Merkucjo (ang.Mercutio) – drugoplanowy bohater jednej z najsławniejszych tragediiSzekspira –Romea i Julii. Krewny księcia Escalusa (nie należy do rodu Montecchich), najlepszy i najwierniejszy przyjaciel głównego bohatera tragedii –Romea.
Postać komediowa, której obecność w tragedii stanowi przykład złamania zasadydecorum. Jego wypowiedzi są dowcipne, pełne błyskotliwego humoru. Merkucjo wygłasza długie monologi, z których najsławniejszym jest ten o Królowej Mab.
Merkucjo ginie w walce ulicznej, zabity przez Tybalta bratanka pani Kapulet, broniąc honoru przyjaciela (Romeo odmówił walki, czym naraził się na hańbę). Jego tragiczna śmierć jest postrzegana jako śmierć komedii, a zarazem początek tragedii (umierając, Merkucjo trzy razy „rzuca klątwę” na domy Montecchich i Kapuletich:Zaraza na obydwa wasze domy!). Jednak nawet w chwili śmierci Merkucjo nie powstrzymuje się od żartów i gier słownych.
Imię Merkucja prawdopodobnie pochodzi od angielskiego przymiotnikamercurial, co oznacza „żywy, ruchliwy, impulsywny” i doskonale oddaje charakter tej postaci literackiej (zob.nazwisko znaczące).