Marjam Mirzachani , Maryam Mirzakhani (pers. مریم میرزاخانی, ur.3 maja 1977 wTeheranie [ 1] , zm.14 lipca 2017 wUSA [ 2] ) –irańska [ 1] matematyczka . Zajmowała sięprzestrzenią Teichmüllera ,geometrią hiperboliczną ,teorią ergodyczną igeometrię symplektyczną [ 3] [ 4] . Jako pierwsza kobieta w historii została uhonorowanaMedalem Fieldsa [ 5] [ 6] .
Urodzona 3 maja 1977 r. w Teheranie[ 1] i tam wychowana[ 7] . Jej ojciec Ahmad byłinżynierem elektrykiem [ 8] . Jako dziecko marzyła, by zostaćpisarką [ 9] . Została przyjęta doszkoły średniej dla wyjątkowo zdolnych uczniów, tam też wykazała swój talent matematyczny[ 9] . W 1994 r. w wieku 17 lat zdobyła złoty medal namiędzynarodowej olimpiadzie matematycznej (była pierwszą dziewczyną w irańskim zespole), w 1995 roku zdobyła złoto, osiągając maksymalną liczbę punktów[ 9] [ 10] .
Czworo medalistówFieldsa (od lewej do prawej):Artur Avila ,Martin Hairer (z tyłu), Maryam Mirzakhani (z córką Anahitą) iManjul Bhargava wSeulu w 2014 Marjam Mirzachani, sierpień 2014 W 1999 roku ukończyła matematykę naUniwersytecie Technologicznym Szarif w Teheranie. W 2004 roku uzyskała doktorat naUniwersytecie Harvarda , tam uczyła się odCurtisa T. McMullena [ 11] . W 2009 (w wieku 31 lat) została profesorem matematykiUniwersytetu Stanforda [ 9] [ 12] [ 13] . Była także profesorem naUniwersytecie Princeton [ 14] i pracowała wInstytucie Matematycznym Claya [ 15] . W 2010 wygłosiła wykład sekcyjny naMiędzynarodowym Kongresie Matematyków [ 16] .
Jej badania obejmowałyprzestrzeń Teichmüllera ,geometrię hiperboliczną ,hipotezę ergodyczną igeometrię symplektyczną [ 1] [ 17] . W 2014 roku została uhonorowanaMedalem Fieldsa (jako pierwsza kobieta i jedyna Iranka w historii[ 18] [ 19] ) za wkład w badania dynamiki i geometriipowierzchni Riemanna orazprzestrzeni moduli na tych powierzchniach[ 20] [ 9] [ 12] .
Miałaliczbę Erdősa równą 3[ 21] .
W 2013 roku wykryto u niejraka piersi . W 2016 rak rozprzestrzenił się na kości i wątrobę[ 22] [ 23] . W czerwcu 2017 lekarze zdiagnozowali trzeci nawrót choroby. Nowotwór zaatakował tym razemszpik kostny kobiety, a jej stan szybko uległ pogorszeniu[ 24] . Pomimo umieszczenia na oddziale intensywnej terapii 15 lipca 2017 roku Marjam Mirzachani zmarła w wieku 40 lat w wyniku choroby w szpitalu wStanford [ 2] [ 22] .
Po jej śmierci kondolencje wyraził m.in.prezydent Iranu Hassan Rouhani , który złamałtabu publikując jej zdjęcia bezhidżabu (podobnie uczyniły niektóre gazety)[ 25] [ 26] [ 27] [ 28] [ 29] . Jej śmierć wznowiła też debatę na temat możliwości nabywaniaobywatelstwa irańskiego przez dziecko matki-Iranki i ojca-obcokrajowca; wezwano do szybszych prac w tej kwestii ze względu na jej córkę[ 30] [ 31] [ 32] .
2 lutego 2018 roku wysłano satelitęÑuSat nazwaną Marjam na cześć Mirzachani[ 33] .
W 2008 roku Mirzakhani poślubiłaJana Vondráka , czeskiegoinformatyka imatematyka , profesora nadzwyczajnego naUniwersytecie Stanforda [ 34] [ 35] . Miała córkę o imieniu Anahita[ 36] . Mieszkała wPalo Alto wKalifornii [ 37] . W celu rozwiązania problemu rysowała gryzmoły na kartkach[ 22] [ 38] . Córka opisywała pracę swojej matki jako „malarstwo”[ 22] [ 38] .
↑a b c d Maryam Mirzakhani: Curriculum Vitae . [dostęp 2014-08-13]. (ang.) . ↑ a b Iranian Math Genius Mirzakhani Dies of Cancer . ifpnews.com. [dostęp 2017-07-15]. (ang.) . ↑ Wayback Machine [online], 24 listopada 2005 [dostęp 2018-08-31] [zarchiwizowane zadresu 2005-11-24] .↑ Maryam Mirzakhani, Stanford mathematician and Fields Medal winner, dies [online], news.stanford.edu [dostęp 2018-08-31] (ang.) . ↑ Fields Medal | International Mathematical Union (IMU) [online], www.mathunion.org [dostęp 2018-08-31] (ang.) . ↑ Farsnews [online], en.farsnews.ir [dostęp 2018-08-31] [zarchiwizowane zadresu 2018-08-01] .↑ Była pierwszą kobietą z Medalem Fieldsa. Nie żyje Maryam Mirzakhani , „TVN24.pl”, 15 lipca 2017 [dostęp 2017-07-16] .↑ Maryam Mirzakhani, Only Woman to Win a Fields Medal, Dies at 40 [online] [dostęp 2018-08-31] (ang.) . ↑ a b c d e Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2018-08-31] .↑ International Mathematical Olympiad [online], www.imo-official.org [dostęp 2018-08-31] .↑ Maryam Mirzakhani – The Mathematics Genealogy Project [online], www.genealogy.math.ndsu.nodak.edu [dostęp 2018-08-31] .↑a b Ian I. Sample Ian I. ,Fields Medal mathematics prize won by woman for first time in its history [online], the Guardian, 13 sierpnia 2014 [dostęp 2018-08-31] (ang.) . ↑ Maryam Mirzakhani, the First Woman to Receive the Prestigious Fields Medal, Dies at the Age of 40 , „PEOPLE.com” [dostęp 2018-08-31] (ang.) . ↑ Department Mourns Maryam Mirzakhani, 1977—2017 | Math [online], www.math.princeton.edu [dostęp 2018-08-31] (ang.) . ↑ Maryam Mirzakhani | Clay Mathematics Institute [online], www.claymath.org [dostęp 2018-08-31] (ang.) . ↑ ICM Plenary and Invited Speakers | International Mathematical Union (IMU) [online], www.mathunion.org [dostęp 2022-10-08] .↑ Interview with Research Fellow Maryam Mirzakhani . Interview with Research Fellow Maryam Mirzakhani. [dostęp 2014-08-13]. (ang.) . ↑ Pierwsza kobieta w historii otrzymała Medal Fieldsa – matematycznego Nobla . Newsweek.pl. [dostęp 2014-08-13]. [zarchiwizowane ztego adresu (2014-08-14)]. (pol.) . ↑ وبسایت رسمی مریم میرزاخانی [online], mmirzakhani.com [dostęp 2018-08-31] (pers.) . ↑ List of all 2014 awardees with brief citations . IMU , 2014-08-13. [dostęp 2014-08-13]. [zarchiwizowane ztego adresu (2014-08-12)]. (ang.) . ↑ Collaboration Paths to Paul Erdös – The Erdös Number Project- Oakland University [online], www.oakland.edu [dostęp 2018-08-31] (ang.) . ↑ a b c d Stanford S. University Stanford S. ,Maryam Mirzakhani, mathematician and Fields Medal winner, dies at Stanford | Stanford News , „Stanford News”, 15 lipca 2017 [dostęp 2018-08-31] (ang.) . ↑ Agence A. France-Presse Agence A. ,Sorrow as Maryam Mirzakhani, the first woman to win mathematics' Fields Medal, dies aged 40 , „The Telegraph ”, 15 lipca 2017,ISSN 0307-1235 [dostęp 2018-08-31] (ang.) . Brak numerów stron w czasopiśmie ↑ Iranian math genius battles cancer recurrence at US hospital . [dostęp 2017-07-15]. (ang.) . ↑ Saeed Kamali S.K. Dehghan Saeed Kamali S.K. ,Maryam Mirzakhani: Iranian newspapers break hijab taboo in tributes [online], the Guardian, 16 lipca 2017 [dostęp 2018-08-31] (ang.) . ↑ Sigal S. Samuel Sigal S. ,Why Iran Broke Its Strict Hijab Rules for the 'Queen of Math' , „The Atlantic”, 18 lipca 2017 [dostęp 2018-08-31] (ang.) . ↑ Iranian Media Break Hijab Taboo in Tributes to Maryam Mirzakhani [online], The Wire [dostęp 2018-08-31] .↑ Iranian Press Flouts Hijab Rules In Death Tributes To Trailblazing Maths Genius , „HuffPost UK”, 17 lipca 2017 [dostęp 2018-08-31] (ang.) . ↑ Maryam Mirzakhani nie żyje. W Iranie byli z niej tak dumni, że kiedy zmarła złamali jedno z najważniejszych tabu , „Newsweek.pl”, 17 lipca 2017 [dostęp 2018-08-31] (pol.) . ↑ How death of maths genius Mirzakhani is breaking taboos for women in Iran , „euronews”, 17 lipca 2017 [dostęp 2018-08-31] (ang.) . ↑ Maryam Mirzakhani, First Woman To Win The Fields Medal, Dies At 40 , „IFLScience” [dostęp 2018-08-31] (ang.) . ↑ Iranian newspapers break hijab taboo in tribute to Maryam Mirzakhani | The Siasat Daily [online], archive.siasat.com [dostęp 2018-08-31] (ang.) . ↑ Tributes paid to ‘shining light’ Maryam Mirzakhani | ICM News [online], www.icm2018.org [dostęp 2018-08-31] (ang.) . ↑ بیوگرافی مریم میرزاخانی؛ ستاره پرفروغ دنیای ریاضیات – زومیت [online], www.zoomit.ir [dostęp 2018-09-01] .↑ http://theory.stanford.edu/~jvondrak/data/cv.pdf ↑ Maryam Mirzakhani Is First Woman Fields Medalist | Quanta Magazine , „Quanta Magazine” [dostęp 2018-08-31] .↑ George G. Putic George G. ,Iranian-American Woman Wins Top Mathematics Prize , „VOA” [dostęp 2018-08-31] (ang.) . ↑ a b Howard H. Jacobson Howard H. ,The world has lost a great artist in mathematician Maryam Mirzakhani [online], the Guardian, 29 lipca 2017 [dostęp 2018-08-31] (ang.) . Identyfikatory zewnętrzne: