 Posąg Mauzolosa, pochodzący z kolumnadyMauzoleum w Halikarnasie (British Museum,Londyn | |||
| satrapa Karii | |||
| Okres | |||
|---|---|---|---|
| Dane biograficzne | |||
| Data urodzenia | ok. 400 p.n.e. | ||
| Data śmierci | 352 p.n.e. | ||
| Ojciec | |||
| Żona | |||
| |||
Mauzolos (stgr. Μαύσωλος) (ok. ur.400 p.n.e., zm.352 p.n.e.) – królKarii w latach377 p.n.e. – 352 p.n.e. SynHaketomnosa.
Podbił sąsiedniąLicję, zająłgreckie miasta na wybrzeżuAzji Mniejszej i przybrzeżnewyspy. Dzięki umiejętnejpolityce stworzył zKarii państwo niemal niezależne odPersji.
Po jego śmierci żonaArtemizja II ufundowała wspaniałygrobowiec ku jego czci - tak zwaneMauzoleum w Halikarnasie. Jego twórcami byli tacy artyści jakSkopas (autorfryzów, czasami dość gwałtownych w wyrazie, przedstawiających sceny bitewne i sceny śmierci, znajdujących się w wielu greckich świątyniachhellenistycznego świata, w tym w świątyniAteny Alea wTegei wGrecji oraz w odnowionej świątyni wEfezie, na zachodnim wybrzeżuAzji Mniejszej (dzisiejszaTurcja). Oprócz Skopasa w pracach nad grobowcem wzięło udział czterech innych wybitnych rzeźbiarzy:Bryaksis,Leochares,Praksyteles iTimoteos. Grobowiec ten został on uznany za jeden zsiedmiu cudów świata starożytnego.
Mauzolos był dobrze obeznany z grecką filozofią i stylem życia. Mówił i czytał pogrecku, zachęcał mieszkańców podległych sobie terenów do wprowadzaniasystemu politycznego opartego na modeludemokracji ateńskiej. Mimo to zachował ścisłe związki zPersją. Około roku360 p.n.e. wziął udział w bunciesatrapów, jednak po upadku powstania zdołał utrzymać przychylność perskiego monarchy. Jako polityk zręczny i zdolny potrafił wyjść cało z każdej opresji.
Teoretycznie satrapa był urzędnikiem podporządkowanym władcom perskiego imperium, lecz w praktyce sprawował samodzielną, autokratyczną władzę. Mauzolos pragnął odgrywać większą rolę w polityce swojego regionu; jego władza rozciągała się m.in. na wyspyRodos iKos. Po otrzymaniu godności satrapy postanowił przenieść stolicę prowincji z Mylasy (dzisiejszeMilas) doHalikarnasu. Mauzolos szybko dostrzegł potencjalne zalety strategiczne miasta. Ze względu na ukształtowanielinii brzegowej stanowiło naturalne miejsce do wznoszeniafortyfikacji, a dzięki swojemupołożeniu geograficznemu mogło odgrywać rolę ważnego ośrodkażeglugi ihandlu. Mauzolos rozkazał swoim licznym poddanym, zwłaszcza pochodzącym z ośmiu osiedli na półwyspie, porzucić dawne domy i przenieść się do Halikarnasu oraz innych powstających miast prowincji. Wielu mieszkańców Halikarnasu byłoKaryjczykami z sąsiednich wsi i miasteczek.
Pod rządami Mauzolosa mieszkańcy Halikarnasu szybko przejęli styl życia charakterystyczny dla greckichmiast-państw. Jednak obciążeni wysokimi podatkami, za realizację planów swojego władcy płacili wysoką cenę i w niewielkim stopniu mogli decydować o własnym losie, o czym świadczy choćby jego decyzja zmuszająca ich do porzucenia dotychczasowych osiedli oraz przekształcanie innych na wzór grecki. Pod pewnymi względami metody zastosowane przez Mauzolosa kłóciły się z deklarowanym przez niego pragnieniem naśladowania wzorców demokracji ateńskiej. Ale nawet jeśli jego poczynania nie cieszyły się szczególną popularnością, wydaje się, że jego długie panowanie było w sumie udane. Mauzolos i jego żona (która w rzeczywistości była jego siostrą) w znacznej mierze przyczynili się do rozprzestrzenienia się na podległych sobie terenachkultury hellenizmu.
Osobny artykuł:Mauzoleum w Halikarnasie.Niezależnie jednak od władzy i potęgi, jaką cieszył się za życia, dopiero śmierć Mauzolosa w roku353 p.n.e. zapoczątkowała ciąg wydarzeń, które zapewniły mu miejsce whistorii. Po śmierci wzniesiono na jego cześć niezwykłą świątynię,Mauzoleum (stąd pochodzi słowo stosowane obecnie w odniesieniu do wielkich grobowców), którą z czasem zaliczono dosiedmiu cudów świata starożytnego.Uważa się, że budowę grobowca rozpoczęto na polecenieArtemizji. Wprawdzie wydaje się mało prawdopodobne, by Mauzolos nie wyraził przed śmiercią żadnych życzeń na temat swojego grobowca, jednak pomysł wzniesienia wspaniałej budowli ku czci zmarłego był dziełem jego owdowiałej żony. Artemizja boleśnie przeżyła śmierć swojego brata-męża i, jak powiadano, z rozpaczy zjadała nawet jego popioły. Zorganizowała na jego cześć wielkieigrzyska, podczas których za zwycięzcę uznano ponoćTheopomposa, podróżnika i słynnego pisarza zIV w. p.n.e. Mimo że igrzyska zorganizowane przez Artemizję były wielkim wydarzeniem, wdowa po Mauzolosie pragnęła wznieść dla swojego męża bardziej trwałypomnik. Chociaż nie są znane prawdziwe koszty budowy Mauzoleum, sądząc na podstawie imponującej architektury grobowca, nie ulega wątpliwości, że jego budowa pochłonęła znaczną część zasobów państwa. Artemizja zmarła w roku350 p.n.e. nie doczekawszy ukończenia budowy. Została pochowana w krypcie obok ukochanego męża.
