 | |||
| Data i miejsce urodzenia | |||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |||
| Zawód, zajęcie | |||
| |||
| |||
Maria Jadwiga Buyno-Arctowa,pseudonimy literackieJagmin,Ciocia Mania,J. Brzostek (ur.16 lipca1877 wBrzezinach podŁodzią, zm.13 czerwca1952 wDobrzanowie podSiedlcami) – polska autorka utworów dla dzieci i młodzieży, redaktorka pism dziecięcych.
Była córką Adolfa, poborcy podatkowego od towarów konsumpcyjnych, i Walerii ze Szczuków. Miała sześcioro rodzeństwa. Maria do dziesiątego roku życia uczyła się w domu pod opieką guwernantki[1].
UkończyłaInstytut Maryjski wWarszawie, Wyższe Kursy Żeńskie Literatury im. A. Baranieckiego wKrakowie, studiowała za granicą języki obce. Pracowała w redakcjach czasopism dla dzieci i młodzieży „Moje Pisemko” (redaktorka w latach 1902–1936, od 1902 współredaktorka, od 1905 redaktorka naczelna[1]), „Nasz Świat” (redaktorka w latach 1910–1915), „Rozwój” (1921) i „Małe Pisemko” (1928).
Debiutowała w 1890 wierszemNa widok trumny, wydrukowanym w piśmie „Światełko” pod pseudonimem Ciocia Mania; pierwszą książkę, rozprawęJohn Ruskin i jego poglądy wydała w 1901. Utwory drukowała w pismach, które redagowała, choć zwykle pod pseudonimami.
Od sierpnia 1939 mieszkała wDobrzanowie podSiedlcami. Kupiła go z mężem w 1927[1]. Po wojnie komunistyczne władze polskie skonfiskowały majątek Brzeziny. Zamknęły również wydawnictwoMichał Arct, którego była współwłaścicielką i w którym wydawała swoje książki oraz czasopismo „Moje Pisemko”. Od 1947 była członkinią Związku Literatów Polskich[1]. Po zaostrzeniu w 1949 polityki kulturalnej została objęta zapisemcenzury – otrzymała zakaz druku, a wszystkie jej książki wycofano z bibliotek. Dopiero po 1956 pozwolono na wznowienie kilku tytułów.
Napisała 67 książek dla dzieci i młodzieży. Do najbardziej znanych należąKocia Mama i jej przygody (z elementami autobiograficznymi) orazSłoneczko. W jej twórczości można wyróżnić powiastki,opowiadania, powieści obyczajowe,powieści fantastyczne, przeróbki polskich i obcych dzieł. Dokonała 14 przekładów i przeróbek polskich oraz obcych tekstów literackich (angielskie, francuskie, czeskie)[1].
Buyno-Arctowa była w okresie międzywojennym najpłodniejszą pisarką dla dzieci i młodzieży. Bardzo popularne były jej powieści dla dziewcząt, np.Kocią Mamę i jej przygody do 1937 r. wznawiano siedmiokrotnie. W1930 r. ukazała się jej powieśćfantastycznonaukowaWyspa mędrców, opublikowana w „Tygodniku Przygód i Powieści” (1929–1930, nr 1–40, wznowiona w latach 1990–1991 przez wydawnictwo Alfa). Inne utworyscience fiction toZielony szaleniec („Moje Pisemko” 1933, nr 1–53, wyd. osobne 1936) iDziecko morza („Moje Pisemko” 1934, nr 1–43, 45–52; wyd. osobne 1937).
Została pochowana na cmentarzu parafialnym w pochowana na cmentarzu parafialnym wŻeliszewie Podkościelnym[1].
W 1901 wyszła za wydawcę,Zygmunta Arcta (1871–1935)[1]. Miała z nim trzech synów:Michała juniora (1904–1944), Zbysława (1906–1990), oraz lotnika i pisarzaBohdana Arcta (1914–1973)[2]. W 1919 dołączyła do Naczelnego KomitetuKonfederacji Polskiej[3].
