Marchew (DaucusL. 1753) – rodzaj roślin z rodzinyselerowatych. Rodzaj liczy w zależności od ujęcia 44[5]–45[4] lub 60 gatunków[6]. W tym drugim wypadku włączane są tu m.in. rodzaje:Agrocharis,Margotia,Melanoselinum,Pseudorlaya,Turgenia[5]. Rośliny te występują na wszystkich kontynentach, ale centrum zróżnicowania stanowi Europa, południowo-zachodnia i środkowa Azja[7][5], zwłaszcza obszar śródziemnomorski[8]. W Polsce rośnie dziko podgatunek typowymarchwi zwyczajnejD. carota subsp.carota i w uprawie marchew zwyczajna jadalnaD. carota subsp.sativus. Uprawiana i przejściowo dziczejąca jest poza tym takżemarchew złocistaD. aureus[9].
Ważną rośliną użytkową jestmarchew zwyczajnaD. carota. Jej podgatunek typowy (subsp.carota) rosnący także w Europie uznawany jest za trujący. Podgatunek jadalny (subsp.sativus) udomowiony został wAfganistanie[5]. Roślina spożywana jest jakowarzywo na surowo i przetworzona, także stosowana jest do wyrobu ciast[5]. Jadane są korzenie, które w popularnych współcześnie odmianach mają kolor pomarańczowy, a dawnej i w mniej popularnych odmianach lub w różnych regionach uprawiane są rośliny o korzeniach barwy żółtej, białej lub ciemnoczerwonej (te ostatnie są szczególnie popularne np. wIndiach)[7]. Roślina wykorzystywana jest także jakopastewna. Korzenie po upieczeniu wykorzystywane były jako substytutkawy. Olejek uzyskiwany z owoców używany jest do aromatyzowanialikierów i w kosmetyce[5].
Rośliny zielne osiągające ponad 1 m wysokości[7].Łodygi zwykle rozgałęziające się, nagie lub owłosione[8].Korzeń wrzecionowaty[10]. Oryginalny pokrój maD. decipiens zMadery iAzorów o łodydze drewniejącej, pachykaulicznej (słabo rozgałęzionej i gruboszowatej) osiągającej 3 m wysokości[5].
Skrętoległe[8], dolne ogonkowe, górne o coraz krótszych ogonkach i w końcu siedzące, o zmniejszającej się blaszce[11]. 2- i 3-krotnie pierzaste[7].Pochwa liściowa i liście miękko owłosione[11][7]. Liście dwu-, trzy-[7] lub wielokrotnie[10] pierzasto złożone, przy czym końcowe odcinki liści wąskie i drobne[10][11].
Zebrane wbaldachy złożone.Pokrywy i czasempokrywki trójwrębne lub pierzasto dzielne[10], rzadko całobrzegie, zwykle liczne[11].Kielich drobny, ze słabo widocznymi ząbkami działek lub brak ich zupełnie[7][10]. Płatkikorony białe, żółtawe lub różowe[10], odwrotnie jajowate, wycięte na końcach, w kwiatach brzeżnych płatki zwykle nieco większe od tych znajdujących się wewnątrz baldachów i skierowanych do jego wnętrza[10].Pręciki w liczbie 5.Zalążnia dolna, dwukomorowa, w każdej z komór z pojedynczymzalążkiem.Słupki dwa[7] o szyjkach dłuższych od stożkowategokrążka miodnikowego[10].
Rozłupnia rozpadająca się na dwie rozłupki[7], wydłużone, elipsoidalne lub jajowate[10], spłaszczone lub walcowate[11][7]. Opatrzone są 5 żebrami z rzędami szczecinek i kolców[10].
W obrębie rodzinyselerowatych (baldaszkowatych)Apiaceae rodzaj klasyfikowany jest do podrodzinyApioideae, plemieniaScandiceae i podplemieniaDaucinae[12].
↑ZbigniewZ.MirekZbigniewZ. i inni,Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 69,ISBN 978-83-62975-45-7.
↑abcdefghijkWładysław Szafer, Bogumił Pawłowski (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Kraków: PAN, PWN, 1960, s. 130-131.
↑abcdeShe Menglan, Mark F. Watson: Daucus Linnaeus. [w:]Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-05-21].
↑Genus: Daucus L.. [w:]Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-05-21].
↑Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 67.ISBN 978-83-925110-5-2.
