 Mehmed Ferid Pasza (1911) | |||
| Data i miejsce urodzenia | |||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |||
| Wielki wezyrImperium Osmańskiego | |||
| Okres | od 15 stycznia 1903 | ||
| Poprzednik | |||
| Następca | |||
| PrzewodniczącySenatu Imperium Osmańskiego | |||
| Okres | od 2 sierpnia 1912 | ||
| minister spraw wewnętrznych | |||
| Okres | od maja 1909 | ||
| |||
Mehmed Ferid Pasza (osm. محمد فرید پاشا,tur. Avlonyalı Ferit Paşa lubAvlonyalı Mehmet Ferit Paşa,alb. Ferit pashë Vlora; ur.1851 lub1852 wJaninie lub weWlorze, zm.1914 wSan Remo) –wielki wezyrImperium Osmańskiego w latach 1903–1908, minister spraw wewnętrznych w 1909 roku, przewodniczącySenatu Imperium Osmańskiego w latach 1912–1913[1];Albańczyk.
Uczęszczał doszkoły Zosimaia, gdzie nauczył się językówgreckiego[2],arabskiego,francuskiego iwłoskiego[2][3][4][1], a prywatni nauczyciele uczyli go takżejęzyka perskiego[5]. Pod koniec lat 70. XIX w. był zaangażowany w działalnośćTowarzystwa Publikacji Listów Albańskich[6].
Pracował w administracji osmańskiej, zostając początkowo urzędnikiem sądowym wRetimno, w 1870 roku został urzędnikiem wwilajecie Kandia, następnie pracował wMostarze jako skryba oraz należał do Rady Wojennej w tymże mieście[5][1]. W 1874 roku był sekretarzem w administracjisandżaka Zvornik, a w 1877 objął dwie funkcje:kajmakama wTrebinjem oraz głównego sekretarza administracji wojskowej na terenie Bośni[5][1]. Po jej zajęciu przezAustro-Węgry przybył doKonstantynopola, a w 1879 roku został zastępcą komisarza wRumelii Wschodniej[5][1]. W 1880 roku pełnił funkcję inspektora sądowego w mieścieDiyarbakır, a w 1887 roku należał do trzech komisji do spraw: reformy monopoli państwowych, reformy szkolnictwa oraz reformy w zakresie długu publicznego i sądownictwa[5][1].
W 1893 roku został członkiem Rady Państwa, pięć lat później objął funkcjęwalegowilajetu Konya[6]; w czasie pełnienia przez niego tejże funkcji nastąpiły liczne reformy w wilajecie: reforma administracyjna, zdecydowana walka zkorupcją, otwarcie nowych szkół, założenie zakładów rzemieślniczych, rozbudowa infrastruktury, budowa 20-kilometrowej sieci wodociągów,koszar, szpitala, parku, a także budowaportu w Antalyi; zlecił także renowację znajdujących się w regionie zabytków z okresu panowaniaWielkich Seldżuków[5][1]. Jego działania zostały docenione przez niemieckiego ambasadoraAdolfa Marschalla von Biebersteina(inne języki)[5].
W 1889 roku zostałwezyrem, urząd ten piastował do 1902 roku, kiedy to objął funkcję przewodniczącego Komisji Reformy Rumelii[5]. 15 stycznia 1903 roku został mianowanywielkim wezyrem przez sułtanaAbdülhamida II[4]. Władcę motywował fakt pogarszającej się sytuacji geopolitycznej na Bałkanach, w obliczu której wybrał Albańczyka cieszącego się wysoką reputacją i ceniącego ludność albańską za służbę i lojalność wobec Imperium Osmańskiego[4]. Nowy wielki wezyr domagał się prowadzenia zdecydowanej polityki przeciwko ruchowimłodoturków, by zapobiec ewentualnym próbom zamachu stanu[7].
W marcu 1906 roku wErzurum wybuchł bunt z powodu zbyt wysokich podatków, gdyż wielki wezyr nie wyraził zgody na ich obniżenie, argumentując, iż w całym krajustawka podatkowa jest taka sama[8]. W celu złagodzenia sytuacji Mehmed Ferid Pasza wysłał telegram do muzułmańskiego duchowieństwa z informacjami o wysłaniu komisji mającej zbadać sprawę oraz o odwołaniu gubernatora w przypadku wykrycia nadużyć[8]. W maju tego samego roku wyraził obawy wobecWłoch, które jego zdaniem dążyły do przejęcia kontroli nad całym brzegiemMorza Śródziemnego[9].
22 lipca 1908 przestał pełnić funkcję wielkiego wezyra[10][11]; nie udało mu się zapobiec wybuchowirewolucji młodotureckiej ani utrzymać lojalności ludności albańskiej wobec Imperium Osmańskiego, w związku z czym został odwołany przez sułtana[9][12][13][14]. Jako wielki wezyr był krytykowany z powodu częstych spotkań z ambasadoramiNiemiec (Adolfem Marschallem von Biebersteinem(inne języki)) orazAustro-Węgier (Johannem von Pallavicinim), część opinii publicznej uważała, że Albańczyk nie powinien pełnić funkcji wielkiego wezyra[5]. Na wybór Mehmeda Ferida Paszy na tę funkcję miał mieć wpływ niemiecki ambasador, a sam sułtan miał proniemieckie poglądy[5]. Praca wielkiego wezyra była jednak utrudniona nie tylko z powodu trudnej sytuacji wewnętrznej, ale także z powodu ingerencji władcy w politykę wewnętrzną i zagraniczną[5]. Ponadto często przeciwstawiał się rozkazom władcy i zanim został odwołany, kilkukrotnie bezskutecznie zwracał się do sułtana z prośbą o rezygnację ze stanowiska wielkiego wezyra[5].
W wynikuwyborów parlamentarnych z 1908 roku uzyskał mandat doZgromadzenia Ogólnego Imperium Osmańskiego[5]. Objął go w marcu następnego roku zasiadając wIzbie Deputowanych[15] oraz został mianowany zastępcą walegowilajetu Aidin[5]. W maju 1909 roku został ministrem spraw wewnętrznych[2], jednak po dwóch miesiącach podał się do dymisji[5][1]. Gdy 23 lipca 1912 roku funkcję wielkiego wezyra objąłGazi Ahmed Muhtar Pasza, ten zaproponował Mehmedowi Feridowi Paszy ponowne objęcie stanowiska ministra spraw wewnętrznych, jednak spotkał się z odmową[5][1]. Od 2 sierpnia 1912 do końca stycznia 1913 roku był przewodniczącymSenatu Imperium Osmańskiego[5][1].
W 1914 rokuWilhelm zu Wied został księciem Albanii, kilkukrotnie oferował Mehmedowi Feridowi Paszy stanowisko premiera Albanii, jednak bezskutecznie[5]. Ten motywował powód odmowy swoim złym stanem zdrowia oraz postrzeganiem objęcia tejże funkcji jako zdradę Imperium Osmańskiego[5]. Zmarł pod koniec 1914 roku wSan Remo, jego ciało zostało przetransportowane do Albanii i pochowane weWlorze[5].
Jego ojciecMustafa Nuri Pasza także pracował jako urzędnik[16].
Miał brataSyrję Vlorę[10]. Jednym z jego przodków od strony matki byłAli Pasza z Tepeleny[5].
