Zobacz też:Międzylesie w innych znaczeniach tej nazwy.| miasto wgminie miejsko-wiejskiej | |||||
.jpg) Zamek w Międzylesiu | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Data założenia | koniec XI w. | ||||
| Prawa miejskie | 1249/1294 | ||||
| Burmistrz | |||||
| Powierzchnia | 14,37[1] km² | ||||
| Wysokość | 435–470 m n.p.m. | ||||
| Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość | |||||
| Strefa numeracyjna | 74 | ||||
| Kod pocztowy | 57-530 | ||||
| Tablice rejestracyjne | DKL | ||||
Położenie na mapie gminy Międzylesie  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |||||
 50°08′52″N 16°40′02″E/50,147778 16,667222[3] | |||||
| TERC (TERYT) | 0208104 | ||||
| SIMC | 0984226 | ||||
Urząd miejski pl. Wolności 157-530 Międzylesie | |||||
| |||||
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Międzylesie[4] (niem.Mittelwalde[5],dial.Mèttewaale[potrzebny przypis],czes.Mezilesí, dawniejStředolesí) –miasto wPolsce, wwojewództwie dolnośląskim, wpowiecie kłodzkim, siedzibagminy miejsko-wiejskiej Międzylesie. Leży nadNysą Kłodzką, na obszarze historycznejziemi kłodzkiej.W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało dowojewództwa wałbrzyskiego.
Według danychGUS z 1 stycznia 2023 r. miasto miało 2410 mieszkańców[2] (794. miejsce w kraju).
Ośrodek obsługujący ruch tranzytowy między Polską a Czechami, przy międzynarodowej linii kolejowej Wrocław – Praga. Miasto jest ośrodkiem turystyczno-krajoznawczym. Zlokalizowany tu jest drobny przemysł.
Międzylesie jest niewielkim miastem w południowej części krainy geograficznej o nazwieRów Górnej Nysy, a dokładniej w centrumWysoczyzny Międzylesia. Od zachodu wznoszą sięGóry Bystrzyckie, a od wschoduMasyw Śnieżnika. Historycznie jest to częśćziemi kłodzkiej[6].
Miasto leży najdalej na południe w województwie dolnośląskim, na wysokości 435–470 m n.p.m. Od północy graniczy zNagodzicami, na zachodzie zLesicą iRóżanką, na wschodzie zDolnikiem iSzklarnią, a na południu zeSmreczyną orazKamieńczykiem[7].
Międzylesie stanowi ogniwo bardzo długiego ciągu osadniczego wDolinie Nysy Kłodzkiej, a jego zabudowania łączą się z Nagodzicami na północy i Smreczyną na południu. Rozciągłość zabudowań miejskich w kierunku południkowym wynosi ok. 3 km, zaś w kierunku równoleżnikowym ok. 1,5 km. Oś całego zespołu wyznaczaNysa Kłodzka, wzdłuż której rozciąga się miasto. W samej miejscowości uchodzi do niejPolna[6].
Międzylesie leży w klimatycznej strefie przejściowej, z niewielką przewagą klimatu kontynentalnego[8]. Średnia temperatura roku wynosi +7,4 °C, z kolei roczna amplituda sięga +19,3 °C.Opady atmosferyczne zamykają się w granicach 599 mm[9].
Wzniesienia otaczające Międzylesie zbudowane są złupków krystalicznych ignejsów, natomiast w Rowie Górnej Nysy zalegajągórnokredowepiaskowce, na których ciągną się gliny zwałowe i osadyplejstoceńskie. Wykształciły się na nich średniej klasygleby. W łupkach grafitowych zpirytem, znajdujących się w okolicy, występujejarosyt[10].
Roślinność naturalna Międzylesia nie różni się od innych części ziemi kłodzkiej i należy do Działu Sudeckiej Krainy Podgórza Okręgu Środkowosudeckiego. Na terenie miasta rośnie sporo starych drzew, w tym o charakterze pomnikowym. Naturalne zbiorowisko roślinne jest niemal zupełnie zniszczone działalnością człowieka, który zajął ten teren pod uprawy. Nielicznie zachowały się małe enklawy lasów i zarośli nadrzecznych. Z roślin chronionych występują:dziurawiec,dziewięćsił bezłodygowy,lilia złotogłów,kopytnik pospolity,ciemiężyca zielona,pełnik europejski[10],zimowit jesienny.
W Międzylesiu rosną 3 drzewa, które są uznane zapomniki przyrody. Są to[11]:
W Międzylesiu swoją siedzibę ma jedno z większych naDolnym Śląskunadleśnictw, które obejmuje swoim zasięgiem gminę Międzylesie oraz spory obszargminy Bystrzyca Kłodzka[12].
Tak samo jak w przypadku flory, również międzyleska fauna nie odbiega pod tym względem od innych części Kłodzczyzny. Z większych zwierząt można spotkaćsarnę,dzika ijelenia, z ptaków na terenie wysoczyzny występuje:jarząbek,sójka,pluszcz,sikora bogatka,skowronek polny i kilka gatunkówjastrzębi. Z mniejszych ssaków występujelis,łasica,wiewiórka,zając[13].
Nazwa Międzylesie po raz pierwszy pojawia się w dokumencie z 1245 roku podsłowiańską formąMedilese[14]. Nazwa ta pochodzić miała od tego, iż osada ta umiejscowiona była pomiędzy lasami. Już w 1294 roku pojawiła się niemiecka nazwa miejscowości, która była niemiecką formą czeskiej nazwy osady –Mittelwald. Z czasem ewoluowała ona do formyMittelwalde, która zapisywana w różny sposób obowiązywała do 1945 roku, to jest do przejęcia miasta przez Polaków[15].
Herb Międzylesia o białejtarczy herbowej przedstawia czerwonegowilka biegnącego po zielonej murawie przezlas, symbolizowany przez trzy zielonedrzewa liściaste.Godło herbowe znane od XVI wieku, symbolika nawiązuje do nazwy miasta oraz jego pierwotnego położenia wśród lasów.
Flaga Międzylesia to herb miasta znajdujący się pośrodku białego tła.
.jpg)
Początki Międzylesia, podobnie jak innych miejscowości nie są znane. Przyjmuje się, że we wczesnym średniowieczu mogła tu istnieć słowiańska osada, jednak droga przezPrzełęcz Międzyleską zaczęła pełnić rolę traktu handlowego łączącego Czechy ze Śląskiem znacznie później, niż inne znane na ziemi kłodzkiej przejścia. Pod koniec XI wieku w tym miejscu na pewno istniała już osada, ponieważ w XIII wieku przekształciła się w miasto. Nie wiadomo, kiedy dokładnie miało to miejsce, ale przyjmuje się, że Międzylesie otrzymałoprawa miejskie między 1249 a 1290 rokiem. Pewne jest natomiast, że w 1264 roku miejscowość stała się siedzibą dóbr międzyleskich[10].
W wydanym 30 kwietnia 1294 roku dokumenciekról CzechWacław II przekazał dobra międzyleskie wraz z miastem Międzylesieklasztorowicystersów zKamieńca Ząbkowickiego, poprzedzając tolokacją naprawie niemieckim z tego samego roku.
.jpg)
Za panowaniaJana Luksemburskiego, w 1315 Międzylesie wraz z jego dobrami zostały odkupione od cystersów przez sprzymierzeńca króla, Ottona von Glubosa[16], zapoczątkowując tym samym okres posiadania Międzylesia przez ródGlubosów (Glaubitzów) pochodzących zMiśni. Za ich iw 1328 powstała huta żelaza, w 1358 roku wzmiankowano po raz pierwszy o funkcjonujących już na terenie miasta ławach mięsnych, chlebowych i rybnych oraz o pracujących: krawcach, szewcach i rzeźnikach. W Międzylesiu prowadzono wyszynkpiwa iwódki, rozwijał się handel. Po śmierci Ottona von Glubosa w 1358 roku włości międzyleskie zostały podzielone pomiędzy jego synów. Część dóbr wraz z miastem otrzymał Otto Schramm, a po śmierci tegoż w 1407 roku jego syn Wolfhard. Koniec panowania Glubosów, usuniętych ze swoich dóbr, przyniosły ze sobąwojny husyckie, w trakcie których w 1428 roku doszczętne spalono miasto, w tym kościół Bożego Ciała oraz zburzono zamek. Dokonały tego wojska pod wodząJana Kołdy(inne języki). Jak głosi lokalna tradycja, uratowała się jedynie okopcona dymem płonącego miasta zamkowa wieża, nazwana późniejCzarną Wieżą, a samo miasto miało przez sto lat być opustoszałe tak, iż zarosło lasem. W tym czasie miały miejsce częste zmiany właścicieli. Do odbudowy przyczyniło się uruchomienie w 1458 huty szkła[16].
.jpg)
W latach 1519–1523 dzierżawcą dóbr międzyleskich został Hans von Tschirnhaus, i ostatecznie od 1551 roku jego potomkowie stali się ich długoletnimi właścicielami. Za swojego panowaniaTschirnhausowie przeprowadzili nowe akcje osadnicze, wystarali się o potwierdzenie herbu miasta, przebudowali stary zamek, a w 1581 roku uzyskali odnowienie praw miejskich dla Międzylesia. Trzy lata później w miejscowości odbył się pierwszyjarmark. W latach 1580–1590 na bazie ruin starego zamku rozpoczęto budowę dworu. W latach 1600–1613 miasto otrzymało nowy murowany kościół parafialny, a w 1617 roku zbudowano na przedmieściu kościół św. Barbary. Rok później oddano do użytku murowany ratusz i szkołę. Miasto liczyło wówczas ok. 600 mieszkańców. W okresiewojny trzydziestoletniej okres rozwoju miasta został gwałtownie zahamowany, a w 1643 wojska szwedzkie doszczętnie je spaliły[potrzebny przypis].
.jpg)
W tej sytuacji następcy Tschirnhausów w 1653 roku sprzedali dobra międzyleskie magnatowi austriackiemu – hrabiemuMichaelowi Wenzelowi von Althannowi. Jego spadkobiercy w 1670 roku odbudowali kościół św. Barbary, pięć lat później kościół parafialny, a następnie szkołę, dokończyli budowę dworu, zbudowali pierwszy wodociąg oraz szpital dla ubogich. Po przyłączeniuhrabstwa kłodzkiego doPrus w 1742 roku Międzylesie zaczęło przeżywać swój renesans gospodarczy po zakończeniuwojen śląskich za sprawą rozwoju w mieście przemysłu tkackiego, który ulokowany został w warsztatach chałupniczych licznej grupy mieszkańców. Głównym wytwórcą i organizatorem handlu w Międzylesiu była kupiecka rodzina Ludwigów. W tym czasie powstało siedem drewnianych domków tkackich zwanychDomkami siedmiu braci[potrzebny przypis].
Wojny napoleońskie oraz ich konsekwencje spowodowały krach gospodarczy. W związku z tym rozwinęły się inne, alternatywne dla tkactwa zajęcia, powstały nowe cechy rzemieślnicze murarzy i kamieniarzy. W latach 1827–1833 wybudowana została szosa łączącaWrocław zWiedniem, a w 1875 roku przedłużono zKłodzka linię kolejową, lokując w Międzylesiu dworzec graniczny, ponieważ trasa ta przez granicę prowadziła dalej doPragi[17]. W XIX wieku powstały zakłady przemysłowe: fabryka przemysłu drzewnego, włókiennicze fabryki tekstylne oraz fabryka firanek.
KoniecI wojny światowej oraz początekwielkiego kryzysu gospodarczego mającego miejsce w latach 1929–1933 spowodował, że zamknięte zostały w mieście największe fabryki, a miasto zaczęło się wyludniać. OkresII wojny światowej to dla miasta okres pracy na potrzeby wojny, z której wyszło ono bez materialnych zniszczeń.
W 1945 roku Międzylesie decyzją mocarstw wraz z całą ziemią kłodzką zostało przyłączone do Polski, a jego dotychczasową niemiecką ludność wysiedlono w do Niemiec. Miasto zostało zasiedlone przez ludność polską zKresów Wschodnich. Wobec zamknięcia przejścia granicznego spowodowanego polsko-czechosłowackim konfliktem o ziemię kłodzką Międzylesie podupadło i zaczęło przekształcać się w miejscowość rolniczą. Dopiero dzięki ponownemu otwarciu przejścia granicznego w 1959 roku pojawiło się zainteresowanie Międzylesiem, którego konsekwencją było rozpoczęcie remontów zabytkowej zabudowy i kształtowanie, choć w ograniczonym zakresie, infrastruktury turystycznej. Miasto było wówczas lokalnym ośrodkiem rolniczym, usługowo-handlowym, przemysłowym i letniskowo-turystycznym[potrzebny przypis].
Obecnie Międzylesie stanowi ośrodek przemysłowo-usługowy rejonu, a ze względu na atrakcyjne położenie, walory krajobrazowe i powiązania komunikacyjne ma szanse stać się ważnym ośrodkiem turystyczno–wypoczynkowym.
.jpg)
Międzylesie zachowało w pełni oryginalny zabytkowy układ urbanistyczny, który został ostatecznie ukształtowany w XVII wieku. Poza ten układ miasto praktycznie nie wyrosło do dzisiaj. Centrum stanowi bardzo wydłużonyrynek o kształcie zbliżonym do klina, przy którym znajduje się znaczna większość najcenniejszych zabytków. Nowe budownictwo, z reguły jednorodzinne, jest w rejonie dawnych przedmieść: Kłodzkiego oraz Górnego[18].
Pomimo że miasto nie posiadało nigdy fortyfikacji i było wielokrotnie niszczone, zachowało liczny zespół cennych budowli[19]. Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[20]:
inne zabytki:
Zieleń miejską w Międzylesiu stanowią główniesady iogródki działkowe, które znajdują się przy[22]:
| Rodzaj | Powierzchnia |
|---|---|
| Zieleńce | 0,5 ha |
| Tereny zieleni osiedlowej | 1,5 ha |
| Lasy | 772,0 ha |
| Rodzaj | Powierzchnia | % |
|---|---|---|
| Grunty orne | 302 ha | 20,90% |
| Pastwiska | 93 ha | 6,44% |
| Łąki | 129 ha | 8,93% |
| Sady | 9 ha | 0,62% |
| Użytki rolne (Σ) | 533 ha | 36,88% |
| Lasy | 722 ha | 49,96% |
| Pozostałe grunty i nieużytki | 140 ha | 9,69% |
| Użytki i nieużytki rolne (Σ) | 1445 ha | 100% |
Międzylesie jest niewielkim ośrodkiemprzemysłu odzieżowego, mleczarskiego. Jest lokalnym ośrodkiem usługowym całej gminy miejsko-wiejskiej[25].
Międzylesie stanowi lokalny ośrodek produkcji rolnej, chociaż rolnictwo od pewnego czasu odgrywa coraz mniejszą rolę. Według danych z 1978 roku było 95 gospodarstw rolnych iSKR, ale wyłącznie z pracy w rolnictwie utrzymywało się tylko 4% ludności czynnej zawodowo. Natomiast w 1988 roku gospodarstw było 45, a odsetek ludności utrzymującej się z rolnictwa spadł do około 2%. W mieście rozwinięte jest zaplecze rolnicze i przetwórstwo rolno-spożywcze[10].
Międzylesie jest bardzo niewielkim ośrodkiem przemysłowym południowej części ziemi kłodzkiej. Przemysł jest tutaj reprezentowany przez Zakłady Doświadczalne Elementów Elektroizolacyjnych[10].
Miasto stanowi lokalny ośrodek handlowo-usługowy gminy. Międzylesie jest ośrodkiem turystycznym i letniskiem, stąd wiele uwagi poświęca się obsłudze ruchu turystycznego[10].
.jpg)
Ponadto miejscowość ta pełni funkcję lokalnego ośrodka administracyjnego, finansowego, oświatowego oraz centrum opieki zdrowotnej. Mieszczą się tu placówki użytku publicznego, m.in. poczta, stacja meteorologiczna, Agencja Celna. Swoją siedzibę ma tutajnadleśnictwo międzyleskie. Swój oddział ma w międzyleskim ratuszubank spółdzielczy, za którym działa targowisko miejskie.Wiele sklepów oraz lokali handlowo-usługowych skupionych jest na rynku[10].
W Międzylesiu swój oddział ma firmaJ and Y, zajmująca się skupem i sprzedażą złomów stali oraz metali kolorowych ze szczególnym uwzględnieniem złomu miedzi[26].
Według danych na 2002 r. w Międzylesiu zatrudnionych jest 541 osób, z czego najwięcej z nich pracuje w sektorze usługowym – 459, a przemysłowym – 56 osób. W rolnictwie zatrudnionych jest 26 osób[27].
Stopa bezrobocia w Międzylesiu w 2002 r. wyniosła 50,39%[28] i była jedną z najwyższych w powiecie kłodzkim, gdzie bezrobocie wynosiło 33% i było jednym z najwyższych wwojewództwie dolnośląskim[29]
Powierzchnia miasta zajmuje 14,37 km², co przy obecnej liczbie mieszkańców (2410 w styczniu 2023 r.) daje gęstość zaludnienia równą 168 osobom na 1 km². Miasto zajmuje w kraju 424. miejsce pod względem powierzchni, zaś pod względem liczby ludności – 794. miejsce[2].
Ludność Międzylesia na przestrzeni ostatnich trzech stuleci kształtowała się w następujący sposób[30]:
Międzylesie zostało założone jako ośrodek dóbr rycerskich położonych w południowej części ziemi kłodzkiej i nigdy nie stanowiło licznej osady – do XVIII wieku mieszkało tu niespełna tysiąc mieszkańców, a do połowy XIX wieku liczba ta podniosła się o tysiąc. Przez następne 60 lat dynamika wzrostu liczby ludności uległa zwiększeniu, na co wpływ miało doprowadzenie do miasta linii kolejowej oraz jego przygraniczne położenie na granicy zCesarstwem Austriackim. Dwudziestolecie międzywojenne oraz mający w tym czasie miejsce kryzys ekonomiczny spowodowały odpływ ludności, szukającej gdzie indziej pracy.
Struktura płci mieszkańców Międzylesia według danych z 30 czerwca 2009[31]
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 2 793 | 100,0 | 1430 | 51,2 | 1363 | 48,8 |
| Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] | 194,4 | 99,5 | 94,85 | |||
Przewagę w strukturze płci mieszkańców Międzylesia stanowią kobiety, których na 100 mężczyzn w mieście przypada 104.
Piramida wieku mieszkańców Międzylesia w 2014 roku[32].
Jeśli chodzi o strukturę płci i wieku miasta Międzylesia (w 2008 roku) zdecydowanie najwięcej osób znajduje się wwieku produkcyjnym (15–59 lat kobiety, 15–64 lata mężczyźni), których jest 1893, co stanowi 69% całej populacji. Osób wwieku przedprodukcyjnym jest 437 (15,9%), a wwieku poprodukcyjnym 415 (15,1%).
Głównym animatorem życia kulturalnego w Międzylesiu oraz gminie jest Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury[33]. Działają przy nim koła zainteresowań: muzyczne (pianino), muzyczne (gitara, harmonijka ustna, perkusja), teatralne,scena młodych, tenisa stołowego, aerobiku. Mieszczą się tutaj także punkty terapeutyczne, w tym grupa AA, punkt dla osób uzależnionych i współuzależnionych, a także z problemem przemocy w rodzinie, które prowadzone są w ramachwolontariatu. Do dyspozycji mieszkańców jest także bilard[34].
Działa Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Międzylesie[35]. Jej księgozbiór wynosił w 2009 roku 51 241 woluminów, z których w ciągu roku skorzystało 1709 osób wypożyczając na zewnątrz 43 021 pozycji. Przy bibliotece działa czytelnia[36].
Do najważniejszych cyklicznych imprez organizowanych na terenie Międzylesia oraz gminy należą[37]:
Przy OSP Międzylesie działaorkiestr dętych[38].
Przy ul. Wojska Polskiego 25 działa Samorządowe Przedszkole[39]. W mieście jest szkoła podstawowa, nie ma szkół średnich.
W mieście jest posterunek policji podlegający Komisariatowi Policji w Bystrzycy Kłodzkiej[40].
Pod względem zagrożenia pożarowego oraz pozostałych zagrożeń (innymi niż przestępczość) dla zdrowia i życia ludzkiego, dobytku oraz środowiska naturalnego Międzylesie podlega rejonowi działania jednostki ratowniczo-gaśniczej w Bystrzycy Kłodzkiej, podlegającej Komendzie Powiatowej Straży Pożarnej w Kłodzku[41]. W Międzylesiu ponadto działaOchotnicza Straż Pożarna[42]. Działa przy niej Młodzieżowa Drużyna Pożarnicza. W latach 1979–1980 wybudowano remizę[43].
W Międzylesiu dawniej działał szpital, został on zlikwidowany na początku lat 90. XX wieku, mieszkańcy w zakresie porad specjalistycznych korzystają ze szpitala w Bystrzycy Kłodzkiej[10]. W mieście działa ośrodek zdrowia, w którym swoją praktykę prowadzi lekarz rodzinny. W miejscowości działa także apteka[44].
| Forma własności | Liczba | % |
|---|---|---|
| Mieszkania gminne | 181 | 18,2 |
| Mieszkania spółdzielcze | 90 | 9,1 |
| Mieszkania zakładów pracy | 75 | 7,5 |
| MieszkaniaTBS | 0 | 0,0 |
| Mieszkania osób fizycznych | 645 | 64,9 |
| Pozostałe mieszkania | 2 | 0,2 |
| Σ | 993 | 100 |
Międzylesie według danych z 2009 roku posiadało 1008 mieszkań o łącznej powierzchni 66 826 m². W mieście 98,6% mieszkań miało dostęp dowodociągów, 82,0% dołazienki, a 71,9% posiadałocentralne ogrzewanie. Przeciętna powierzchnia użytkowa międzyleskiego mieszkania to 66,3 m², a 24,3 m² przypadało na 1 mieszkańca[46]. Zarządem mieszkań należących do gminy zajmuje się Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej[47].
Ze struktury wiekowej zasobu mieszkaniowego w Międzylesiu wynika, że 68% mieszkań zostało wybudowanych przed 1944 r. Zasób współczesny, czyli wybudowany po 1989 r. to jedynie 11% mieszkań. Z danych sporządzonych podczas spisu powszechnego z 2002 r. wynika, że niewiele mieszkań powstało w okresie 1945-1989[48].
Sieć wodociągowa zasilana jest ze studni głębinowych w Międzylesiu. Zarządza nimi także Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej[49].
W 2009 roku 94,1% mieszkańców Międzylesia korzystało zsieci wodociągowej, 26,6% z siecikanalizacyjnej, 84,1% z sieci gazowej[50]. Przeciętny mieszkaniec Międzylesia w 2009 roku zużył 47 m³ wody z wodociągów, 1 619,2kWh energii elektrycznej, 495,5 m³ gazu z sieci[50].
Główny punkt zasilania elektrycznego znajduje się w Bystrzycy Kłodzkiej i za pośrednictwem linii średniego napięcia energia elektryczna rozprowadzana jest do licznych stacji transformatorowych. Ogółem zainstalowana moc wynosi 6111 kVA. Ogólne rezerwy wynoszą ok. 4056 kVA[51]. Lokalnym operatorem elektroenergetycznym jestEnergiaPro, wchodząca w skład grupy energetycznejTauron[52].
.jpg)
Głównym źródłem zaopatrzenia Międzylesia w wodę jest studnia głębinowa. Łączna wydajność ujęć komunalnych miasta wynosi 121,5 m³/h. W 2009 roku długość czynnej rozdzielczej sieci wodociągowej w mieście wynosiła 11,2 km[50].
Międzylesie prawie na całym obszarze zurbanizowanym posiada ogólną sieć kanalizacyjną. W 2002 roku została oddana do użytku biologicznaoczyszczalnia ścieków, pracująca w oparciu o metodę osadu czynnego. Oczyszczalnia posiada również ciąg technologiczny przeróbki osadu czynnego. Ogólna moc przerobowa oczyszczalni to 2 × 400 m³/h z możliwością rozbudowy do 1600 m³/h. Oczyszczalnia pracuje na bazie miejskiego kolektora ściekowego oraz ścieków dowożonych[53].
Przez teren miasta przebiegają gazociągi wysokiego ciśnienia. Poprzez stacje redukcyjne I° i II°,gaz ziemny rozprowadzony jest po obszarze Międzylesia. W 2009 roku 843 gospodarstwa domowe odbierały gaz[50].
Gospodarka cieplna Międzylesia opiera się w większości na indywidualnych, lokalnych kotłowniach oraz domowych piecach grzewczych opalanych główniewęglem kamiennym.
W północnej części miasta przy wyjeździe na Kłodzko znajduje się składowisko odpadów komunalnych (3 niecki) wraz z utworzoną strefą ochronną. Zajmuje obszar 12,8 ha, a jego pojemność wynosi 67 tys. m³. W mieście prowadzona jest selektywna zbiórka śmieci w zakresie: papier, szkło plastyk typu PET. System ten nie obejmuje segregacji oraz przetwórstwa odpadów na składowisku[54].
.jpg)
Życie religijne w Międzylesiu zaczęło kształtować się wraz z założeniem na tym terenie miasta. Przypuszcza się, że w 1294 roku mógł istnieć w miejscowościkościół parafialny, jednak pierwsze wzmianki dotyczące jego istnienia pochodzą dopiero z 1350 roku. Parafia międzyleska obejmowała swoim zasięgiem także okoliczne miejscowości. Wchodziła w składdekanatu kłodzkiego, stanowiącego część diecezji, a następniearchidiecezji praskiej[55].
W XVI wieku miała miejsce w całej Europiereformacja, w wyniku której doszło do rozbiciaKościoła katolickiego i wyodrębnienia się wyznańprotestanckich. Nowe nurty religijne zyskały wiernych także w Międzylesiu i w drugiej połowie XVI wieku parafia została przejęta przezluteran. W ich rękach znajdowała się do 1624 roku, kiedy to decyzją cesarzaRudolfa II Habsburga wszystkich mieszkańców przymusowo zrekatolicyzowano[56].
Wraz z przyłączeniem Międzylesia do państwa pruskiego w XVIII wieku ponownie pojawiła się w nim wspólnota luterańska, licząca kilkadziesiąt osób, która odprawiała swoje nabożeństwa w sali ratusza, następnie sali zamkowej, a w końcu korzystała razem z katolikami z kościoła św. Barbary. Liczebność tej wspólnoty w XIX wieku wzrosła do 98 osób (1867). W 1880 roku założyli oni gminę filialną, a w 1893 roku podjęli starania o budowę własnej świątyni, którą wybudowano w latach 1899–1900[57].
W okresie dwudziestolecia międzywojennego Międzylesie zamieszkiwało 2589 mieszkańców (1939), w tym: 270 ewangelików i 8 osóbwyznania mojżeszowego[58]. Po zakończeniu II wojny światowej wszyscy dotychczasowi mieszkańcy miasta zostali wysiedleni, a ich miejsce zajęła ludność polska, która w zdecydowanej większości wyznawała katolicyzm, wobec czego kościół ewangelicki został przekazany gminie, która urządziła w nim salę sportową oraz magazyn mebli[59].
Katolicka parafia w Międzylesiu została włączona w obrębadministratury apostolskiej archidiecezji wrocławskiej ze stolicąbiskupią weWrocławiu[60]. Na początku 1946 roku znalazła się ona w granicachdekanatu bystrzyckiego, który w 1972 roku stał się oficjalnie częścią reaktywowanej archidiecezji wrocławskiej. W 1992 roku Międzylesie utworzonoDekanat Międzylesie, którego terytorium w zasadzie pokryło się z terytorium gminy[61] Od 2004 r. dekanat wchodzi w składdiecezji świdnickiej[62].
Przez Międzylesie przebiegadroga krajowa nr 33 łączącaKłodzko zBoboszowem, w którym znajdowało sięprzejście graniczne zCzechami. W mieście droga ta łączy się zdrogą wojewódzką389, która bierze swój początek wZieleńcu[6].
Komunikację autobusową zapewnia lokalny oddziałPKS Kłodzko, który sukcesywnie wycofuje się z nierentownych kursów do miejscowości położonych na obszarach górskich. W Międzylesiu znajdują się trzyprzystanki autobusowe: stacja kolejowa, rynek i szkoła (na żądanie). Z miasta można dojechać autobusem doBystrzycy Kłodzkiej,Jodłowa, Boboszowa i Kłodzka[63].
Osobny artykuł:Międzylesie (stacja kolejowa).Międzylesie leży na ważnejtrasie kolejowej nr 276 zWrocławia Głównego do granicy państwowej z Czechami wLichkovie i dalej do Pragi. Linia ta powstawała od 1869 roku. Odcinek z Kłodzka do Międzylesia oddano do użytku 15 października 1875 roku, a dziesięć dni później połączono z ówczesnymi austriackimi liniami kolejowymi poprzez uruchomienie trasy do pobliskiego Lichkova[64].
W skład zespołu dworcowego wchodzą:budynek stacyjny, trzy domy dla kolejarzy i wieża ciśnień z 1908 roku[65].
Komunikacja kolejowa w 2014 roku zapewniała dojazd m.in. doWrocławia i miejscowości położonych po drodze, m.in. doBystrzycy Kłodzkiej,Kłodzka,Barda,Kamieńca Ząbkowickiego,Ziębic iStrzelina oraz do miejscowości położonych w Czechach:Usti nad Orlici iPardubic[66].
Rada Miejska w Międzylesiu liczy 15 radnych wybieranych wjednomandatowych okręgach wyborczych, w dziewięciu stałychobwodach głosowania[67][68]. Organem wykonawczym władz jestburmistrz. Siedzibą władz miasta jestratusz, znajdujący się przy placu Wolności 1 (rynku)[69].
Burmistrzowie Międzylesia (od 1990)[70]:
.jpg)
Mieszkańcy Międzylesia wybierają parlamentarzystów zokręgu wyborczego Wałbrzych, a posłów do Parlamentu Europejskiego zdolnośląsko-opolskiego okręgu wyborczego z siedzibą weWrocławiu[71].
| Miasto[72] | Państwo |
|---|---|
| Králíky |  Czechy |
| Lichkov | Czechy |
| Dolsk |  Polska |
| Lohne |  Niemcy |
Międzylesie jest członkiemZwiązku Miast Polskich[73].
Międzylesie posiada bazę sportową, na którą składa się Stadion Miejski im. Andrzeja Skowrona, mający 100 miejsc siedzących oraz zespół basenów kąpielowych[74]. Od 2011 roku trwała jego modernizacja, w wyniku której powstał kompleks złożony m.in. z: budynków gospodarczych, basenu sportowego o wymiarach 12,5x25 m, basenu rekreacyjnego, zjeżdżalni „Fala”, brodzika dla dzieci ze zjeżdżalnią. Otwarcie nastąpiło 5 lipca 2013 roku[75]. W mieście działa klub sportowySudety Międzylesie, posiadający trzy sekcje sportowe, w tym piłki nożnej. Liczy on 80 członków[76]. Został założony w 1946 roku jakoMiędzyzakładowy Ludowy Klub Sportowy, a od 1990 roku działa jako MLKS Sudety Międzylesie. Jego prezesem był Jerzy Błażejewski[77]. Obecnie reprezentacja seniorów rozgrywają mecze wa-klasie grupie nr III[78].
Corocznie organizowane są poza rozgrywkami ligowymi turnieje piłki nożnej:O Puchar Burmistrza Miasta i Gminy Międzylesie,O Puchar Krzysztofa,O Puchar Księdza Dziekana. Wspólnie z Czechami organizowany jestLekkoatletyczny Trójbój Przyjaźni[79].
Na atrakcyjność turystyczną miasta składa się: położenie komunikacyjne, ukształtowanie terenu, niski stopień zanieczyszczenia środowiska, walory krajobrazowe, infrastruktura turystyczna oraz zabytki kultury świeckiej i religijnej[80].
Przez teren miasta przechodzą znakowane pieszeszlaki turystyczne[6]:
czerwony, wiodący z Międzylesia do Kamieńczyka, czerwony, prowadzi z Międzylesia przezSikornik i Pisary naOpacz,
niebieski, trasa z Międzylesia przez Jodłów-Mały naMały Śnieżnik, niebieski, wiedzie z Międzylesia przez Różankę, Solną Jamę, ruinyZamku Szczerba naJagodną, a następniePrzełęcz Spaloną,
zielony, prowadzi zPrzełęczy Międzyleskiej (534 m n.p.m.) przez Opacz na Trójmorski Wierch, zielony, wiodący z Przełęczy Międzyleskiej przez Graniczny Wierch, Kamieńczyk,Czerwony Strumień, Lesicę do Niemojowa,
żółty, prowadzi z Międzylesia przez Sikornik i Boboszów do Przełęczy Międzyleskiej.W Międzylesiu znajdują się dwa szlaki rowerowe, z czego pierwszy z nich jest szlakami ponad gminnym (czerwony)[81]:
czerwony: Jodłów (turystyczne przejście graniczne)- schroniskoOstoja – Jodłów – Pisary – Międzylesie – Różanka – Domaszków – Długopole Górne,
zielony: Międzylesie (stacja PKP) – Kamieńczyk (turystyczne przejściegraniczne).
Poza wyżej wymienionymi szlakami od 2006 roku istnieje Miejska Trasa Turystyczna. W jej ramach turyści zwiedzają 22 charakterystyczne punkty na terenie miasta[82].
W 2008 roku otwartoSzlak Papieski, przechodzący także przez Międzylesie[83].
Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie związani z Międzylesiem. Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie urodzeni w Międzylesiu.| Przynależność wojewódzka | |
|---|---|
| Miasta (1945–75) | |
| Osiedla (1954–72) |
|
| Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75) |
|
| Gromady (1954–72) |
|
