Mediatyzacja (niem.Mediatisierung) była na początku XIX wieku procesem prawnym, który pozbawił niepodległości wiele drobnych państewek na terenieŚwiętego Cesarstwa Rzymskiego i poddał je pod zwierzchnictwo władców większych tworów państwowych na terenieNiemiec.
Popokoju westfalskim z 1648Rzesza składała się z około 360 państw pozostających pod nominalnym zwierzchnictwem cesarza. Mediatyzację rozpoczęto w 1801 r. odsekularyzacji 77 władztw kościelnych oraz zniesienia niepodległości 41wolnych miast Rzeszy, 6 wsi ze statutem podległych tylko Rzeszy oraz 90 mniejszych państewek szlacheckich. Dalsze mediatyzacje z lat 1806 i 1815 zredukowały liczbę państw niemieckich do 38, przy czym do 1918 r. dotrwało 36 (po aneksji przezPrusyHanoweru iHesji-Kassel).
Byłe rody panujące w zmediatyzowanych państwach zachowały poprzez aktBundu z roku 1815 swąsuwerenność rodową: były nadal równe rodem dynastiom aktualnie panującym, ich członkowie byli zwolnieni od służby wojskowej i podatków i zachowali pewne prawa (tzw. patronat) przy obsadzaniu stanowisk w szkolnictwie i kościele. W dawnymAlmanachu Gotajskim te rody należały do tzw. (fr.)Deuxième Partie, Les Maisons seigneuriales médiatisées, podczas gdy inni książęta, w tym wszyscy polscy posiadacze tytułu, umieszczani byli wTroisième Partie, Les Maisons princières non-souveraines i nie byli równymi rodem panującym. Znane i obecnie, zmediatyzowane rody niemieckie to np.Hohenlohe,Thurn und Taxis,Castell czySchwarzenberg.
Jedynymi księstwami niemieckimi, które uniknęły mediatyzacji, sąLuksemburg iLiechtenstein, a także dwa wolne miasta –Brema iHamburg (obydwa do dziś są miastami na prawach kraju związkowego wRepublice Federalnej Niemiec).
Mediatyzacja odbyła się także wKrólestwie Włoch w trakcie procesu zjednoczenia po 1861 r.
