2 marca?/15 marca 1917Mikołaj II, w imieniu swoim i synaAleksego,abdykował na rzecz swojego brata Michała[3]. Tego samego dnia Michał otrzymałtelegram od Mikołaja II, który tytułował gocesarzem wszechrosyjskim Michałem II. Panowanie Michała II trwało jedną noc, gdyż następnego dnia odmówił przyjęcia korony i oświadczył, że przyjmie ją tylko wtedy, gdy przekaże mu ją Konstytuanta[4].
Do tego czasu przekazał władzęRządowi Tymczasowemu z księciemGieorgijem Lwowem na czele[5] i akt ten podpisał posługując się tytułem wielkiego księcia. Tak więc opinie, czy należy zaliczać go do cesarzy rosyjskich, są podzielone: nie został koronowany, formalnie odmówił przyjęcia korony, nie posługiwał się tytułem cesarskim, ani też nie sprawował rzeczywistej władzy. Z drugiej strony, to na jego rzecz abdykował Mikołaj II i to on wydał ostatni akt o znaczeniu państwowym sygnowany przez domRomanowów. Dopiero jego abdykacja ostatecznie położyła kres rosyjskiejmonarchii po tym, jak Rząd Tymczasowy rozwiązałDumę Państwową, przekształcając kraj praktycznie wrepublikę (formalnie nastąpiło to 1/14 września 1917[6]).
Wkrótce po abdykacji został aresztowany i w lutym 1918 roku wywieziony zGatczyny doPermu. Tam 13 czerwca 1918 roku został rozstrzelany przezczekistów; ciało spalono i zatarto ślad po zbrodni[7]. Na zachód udało się uciec małżonce Michała. Hrabina wraz z dzieckiem, urodzonym w 1910 roku Jurijem Brassowem, przedostała się doFrancji, gdzie w latach 20. utrzymywała się z prowadzonej pracowni krawieckiej. Syn zginął w 1931 roku w wypadku samochodowym.
Był ulubionym synem cesarzaAleksandra III, ze względu na swoje poczucie humoru. W 1912 zawarł potajemnie wWiedniu małżeństwo z rozwódkąNatalią Szeremietjewską (1880–1952), w wyniku czego jego brat cesarzMikołaj II zakazał mu powrotu na dwór; odebrane mu zostało również praworegencji nad małoletnim następcą tronu. Jego małżonka była zimno traktowana przez Imperatorową Marię Fiodorównę. Przebaczenie uzyskał dopiero w 1914. Z żoną doczekał się syna, urodzonego przed ich ślubem, hrabiego Jurija Brasowa.
↑Революция и Гражданская война в России: 1917—1923 гг. Энциклопедия в 4 томах (Большая энциклопедия), Москва: Терра, 2008, c. 37,ISBN 978-5-273-00563-1.
Jurij Buranow, Władimir Chrustalow,Zagłada dynastii Romanowów: 1917-1919, Wyd. Bellona 1995.
Pierre Gilliard,Tragiczny los cara Mikołaja II i jego rodziny, Wyd. Rój 1990.
Łarysa Jermiłowa,Ostatni car, Wyd. Muza, Warszawa 2007.
Janusz Kutta,Pamiętnik Mikołaja II, De Facto 2006.
Władysław A. Serczyk,Poczet władców Rosji (Romanowowie), Londyn 1992.
Andrzej Andrusiewicz,Carowe i cesarze Rosji, Warszawa 2001.
Gudrun Ziegler,Tajemnice rodu Romanowów, Warszawa 2000.
Jan Sobczak: Mikołaj II – ostatni car Rosji. Studium postaci i ewolucji władzy. Warszawa–Pułtusk: Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, 2009.ISBN 978-83-11-11639-9.