KwiatostanWłóczka zabarwiona naturalnym barwnikiem z korzeni marzanny
Marzana barwierska, m. farbiarska (Rubia tinctorumL.) –gatunek rośliny z rodzinymarzanowatych (Rubiaceae). W zależności od regionu Polski, marzana barwierska znana jest pod wieloma oryginalnymi nazwami: barwica, brocz, czerwone korzenie, czerwony gryk, knap, krap, marzanka, marzann, marzawu, marzanna, marzka, reta.
Marzana barwierska pochodzi z południowo-wschodniej Europy (Jugosławia, europejska część Rosji, Krym) oraz Azji Zachodniej (Cypr, Irak, Iran, Jordania, Liban, Syria, Turcja, Armenia, Gruzja) i Środkowej (Tadżykistan, Turkiestan, Uzbekistan). Rozprzestrzenia się gdzieniegdzie także poza tym obszarem swojego naturalnego występowania. Jest uprawiana w wielu krajach świata[4]. Do początków XX w. była uprawiana na dużych przestrzeniach w wielu krajach europejskich, zwłaszcza we Francji i w Niemczech, do celów farbiarskich i farmaceutycznych. W Polsce jest uprawiana obecnie na plantacjach zielarskich.
Lancetowate długości 5–8 cm z odgiętymi do tyłu ostrymi, haczykowatymiwłoskami na brzegu blaszki i wzdłuż nerwu głównego, zebrane w okółki, u dołu łodygi po 4, wyżej po 6 liści, z tego zawsze 2 wyraźnie większe.
Działanie: wyciągi z kłączy marzany ułatwiają rozpuszczanie kamieni fosforanowo-szczawianowych w kamicy moczowej. Preparaty zapobiegają również tworzeniu się kamieni moczowych zawierających wapń; zmniejszają napięcie mięśni gładkich dróg moczowych i nieznacznie wzmagają perystaltykę moczowodów, ułatwiając w ten sposób przesuwanie się złogów kamienia oraz ich rozpad na mniejsze fragmenty, które ulegają częściowemu rozpuszczeniu i wydaleniu. Ponadto wyciągi z marzany działają żółciopędnie, słabo moczopędnie i zwiększają łaknienie. Objaw uboczny w marzanowej kuracji to różowe zabarwienie moczu i potu.
Zbiór i suszenie: zbiera się jesienią kłącza roślin 2-, 3-letnich i suszy w suszarniach ogrzewanych w możliwie niskiej temperaturze.
Roślina barwierska. Z kłącza otrzymuje się barwnik –alizarynę wraz z pochodnymi, którym dawniej barwiono tkaniny na czerwono, brązowo i fioletowo. Barwnik ten znany był już starożytnym Egipcjanom, Fenicjanom i Żydom. Współcześnie barwnik bywa stosowany do produkcji farb graficznych, olejnych i akwarelowych[5].
↑abcZofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011.ISBN 978-83-89648-98-3. Brak numerów stron w książce
Aleksander Ożarowski: Rośliny lecznicze. Wacław Jaroniewski. Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1989.ISBN 83-202-0472-0. Brak numerów stron w książce
Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1964. Brak numerów stron w książce
Jolanta Kochanowska, "Różne oblicza marzany", Pismo Ogrodu Botanicznego UW:Ogród wita, Wrocław 2007, s. 4, (PDF)
