Maskulinizm (odłac.masculinus –męski), takżemaskulizm[1] – szeregruchów społecznych ipolitycznych orazideologii, które łączy wspólny cel, jakim jest zdefiniowanie, uzyskanie i utrzymywanierówności płci pod względem społecznym, politycznym i ekonomicznym[2]. Maskuliniści przyjmują stanowisko, że w społeczeństwie priorytetowo traktuje się kobiecy punkt widzenia oraz że mężczyźni są w nim traktowani nieuczciwie[3]. Maskulinizm bywa skrótowo nazywanyodwrotnością feminizmu (ang.reversal of feminism)[4].
Maskuliniści opowiadają się również za wzmocnieniem zachowań lub promowaniem atrybutów uznawanych za typowe dla mężczyzn i chłopców[5][6]. Termin ten może również odnosić się doruchu na rzecz praw mężczyzn[7], jak również odmianyantyfeminizmu[8].
Maskulinizm stanowi, że równość płci wymaga uwzględnienia i wyeliminowania uprzedzeń i dyskryminacji zarówno wobec mężczyzn, jak i kobiet[9][10]. Z feministycznego punktu widzenia[9], maskulinizm odnosi się do przestrzegania lub promowania atrybutów (opinii, wartości, postaw, nawyków) uznawanych za typowe dla mężczyzn. Maskulinizm nie jest pojęciem równoznacznym zszowinizmem,seksizmem,mizoginizmem czymaskulinizacją.
Zróżnicowanie nierówności płci mierzonejBasic Index of Gender Inequality[11] wUnii Europejskiej. Ujemne wartości wskaźnika stanowią o gorszej sytuacji mężczyzn niż kobiet, dodatnie wartości wskaźnika stanowią o gorszej sytuacji kobiet niż mężczyzn
Organizacje maskulinistyczne prowadziły i nadal prowadzą kampanię na rzecz praw mężczyzn; w tym w celu przeciwdziałania: osądzaniu mężczyzn na dłuższe wyroki niż kobiety za te same przestępstwa[12][13][14], niższej prewencji chorób u mężczyzn[15], niższemu poszanowaniu życia mężczyzn niż życia kobiet[16], wyższemuwiekowi emerytalnemu mężczyzn niż kobiet pracujących na tych samych stanowiskach[17], niższym parytetom dla mężczyzn niż dla kobiet średnio w projektach realizowanych zFunduszy Unii Europejskiej[18], przyznawaniu przez nauczycieli niższych stopni chłopcom niż dziewczynom za te same wyniki w nauce[19] oraz rzadszemu przyznawaniu ojcom po rozwodzie opieki nad dziećmi przezsądy rodzinne[17][20]. W znaczeniu ruchu i ideologii na rzecz zdefiniowania, uzyskania i utrzymywania równości płci wjęzyku polskim wymiennie (synonimicznie) są stosowane terminy maskulinizm i maskulizm[21].
Realizację postulatów maskulinistycznych utrudnia traktowanie dyskryminacji mężczyzn jakodrugorzędnego seksizmu (ang.second sexism), tj. problemu – jakoby – mniej poważnego i niewymagającego eliminacji[22]. Część postulatów maskulinistycznych miała i ma charakter reaktywny względem – zdaniem ich autorów – niesprawiedliwych propozycji i działańorganizacji feministycznych[23]. Część znanych działaczy i zwolenników ruchu maskulinistycznego to byli sympatycy ruchu feministycznego; należą do nich m.in.Warren Farrell,Glenn Sacks,Bettina Arndt iCassie Jaye.
Pierwszym znanym współcześnie, udokumentowanym wystąpieniem w obronie praw mężczyzn był artykułA word for men’s rights opublikowany w 1856 r. w amerykańskim miesięcznikuPutnam’s Magazine[24]. W artykule tym opisano problem społeczny nieuzasadnionych pozwów o rzekome niedochowaniewierności małżeńskiej składanych podówczas przez kobiety w celu uzyskania korzyści finansowej lub podporządkowania sobie męża[25]. Proceder ten nasilił się między latami 90. XIX wieku i 20. XX wieku[25].
Pierwsze organizacje maskulinistyczne powstały w latach 70. XX wieku naZachodzie. Największymi ówczesnymi organizacjami maskulinistycznymi były amerykańskieMen’s Rights Association (powstała w 1973 r.) orazMen’s Equality Now International (1977 r.). Obie organizacje prowadziły wówczas działania zwłaszcza w zakresie prawa małżeńskiego i rozwodowego oraz prawa do opieki nad dziećmi[26][27]. W 1981 r. kilkanaście amerykańskich organizacji maskulinistycznych zrzeszyło się w ramachNational Congress for Men. W połowie lat 80. wStanach Zjednoczonych do organizacji maskulinistycznych należało w sumie już 7–8 tys. osób[28].
Pierwszymi organizacjami maskulinistycznymi w Polsce były ruchy obrony praw ojca. Najstarszym z nich w kraju jestStowarzyszenie Obrony Praw Ojca założone w końcu lat 80. ubiegłego wieku. Obecnie żadna z organizacji działających w obronie praw ojca nie posiada statusuorganizacji pożytku publicznego, co utrudnia pozyskiwanie środków na finansowanie ich działalności. W latach 2008–2019 status ten posiadało Stowarzyszenie Ruch Obrony Praw Ojca (zamknięte w 2020 r.). Do najważniejszych problemów ruchów obrony praw ojca w Polsce należy czasowy charakter partycypacji kończący się wraz z zakończeniem sprawy sądowej danego ojca. Od początku XXI wieku zaczął się rozwijać również ruch męskiej duchowości, obejmujący takie organizacje jakmęskie kręgi i Mężczyźni św. Józefa, które postulowały (re)maskulinizację. Miała ona przy tym dotyczyć zarówno samych członków tych grup, mających kłopot ze zdefiniowaniem istoty „prawdziwej” męskości, jak i społeczeństwa jako całości, gdyż zdaniem wielu członków ruchu współczesne społeczeństwo jest sfeminizowane, co związane jest m. in. z kryzysem ojcostwa i zanikiem więzi emocjonalnych między samymi mężczyznami[29].Uniwersytet Łódzki był pierwszą uczelnią wyższą w kraju, która oferowała studentom przedmiot nt. ruchu na rzecz mężczyzn[30].
W badaniu panelowymDiagnoza Społeczna prowadzonym od 2000 r. na reprezentatywnej w skali kraju próbie Polaków zadawane jest pytanie o bycie dyskryminowanymi. W ostatniej edycji Diagnozy Społecznej z 2015 r. 1,6% mężczyzn i 1,5% kobiet przyznało, że byli dyskryminowani w minionym roku. Między 2000 a 2015 r. odsetek dyskryminowanych mężczyzn i kobiet był albo nieistotnie statystycznie różny, alboistotnie statystycznie wyższy pośród mężczyzn (w latach 2005 i 2011)[31].
W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony.Więcej informacji
↑CharlotteCh.HooperCharlotteCh.,Manly States. Masculinities, International Relations, and Gender Politics, Nowy Jork: Columbia University Press, 2001,ISBN 0-231-12074-5, Cytat: the masculine/feminine dichotomy is seen as an organizing principle of economic, social, and political life(ang.). Brak numerów stron w książce
↑DavidD.BenatarDavidD.,The second sexism: Discrimination against men and boys, Chichester: John Wiley & Sons, 2012, s. 25,ISBN 978-0-470-67446-8.
↑PaulP.NathansonPaulP.,KatherineK.YoungKatherineK.,Legalizing misandry: From public shame to systemic discrimination against men, Montreal: McGill-Queen’s University Press, 2006, s. 293, 295,ISBN 978-0-7735-2862-8.
↑MelissaM.BlaisMelissaM.,FrancisF.Dupuis-DériFrancisF.,Masculinism and the Antifeminist Countermovement, „Social Movement Studies”, 11 (1), 2012, s. 21–39,DOI: 10.1080/14742837.2012.640532,ISSN1474-2837 [dostęp 2021-10-04].
↑GijsbertG.StoetGijsbertG.,David C.D.C.GearyDavid C.D.C.,A simplified approach to measuring national gender inequality, „PLoS ONE”, 2019, e0205349,DOI: 10.1371/journal.pone.0205349.
↑S. FernandoS.F.RodriguezS. FernandoS.F.,Theodore R.T.R.CurryTheodore R.T.R.,GangG.LeeGangG.,Gender Differences in Criminal Sentencing: Do Effects Vary Across Violent, Property, and Drug Offenses?, „Social Science Quarterly”, 87 (2), 2006, s. 318–339,DOI: 10.1111/j.1540-6237.2006.00383.x.
↑Ann M. Stacey and CassiaA.M.S.C.SpohnAnn M. Stacey and CassiaA.M.S.C.,Gender and the Social Costs of Sentencing: An Analysis of Sentences Imposed on Male and Female Offenders in Three U.S. District Courts, „Berkeley Journal of Criminal Law”, 11 (1), 2006, s. 43–76,DOI: 10.15779/Z38F32G.
↑ArnaudA.PhilippeArnaudA.,Gender Disparities in Sentencing, „Economica”, 2020,DOI: 10.1111/ecca.12333.
↑KrzysztofK.CzadernyKrzysztofK.,Gender gap in cancer prevention and mortality. A multidimensional analysis, „The Aging Male”, 2019, s. 1–10,DOI: 10.1080/13685538.2019.1600495.
↑abNicoleN.KabusNicoleN.,MonikaM.MastalerzMonikaM.,Mężczyźni w opresji, „Prawo i polityka w sferze publicznej. Perspektywa zewnętrzna”, 2018, s. 141–154.
↑AgnieszkaA.SiekieraAgnieszkaA.,MajaM.BrankaMajaM.,MartaM.RawłuszkoMartaM.,Zasada równości kobiet i mężczyzn w projektach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki – Poradnik, Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2009,ISBN 978-83-7610-085-2. Brak numerów stron w książce
↑ChristopherCh.CornwellChristopherCh.,David B.D.B.MustardDavid B.D.B.,Jessica VanJ.V.ParysJessica VanJ.V.,Noncognitive skills and the gender disparities in test scores and teacher assessments: Evidence from primary school, „The Journal of Human Resources”, 48 (1), 2013, s. 236–264,DOI: 10.3368/jhr.48.1.236.
↑DavidD.BenatarDavidD.,The second sexism: Discrimination against men and boys, Chichester: John Wiley & Sons, 2012, s. 1,ISBN 978-0-470-67446-8.
↑WarrenW.FarrellWarrenW.,James P.J.P.SterbaJames P.J.P.,Does feminism discriminate against men?, Oxford, Nowy Jork: Oxford University Press, 2008,ISBN 978-0195312829. Brak numerów stron w książce
↑A word for men's rights, „Putnam’s Magazine”, 7 (38), 1856, s. 208–214.
↑International Encyclopedia of Men and Masculinities, Routledge, Londyn, Nowy Jork 2007, s.418–422, hasłomen’s movement.
↑AnthonyA.AstrachanAnthonyA.,How men feel: their response to women's demand for equality and power, Nowy Jork: Anchor Press, 1988, s. 309,ISBN 978-9999677028.
Katarzyna Wojnicka. Męskie Ruchy Społeczne We Współczesnej Polsce: Wybrane Ustalenia i Wnioski. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”. 47, s. 87–103, 2013. ISSN0208-600X. (pol.).
