 | |||
| władca starożytnego Egiptu | |||
| Okres | od 2046 p.n.e. lub 2061 p.n.e. | ||
|---|---|---|---|
| Poprzednik | |||
| Następca | |||
| Dane biograficzne | |||
| Dynastia | |||
| Ojciec | |||
| Matka | |||
| Żona | |||
| Dzieci | |||
| |||
Mentuhotep II –faraon, władca starożytnegoEgiptu, zXI dynastii tebańskiej z okresuŚredniego Państwa. Panował w latach 2046–1995 p.n.e. lub 2061–2010 p.n.e., lub 2055–2004 p.n.e.[1] SynIntefa III i królowejJah. WedługKanonu Turyńskiego panował pięćdziesiąt jeden lat. Dokonał zjednoczeniaGórnego iDolnego Egiptu, czym zapoczątkował okres w dziejach Egiptu, zwanyŚrednim Państwem. Uważany za jednego z największych faraonów.
Gdy wstąpił na tron, jego władza rozciągała się od PierwszejKatarakty po 10nom Górnego Egiptu i ograniczona była od północy przez ziemie rządzone przez książąt Asjut. Władcy osiągnęli stan zbrojnego pokoju. Stan ten przerwała rebelia nomu tynickiego, w wyniku której Mentuhotep rozpoczął działania zbrojne, przeszedł bez walki przez 15 nom i zdobyłAsjut, co spowodowało upadekHerakleopolis, jednocząc Egipt i kończącI Okres Przejściowy[1].
Przyjął tytuł „Króla Dolnego i Górnego Egiptu,Horusa, tego, który zjednoczył Oba Kraje”. Władza jego nie ogarnęła jednak całego obszaru, a jego opanowanie zajęło wiele lat. Centrum opozycji politycznej stała się Oaza Dachla na Pustyni Zachodniej. Król podjął działania przeciw tej opozycji. Wynagrodził wierność książąt nomów Oryksa i Zająca, pozostawiając ich na swych stanowiskach. W całym Górnym Egipcie utrzymał dawnestosunki feudalne, z wyjątkiem Asjut, a resztę kraju objął nadzorem tebańskich zwierzchników, ze szczególnym uwzględnieniem Herakleopolis i nomu herakleopolitańskiego. Przeniósł stolicę doTeb. Utworzył stanowisko Gubernatora Północy oraz przywrócił urzędy dawnych; kanclerzy iwezyra. W czasach jego panowania urząd ten sprawowali: Dagi, Bebi i Ipy. Wszystkie te działania jednoczące zostały zakończone prawdopodobnie do 30 roku jego panowania.
W około 39 roku panowania przyjął nowątytulaturę. W polityce zagranicznej nawiązywał do najlepszych doświadczeń Starego Państwa. Odbył kampanie wojenne doNubii, pierwszą w 29 roku i drugą w 31 roku panowania. Dowództwo tych kampanii powierzył kanclerzowiChetiemu. W ich wyniku Egipt osiągnął nadzór nad częścią terytorium Nubii, aż po Drugą Kataraktę. Opanowano dawne szlakikarawanowe oraz wznowiono eksploatację kopalń. Na północy prowadził kampanie przeciwko Libijczykom Czemehu i Czehenu oraz naSynaju przeciwkoBeduinom Mencziu, czym zabezpieczył wschodnie rubieże państwa.
Mentuhotep, ten wspaniały wojownik, twórca jedności Obu Krajów, doskonały polityk i organizator państwa okazał się również wielkim budowniczym. Kontynuował prace podjęte przez Antefa III naElefantynie w świątyniach Hekaiba iSatis. Prace prowadzono w El-Ballas,Denderze i El-Kab. W świątyniHathor w Gebelejn z rozkazu władcy uwieczniono tryumf nad Północą. WAbydos rozkazał wybudować dobudówki w świątyniOzyrysa. Rozbudował i upiększył ŚwiątynieMontu w Tod i Armant.
Swój zespół grobowy, wzorowany na najlepszych doświadczeniach architektonicznych Starego Państwa, zbudował wDeir el-Bahari. Wokół grobowca pochowano królewskie małżonki i konkubiny, a także żołnierzy uczestniczących w zjednoczeniu kraju oraz najważniejszych dostojników, których grobowce są od 2013 roku badane przez polską misję w ramachProjektu Asasif[1].
W tym samym miejscu został odkryty także posąg faraona w Czerwonej Koronie Dolnego Egiptu Odkrywcą jest Howard Carter, który trafił na ślad posągu po tym, jak kopyto jego konia zapadło się w ziemi. Rozpoczęto więc wykopaliska, które odkryły wejście do korytarza, na którego końcu znajdował się posąg. Można go dziś znaleźć wMuzeum Egipskim wKairze, a sam korytarz został nazwany Bob el-Chosan (pl. wywrotka konia)[1].
Kilkaset lat później w sąsiedztwie jego kompleksu grobowego, swą wspaniałą świątynię grobową, wybudowałaHatszepsut.
Mentuhotep II był synemIntefa III i jego żonyJah, która możliwie była jego siostrą. Informacja o tym pochodzi ze steli Henenu (Cairo 36346), urzędnika za czasówIntefa II, Intefa III i syna tego ostatniego, czym imieniem horusowym jests-ankh-[ib-t3wy], identyczne imieniu horusowemu Mentuhotepa II, znenego z innych źródeł. Jah jest tam nazwanamwt-nswt, czyli "Matką Króla".
Niektórzy badaczy (Wildung, Lobban) twierdzą, że Mentuhotep II mógł mieć nubijskie pochodzenie, dlatego, że jego ikonografia przedstawia jego z rysami twarzy Nubijczyka.
Mentuhotep miał kilku żon, które zostały pochowane w jego grobowcu albo blisko niego[2]:
Jego pierwszą żoną byłaTem, kolejnąNeferu II.
Swemu drugiemu synowi, następcy –Mentuhotepowi III, pozostawił państwo zjednoczone, dobrze zorganizowane i dostatnie.
Mentuhotep II miał trzy różne tytulatury. Po raz pierwszy on ją zmienił na 14. roku swojego panowania, po skutecznej kompanii przeciwkoHeraklepolis Magna na północy. Po raz drugi to się zdarzyło na krótko przed rozpoczęciem jego 39. roku panowania, oznajmując koniec podboju północnej części Egiptu i jego zjednoczenie. Dokładniej mówiąc, druga zmiana tytulatury mogła kzejść podczasfestiwalu sed 39 roku panowania.
| Królewski Protokół | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| serech lubHorusowe: | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| trl.: Sema-taui (smꜢ-tꜢwi)[4] | ||||||||||||||
| tłum.: Ten, Który Zjednoczył Obie Ziemie[5] | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| trl.: Neczeri-hedżet (nṯr-hḏt)[4] | ||||||||||||||
| tłum.: Bóg-Białej-Korony[5] | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| trl.: Se-anch-ib-taui (s-Ꜥnḫ-ib-tꜢwi)[4] | ||||||||||||||
| tłum.: Horus, Który Karmi Serce Obu Krain Horus, Który Pozwala Żyć Sercu Obu Krain[5] | ||||||||||||||
| nebti lubNależący do Obu Pań: | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| trl.: Sema-taui (smꜢ-tꜢwi)[4] | ||||||||||||||
| tłum.: Ten, Który Zjednoczył Obie Ziemie | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| trl.: Neczeri-hedżet (nṯr-hḏt)[4] | ||||||||||||||
| tłum.: Bóg-Białej-Korony | ||||||||||||||
| Złotego Horusa: | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| trl.: (bik-nbw ḳꜢ-šwti)[4] | ||||||||||||||
| tłum.: Złoty Sokół, wzniosły w pióropuszach | ||||||||||||||
| prenomen lubimię tronowe: | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| trl.: Neb-hepet-Re (nb-ḥꜢpt-rꜤ)[4] | ||||||||||||||
| tłum.: Pan-Steru-Re[5] | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| trl.: Neb-hepet-Re (nb-ḥꜢpt-rꜤ)[4] | ||||||||||||||
| tłum.: Pan-Steru-Re | ||||||||||||||
| nomen lubimię rodowe: | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| trl.: Mentuhotep (mnṯw-ḥtp)[4] | ||||||||||||||
| tłum.: Montu-jest-Zadowolony[5] |
Ogólnie biorąc, w tytulaturze Mentuhotepa II widać chęć powrotu do tradycji Starego Państwa.
| Okres |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Predynastyczny (przed ok. 3150) |
| ||||||||
| Wczesnodynastyczny (ok. 3150–2686) |
| ||||||||
| Stare Państwo (ok. 2686–2181) |
| ||||||||
| 1. Przejściowy (ok. 2181–2133) |
|
| Okres |
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Średnie Państwo (ok. 2133–1786) |
| ||||||||||
| 2. Przejściowy (ok. 1786–1567) |
|
| Okres |
| ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nowe Państwo (ok. 1567–1085) |
| ||||||
| 3. Przejściowy (1085–730) |
|
