Metabolit – produktmetabolizmu (przemian chemicznych zachodzących worganizmach). Metabolity tozwiązki organiczne inieorganiczne produkowane przezkomórki. Przyjęto jednak, że określenie to nie dotyczybiałek ikwasów nukleinowych. Zwykle pisząc o metabolitach ma się na myślizwiązki niskocząsteczkowe.
Przyjęło się (zgodnie z sugestią Kössela z 1891 r.) dzielić metabolity na pierwotne (podstawowe składniki komórek, spotykane niemal u wszystkich organizmów) i wtórne (wytwarzane tylko u pojedynczychgatunków lub grup spokrewnionych gatunków, albo tylko w niektórych tkankach lub szczególnych warunkach środowiska)[potrzebny przypis]. Przykładami wtórnych metabolitów jestkauczuk naturalny (charakterystyczny dlakauczukowca brazylijskiego),pelargonidyna (charakterystyczna m.in. dlapłatków pelargonii),tomatyna (charakterystyczna dla zielonych komórek pomidora) czypisatyna (charakterystyczna dla komórek grochu poddanych stresowi). Wtórnym metabolitem nie jestsacharoza, ponieważ wprawdzie znaczne stężenia osiąga tylko w tkankach niektórych roślin (zwł. buraka cukrowego itrzciny cukrowej), ale w nieco niższych stężeniach występuje praktycznie we wszystkichkomórkach roślinnych.
Metabolity wtórne są często środkami oddziaływania ze środowiskiem (substancje semiochemiczne) jako:
- substancje sygnałowe – (np. wabiąceowady zapylacze, zapoczątkowujące wnikaniebakterii brodawkowych do korzeni, czy alarmujące dalej położone komórki o pojawieniu się szkodnika czy patogenu),
- substancje obronne i ochronne – (zwalczające drobnoustroje, utrwalające martwe komórki drewna, chroniące tkanki przed nadmiernym wysychaniem lub oświetleniem). Często wykazująceaktywność biologiczną i wiele poznanych znalazło zastosowanie jakoleki,nutraceutyki,kosmetyki lub nawet środki owadobójcze (insektycydy).