Metamorfizm – zespół procesów prowadzących do zmiany skał,tekstury,struktury, składu mineralnego oraz chemicznego. Typowym środowiskiem metamorfizmu jest wnętrzeskorupy ziemskiej, może on wystąpić również na powierzchni Ziemi. Metamorfizmem nazywamy tylko przemiany zachodzące w stanie stałym.
Wydzielono trzy strefy natężenia stopnia metamorfizmu.Epizona – najsłabszy stopień,mezozona – średni stopień,katazona – najwyższy stopień metamorfizmu. Ponadto wydzielono także określone facje (zespoły)minerałów określonych dla danego stopnia, oraz rodzaju przeobrażeń →facje metamorfizmu.
Rodzaje metamorfizmu według stosunku czynników metamorfizmu do skały pierwotnej
[edytuj |edytuj kod]- Autometamorfizm (autometamorfoza, autometasomatyzm) - jest to zespół procesów prowadzących do przeobrażeń skały magmowej przez gorące, ciekłe (metasomatoza) i lotne (pneumatoliza) substancje pochodzące z tej samejmagmy. Ten termin odnosi się szczególnie do przeobrażeń polegających na wypieraniu jednych minerałów przez drugienp. albityzacjaskaleni potasowych.
- metamorfizm kontaktowy (termiczny, czasem metasomatyczny) ma miejsce wówczas, gdyskały dostaną się w bezpośrednie sąsiedztwomagmy. Nastąpić to może np. na skutekintruzji, tj. przemieszczenia się magmy w wyższe partie skorupy ziemskiej. Procesy metamorficzne przebiegają w strefie kontaktu, pod wpływem temperatury intrudującej magmy. Metamorfizm ten ma charakter lokalny.
- metamorfizm dyslokacyjny (dynamiczny, kataklastyczny, kinetyczny, dynamometamorfizm) przebiega w strefach fałdowych, gdzie skały podlegają dużemu ciśnieniu kierunkowemu. Czynnikiem dominującym jest tustress, temperatura odgrywa rolę podrzędną. Pod wpływem tego procesu zachodzi kruszenie i rozcieranie skał przy nieznacznejrekrystalizacji i wolno przebiegających reakcjach chemicznych. Metamorfizm ten ma charakter lokalny.
- metamorfizm metasomatyczny (allochemiczny) ma miejsce wówczas, gdy do środowiska skalnego, podlegającego jednemu z powyżej opisanych rodzajów metamorfizmu doprowadzone zostaną z głębi roztwory hydrotermalne i gazy (pneumatoliza). Substancje te indukują rozmaitereakcje chemiczne polegające na rozpuszczeniu i wypieraniu jednych minerałów przy jednoczesnym powstawaniu nowych, w skład których wchodzą substancje pochodzące z zewnątrz.
- metamorfizm regionalny obejmuje swoim zasięgiem wielkie obszary. Przebiega wtedy, gdy wskutek ruchów tektonicznych skały zostają pogrążone na znaczne głębokości, gdzie panuje dużeciśnienie i temperatura.
- ultrametamorfizm występuje na pograniczu metamorfizmu i magmatyzmu. Charakteryzuje się częściowym upłynnieniem skały (jej łatwo topliwych składników) i wciskanie ich w nie stopiona część. Skały ultrametamorficzne np.migmatyt charakteryzują się wybitna ptygmatyzacją.
- metamorfizm progresywny gdy skały w czasie wzrostu temperatury lub ciśnienia osiągają coraz wyższy stopień metamorfizmu.
- metamorfizm retrogresywny (diaftoreza, metamorfizm wsteczny) gdy stopień metamorfizmu zmniejsza się w wyniku obniżania temperatury i ciśnienia z upływem czasu.
- metamorfizm impaktowy (zderzeniowy, szokowy, szokmetamorfizm) jest skutkiem upadku na ziemię ciała kosmicznego, np. meteorytu.
