) 15063 (RS2) 16299 (RS3) 17134 (RS4) 17763 (RS5) 18362 (19H1) 18363 (19H2) 19041 (20H1/VB) 19042 (20Η2) 19043 (21H1) 19044 (21H2) 19045 (22H2)[10] |
| Windows Server 2016 | Essentials, Standard, Datacenter, Multipoint Premium Server, Storage Server, Hyper-V Server | 26 września 2016 | 14393 |
| Windows Server 2019 | Essentials, Standard, Datacenter, Multipoint Premium Server, Hyper-V Server | 2 października 2018 | 17763 |
| Windows Server 2022 | Essentials, Standard, Datacenter, Multipoint Premium Server, Hyper-V Server | 18 sierpnia 2021[11] | 20348 |
| 10.0 | Windows 11 | Home Single Language, Home China, Home, Pro, Education, Pro Education, Pro for Workstations, Enterprise, IoT Enterprise, SE | 4 października 2021[12] | 22000 (RTM) 22621 (22H2) 22631 (23H2) 26100 (24H2) |
Windows NT 3.1 w stosunku do 3.51 zawierałMenedżer programów iMenedżer plików z seriiWindows 3.1x. Windows NT 4.0 zastąpił te programyEksploratorem Windows (pasek zadań imenu Start), który pierwotnie pojawił się wWindows 95.
Windows NT jest napisany wC iC++, w małej części napisany wasemblerze[potrzebny przypis]. C jest głównie używany w kodzie jądra, podczas gdyC++ jest używany głównie w kodzie trybu użytkownika[potrzebny przypis]. W miarę możliwości unika się języka asemblera, ponieważ utrudniłoby toprzenoszenie[potrzebny przypis].
W1996 sprzedano więcej licencji serwera NT niż wszystkich licencji różnych wersji systemuUnix. System plikówNTFS zaprojektowany dla Windows NT cechuje współpraca z rozwiniętymsystemem obsługi uprawnień użytkowników i wyższy poziom bezpieczeństwa danych niż w systemieFAT (stosowanym w MS-DOS i Windows 9x/Me). Kolejne wersje systemów z rodziny NT wdrażały również nowości przygotowane głównie dla użytkowników domowych, jak obsługaDirectX imultimediów.
Architektura Windows NT jest stosowana także w konsumenckich edycjach Windows od wersji 2000.
Microsoft Windows 2000 jest 32-bitowym systemem operacyjnym Microsoftu wydanym 17 lutego 2000. Często mylony zWindows Me. Ma możliwość pracy zsystemem plików NTFS i FAT32, lepsze zabezpieczenia logowania, prawa dostępu do plików i ich szyfrowanie i kompresowanie (tylko NTFS). Jest też pierwszym systemem z rodziny NT obsługującym technologieUSB iIrDA. Microsoft Windows 2000 jest też ostatnim systemem z rodziny NT pozbawionym aktywacji systemu. Edycje Windows 2000 to:
- Microsoft Windows 2000 Terminal – środowisko udostępniane przez Windows 2000 Server jako usługi terminalowe ze współdzielonymi procesami i pamięcią,
- Microsoft Windows 2000 Professional – najbardziej zaawansowana edycja Windowsa 2000, obsługuje 2 procesory i 4 GB RAM. Łączy w sobie cechy wszystkich Windowsów 2000,
- Microsoft Windows 2000 Server – obsługa 4 procesorów oraz 4 GB RAM, Active Directory, Intellimirror, Kerberos, usług terminalowych,
- Microsoft Windows 2000 Advanced Server – jak wersja „Server”, ale występuje obsługa 8 procesorów oraz 8 GB RAM, 2 klastry,
- Microsoft Windows 2000 Datacenter Server – jak wersja „Advanced Server”, lecz występuje obsługa 32 procesorów oraz 64 GB RAM, 4 klastry,
- Microsoft Windows 2000 Advanced Server, Limited Edition – specjalna wersja systemu wydana w 2001 r. przeznaczona dla procesorów Itanium firmy Intel,
- Microsoft Windows 2000 Datacenter Server, Limited Edition – specjalna wersja systemu wydana w 2001 r. przeznaczona dla procesorów Itanium firmy Intel.
Następcą systemu Windows 2000 jestWindows XP a bezpośrednim następcą wersji serwerowych jestWindows Server 2003.
Microsoft Windows XP (kodowa nazwa Whistler) to 32-bitowy system operacyjny z rodziny Microsoft Windows NT, który został oficjalnie wydany 25 października 2001 roku.
Windows XP był przełomowym produktem Microsoftu, łączącym dwie linie produktów: dla użytkowników domowych i zaawansowanych. System ten wprowadził nowyinterfejs graficzny nazwanyLuna, który przyniósł wiele nowości graficznych i usprawnień.
W Windows XP po raz pierwszy wprowadzono aktywację systemu, mającą na celu zapobieganie piractwu, choć szybko została złamana przez piratów komputerowych. Następcą Windows XP jest systemWindows Vista.
- Nagrywanie dysków CD – System umożliwia łatwe nagrywanie płyt CD za pomocą wbudowanego programu nagrywającego.
- Nowe menu Start – Menu wyświetla najczęściej używane programy, co przyspiesza pracę większości użytkowników.
- Łatwy dla użytkownika interfejs – Opcja grupowania programów na pasku zadań zmniejszała bałagan przy otwartych wielu programach. Dodatkowo, system wyposażony był w funkcję automatycznego oczyszczania pulpitu, przenoszącą nieużywane skróty do osobnego folderu.
- TechnologiaClearType® – Technologia poprawiająca jakość i wygładzenie tekstu naekranach LCD.
- Inteligentne oszczędzanie energii – Przydatna funkcja dla użytkowników laptopów, monitorując stan baterii i zapisując wyniki pracy przed wyczerpaniem baterii, aby następnie bezpiecznie zamknąć system.
- Przełączanie użytkownika – Łatwe przełączanie między profilami użytkowników bez zamykania ich sesji.
Windows XP został wydany w dwóch głównych edycjach:
- Windows XP Home Edition: Wersja przeznaczona dla użytkowników domowych, bez zaawansowanych narzędzi administracyjnych czy pulpitu zdalnego.
- Windows XP Professional: Wersja dla firm i zaawansowanych użytkowników, różniąca się m.in. obsługą pulpitu zdalnego oraz bardziej zaawansowanymi narzędziami administracyjnymi.
Ponadto istnieje kilka mniejszych edycji systemu Windows XP:
- Windows XP Media Center Edition: Wersja dla komputerów HP Media Center Computer oraz innych specyficznych urządzeń. Ta wersja była dostarczana wyłącznie z wybranymi komputerami i nie była dostępna w sprzedaży detalicznej.
- Windows XP Tablet PC Edition: Wersja dla urządzeń typuTablet PC.
- Windows XP Media Center Edition 2005: Podobna do wcześniejszej edycji Media Center, jednak z nowymi opcjami, designem oraz kompozycjąEnergy Blue.
- Windows XP Starter Edition: Wersja wprowadzona na niektórych rynkach, takich jakRosja czyIndie.
- Windows XP N: Edycja pozbawionaWindows Media Player, wprowadzona zgodnie z decyzjąKomisji Europejskiej.
Microsoft Windows Server 2003 jest systemem z rodziny NT opartym naWindows XP, bezpośrednim następcą wersji serwerowych Microsoft Windows 2000. System wydany został 24 kwietnia 2003.
W porównaniu do wersji 2000 w Windows Server 2003 dodano i poprawiono wiele funkcji sieciowych. Do najważniejszych należą między innymiIIS w wersji 6.0, poprawki w usłudzeActive Directory, a także dodanie funkcji Kopii w tle. W Windows Server 2003 została wbudowana specjalna wersja przeglądarkiInternet Explorer. Program jest domyślnie skonfigurowany w ten sposób, że praktycznie niemożliwe jest uruchamianie lub ściągnięcie plików lub rozszerzeń, które mogą zaszkodzić systemowi. Edycje systemu Windows 2003 Server to:
- Small Business Server.
- Web Edition.
- Standard Edition,
- Enterprise Edition.
- Datacenter Edition.
31 marca 2005 wydany został dodatekService Pack 1 do Microsoft Windows Server 2003. Położono tam nacisk na zwiększenie bezpieczeństwa systemu.
Najważniejsze wprowadzone nowości:
Ponad 2 lata później bo 14 marca 2007 Microsoft opublikował drugi zbiór poprawek dla Windows Server 2003 – Service Pack 2. W Service Pack 2 do Windows Server 2003 głównie położono nacisk na większą wygodę pracy z serwerem. SP2 zawiera także konsolę MMC 3.0. (Analogiczną do Service Packa 3 do Win XP).
Następcą Microsoft Windows Server 2003 jestWindows Server 2008.
Microsoft Windows Vista pod nazwą kodowąLonghorn to dostępny w 32- i 64-bitowej wersji system operacyjny Microsoftu, następcaWindows XP. Hasło reklamowe systemu to Clear, Confident, Connected, czyli Przejrzysty, Pewny, Połączony. Premiera systemu miała miejsce 29 stycznia 2007 w USA i Europie Zachodniej oraz 30.01.2007 w Polsce.
W systemieWindows Vista zadebiutowałWindows Presentation Foundation czy teżWindows Communication Foundation. Do owego systemu dodany został programantyspyware o nazwieWindows Defender. Kolejną funkcją, która zadebiutowała w systemie Windows Vista to trójstopniowy system limitowania konta, który zastąpił dwustopniowy system limitowania konta obecny wWindows XP. W Windows Vista pojawił się też nowy wygląd systemu bazujący na silniku Aero. W edycję Windows Vista Ultimate został wbudowany tzw.BitLocker służący do szyfrowaniapartycji.
Edycje systemu Windows Vista:
- Windows Vista Starter (jako jedyna wersja nie jest dostępna w wersji x64)
- Windows Vista Home Basic\Windows Vista Home Basic N
- Windows Vista Home Premium
- Windows Vista Business\Windows Vista Business N
- Windows Vista Enterprise
- Windows Vista Ultimate
- Windows Aero jest przeznaczony dla nowszychkart graficznych. Windows Aero zawiera trójwymiarowe efekty, takie jak: przełączanie się między aplikacjami – Windows Flip 3D, następca klasycznego przełączania Alt+Tab oraz animacja minimalizacji i maksymalizacji otwartych okien.
- Windows Basic jest uproszczoną wersją Windows Aero, zaprojektowaną dla komputerów, które nie spełniają wymagań sprzętowych Aero Glass.
- Interfejs klasyczny znany z systemówWindows 95,Windows 98 iWindows ME, przeznaczony dla najsłabszych kart graficznych.
Microsoft Windows 7 pod nazwą kodowąWindows NT 6.1 orazBlackcomb, to dostępny w 32- i 64-bitowej wersji system operacyjny Microsoftu, następca systemuWindows Vista.
Edycje systemu Windows 7:
- Windows 7 Starter (tylko 32-bit)
- Windows 7 Home Basic
- Windows 7 Home Premium
- Windows 7 Professional
- Windows 7 Enterprise
- Windows 7 Ultimate
| Wersje dlaDOS | |
|---|
| Wersje z rodziny9x | |
|---|
| Wersje z rodzinyNT | |
|---|
| Wersje na urządzenia przenośne | |
|---|
| Platformy w chmurze | |
|---|
| Wersje anulowane | |
|---|
| Powiązane projekty | |
|---|
