Maine (wym./ˈmeɪn/ⓘ) –stan w północno-wschodniej częściStanów Zjednoczonych, położony na wybrzeżuOceanu Atlantyckiego, w regionieNowej Anglii. W 2013 roku zamieszkany przez 1 328 302 osoby (gęstość zaludnienia wynosiła 16,6 os./km²). Na południowym zachodzie graniczy ze stanemNew Hampshire, na północnym zachodzie zkanadyjską prowincjąQuebec, a na wschodzie z kanadyjską prowincjąNowy Brunszwik. Najdalej wysunięty na północny wschód stan w Stanach Zjednoczonych i Nowej Anglii. Jest znany ze względu na swoją scenerię – jego wybrzeże jest postrzępione i skaliste, rzeźba terenu wyżynno-górska (Appalachy), niziny jedynie na wybrzeżu; mocno zalesiony; posiada liczne malownicze szlaki wodne zamieszkane przezhomary imałże.
Przez tysiące lat obszar dzisiejszego stanu był zamieszkany przezplemionaPenobscot iPassamaquoaddy. Pierwsza europejska osada znajdująca się na terenie stanu Maine została założona przezFrancuzów nawyspie Saint Croix – jej założycielem byłPierre du Gua de Mons. Pierwsza angielska kolonia na terenie stanu Maine została założona przezspółkę akcyjnąPlymouth Company – nosiła nazwęPopham Colony. W latach 20. XVII w., mimo surowego klimatu, niedostatku wody i żywności oraz konfliktów z tubylcami, wzdłuż wybrzeża powstały kolejne angielskie kolonie.
Do początku XVIII w. przetrwała tylko część tutejszych europejskich osad.Patrioci ilojaliści starli się ze sobą podczaswojny brytyjsko-amerykańskiej iwojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Maine było częścią stanuMassachusetts do 1820 roku, kiedy to zagłosowano nad oddzieleniem stanu Maine od Massachusetts. W dniu 15 marca 1820 r. Maine został przyjęty do Unii jako 23. stan w ramachkompromisu Missouri. Maine jest 39. pod względem powierzchni i 41. pod względem zaludnienia stanem Stanów Zjednoczonych. W odniesieniu do przestępczości, Maine jest często uważany za najbezpieczniejszy stan w Stanach Zjednoczonych[3].
Maine od południa i od wschodu graniczy zOceanem Atlantyckim, od południowego zachodu graniczy ze stanemNew Hampshire, od północy i od północnego zachodu zkanadyjską prowincjąQuebec, a na wschodzie z kanadyjską prowincjąNowy Brunszwik. Jest to największy stan wNowej Anglii – stanowi niemal połowę jej powierzchni. Jest to również jedyny stan, który graniczy tylko z jednym stanem (New Hampshire).
Maine jest najdalej wysuniętym na wschód stanem wStanach Zjednoczonych – zarówno jego skrajne wschodnie punkty, jak i jego centralna część.Eastport iLubec to, odpowiednio, najbardziej wysunięte na wschód miasto i gmina w Stanach Zjednoczonych.Estcourt Station to najbardziej wysunięty na północ punkt w stanie Maine i Nowej Anglii.
WyspyMachias Seal iNorth Rock, jedne z najdalej wysuniętych na wschód wysp należących do stanu Maine, to obszary sporne między USA i Kanadą i jedyne, które nie są obszarami wodnymi. W ich pobliżu znajduje się równieżOld Sow, największy wir wzachodniej półkuli.
Maine to najsłabiej zaludniony stan USA położony na wschód od rzekiMissisipi. Nosi przydomekThe Pine Tree State, ponieważ 83% obszaru stanu Maine porastają lasy[4]. Duża część tych terenów to obszary niezagospodarowane, które nie są zarządzane przez lokalne władze.Northwest Aroostook toterytorium niezorganizowane położone w północnej części stanu Maine, jest zamieszkane przez 10 osób, a jego wielkość liczy 6910 km², co oznacza, że na 690 km² przypada jedna osoba.
Obszar stanu Maine znajduje się wbiomielasów mieszanych. Obszar stanu położony w pobliżu południowego i centralnego wybrzeża Atlantyku jest porośniętydębami. Reszta obszaru stanu, w tym jej północna część o nazwieMaine North Woods, jest porośnięta przezlasy mieszane.
Długość wybrzeża stanu Maine wynosi prawie 400 km[5].West Quoddy Head Light to najdalej wysunięty na wschód punktkontynentalnych Stanów Zjednoczonych. Wzdłuż słynnego skalistego wybrzeża stanu Maine znajduje się duża liczba latarń, plaż, wiosek rybackich i około tysiąc wysp, w tym wyspyIsles of Shoals, które znajdują się na granicy stanówNew Hampshire-Maine. Tutejsze wybrzeże charakteryzuje się również dużą liczbą klifów i zatok (ang.baysiinlets).
Geolodzy opisują ten typ krajobrazu jako „zatopione wybrzeże” (ang.drowned coast), ponieważ kilka tysięcy lat temu tutejsze wzniesienia zostały zalane przez ocean, którego poziom podniósł się wskutek topnienia lodowców, przez co wzdłuż wybrzeża utworzyły się zatoki i wysepki.
Duża część tutejszej rzeźby terenu powstała podczaszlodowacenia czwartorzędowego. Przykładami form polodowcowych w stanie Maine są fiord Somes Sound i skała Bubble Rock znajdujące się wParku Narodowym Acadia, w obszarze wyspyMount Desert Island. Wyrzeźbiony przez lodowce Somes Sound jest uważany za jedynyfiord znajdujący się na wschodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych – jego głębokość dochodzi do 50 m. Duża głębokość i strome brzegi powodują, że tutejsze statki mogą swobodnie przepłynąć przez całą długość zatoki. Cechy te są korzystne również dla tutejszych producentów łodzi, m.in. dlaHinckley Yachts.Bubble Rock togłaz narzutowy zawieszony na krawędzi góryBubble Mountain wparku narodowym Acadia. Dzięki zbadaniugranitu znajdującego się w skale, geolodzy dowiedzieli się, że została tu przeniesiona przez lądolód z odległego o 48 km miejsca, w którym obecnie znajduje się miejscowość Lucerne. Przez północną i zachodnią część stanu biegnieszew tektonicznyJapetus, który w przeszłości biegł wzdłuż kontynentuLaurencja oraz wzdłuż południowej i wschodniej granicymikrokontynentuAwalonia.
Maine leży w strefieklimatu kontynentalnego z ciepłym latem (oznaczenieDfb wklasyfikacji klimatów Köppena), która charakteryzuje się ciepłym (choć z reguły nie gorącym) i wilgotnym latem. Zimy są mroźne i śnieżne na terenie całego stanu, a w szczególności w jego północnej części. Obszar wzdłużOceanu Atlantyckiego charakteryzuje się nieco bardziej umiarkowanym klimatem z powodu działania prądów oceanicznych. W lipcu temperatura dzienna waha się w wartościach 24–27 °C, natomiast w nocy temperatura wynosi ok. 15 °C. W styczniu temperatura wynosi 0 °C na południowym wybrzeżu, podczas gdy w północnej części stanu może wynosić nawet –18 °C[7].
Najwyższa zanotowana na terenie stanu temperatura wynosiła 41 °C – została zanotowana w lipcu 1911 roku wNorth Bridgton[8]. Średnia liczba dniburzowych występujących na terenie stanu Maine w ciągu roku jest najniższa ze wszystkich stanów położonych na wschód odGór Skalistych – wynosi ona mniej niż 20 dni.Tornada występujące na terenie stanu to rzadkie zjawiska – są notowane średnio mniej niż dwa razy w ciągu roku, najczęściej występują w południowej części stanu[9].
Najniższa zanotowana temperatura na terenie stanu (i na terenie Nowej Anglii) wynosiła –46 °C – została zanotowana w styczniu 2009 roku.
Francuscyjezuici odbyli dwie misje w stanie Maine: wZatoce Penobscot w 1609 roku i na wyspieMount Desert Island w 1613 roku. Tego samego rokuClaude de Saint-Étienne de la Tour założył osadęCastine. W 1625 roku Claude de Saint-Étienne de la Tour wzniósłFort Pentagouet w celu ochrony osady. Zachodnia część stanu Maine leżąca wzdłuż wybrzeża w 1622 roku zyskała mianoprowincji Maine. Wschodnia część stanu Maine położona na północ odrzeki Kennebec była słabiej zaludniona od jego zachodniej części, dlatego nosiła nazwę „Terytorium Sagadahock”. Druga osada założona na obszarze stanu Maine została założona w 1623 roku przez angielskiego odkrywcęChristophera Levetta, gdzie obecnie znajduje się miejscowośćYork. Zgodę na jej powstanie Levett dostał odKarola I Stuarta[13], który przyznał mu 6000 akrów (24 km²) ziem. Wkrótce ta osada również została opuszczona.
Centralna część stanu Maine przed przybyciem Europejczyków była zamieszkana przezplemię Androscoggin, znane również pod nazwą „Arosaguntacook”. Plemię Androscoggin należy do federacjiAbenaków. Zostało stąd wypędzone podczaswojny króla Wilhelma w 1690 roku, a następnie przesiedlone do osadySt. Francis, która została zniszczona przez kompanięRogers' Rangers w 1759 roku (obecnie znajduje się tu rezerwat IndianOdanak). Pozostałe plemiona należące do federacji Abenaki doznały kilku dotkliwych klęsk, m.in. podczaswojny Dummera (zdobycie indiańskiej wioskiNorridgewock w 1724 roku) i klęski plemieniaPequawket w 1725 roku, która była powodem znacznego zmniejszenia się jego populacji. Plemiona te ostatecznie przeniosły się doBécancour iSillery wKanadzie, a następnie do St. Francis, wraz z innymi plemionami z południa[potrzebny przypis].
Prowincja Maine oraz graniczące z nią obszary w 1652 roku stały się częścią angielskiej koloniiMassachusetts Bay Colony. Maine w XVII oraz na początku XVIII wieku był miejscem wielu bitew, w których uczestniczyli angielscy i francuscy żołnierze oraz sojusznicze plemiona. W 1692 roku plemiona Abenaki odbyłynajazd na York, przy czym zamordowały ok. 100 angielskich osadników oraz wzięły 80 zakładników[14]. Abenaki brały zakładników również podczaswojny królowej Anny na początku XVIII w., a następnie transportowały ich doKahnawake, katolickiej wioski zamieszkanej przezMohawków[15][16].
Maine fizycznie był oddzielony od reszty stanu Massachusetts. Wieloletnie spory między mieszkańcami Maine i Massachusetts doprowadziły w 1807 roku do głosowania w Zgromadzeniu stanu Massachusetts, dotyczącego secesji stanu Maine – głosowanie to jednak nie powiodło się. Nastroje separatystyczne w Maine zostały jeszcze bardziej podsycone podczas wojny brytyjsko-amerykańskiej, kiedy probrytyjscy kupcy zamieszkujący Massachusetts byli przeciwni wojnie i nie pomogli Maine w obronie przed brytyjskimi najeźdźcami. W 1819 roku Massachusetts pozwolił na secesję Maine, jeśli jego mieszkańcy będą jej chcieli. Ze względu na te rozważania i gwałtowny wzrost liczby ludności, w 1820 roku Maine przegłosował secesję od Massachusetts. Secesja i przyjęcie stanu Maine do Unii jako 23. stan nastąpiło 15 marca 1820 roku w ramachkompromisu Missouri, którego celem było również zaprzestanie rozprzestrzeniania się niewolnictwa oraz przyznanie stanowiMissouri statusu niewolniczego i przyjęcie go do Unii[18][19][20].
Pierwszą stolicą stanu Maine byłPortland, jego największe miasto. W 1832 roku jego stolicą zostało miastoAugusta, ponieważ władze stanu chciały, aby jego siedziba znajdowała się w jego centrum. Mimo to siedzibaSądu Najwyższego Maine nadal znajduje się w Portland.
Nie ma ostatecznego wyjaśnienia pochodzenia nazwy „Maine”. W 2001 rokuLegislatura Maine przyjęła uchwałę ustanawiającą Dzień Francusko-Amerykański, jednocześnie stwierdzając, że stan został nazwany na cześćfrancuskiej prowincji Maine. Inne teorie wzmiankują wcześniejsze miejsca o podobnych nazwach lub odnoszą się do nazw związanych z obszarami morskimi[21].
Pierwszy znany zapis tej nazwy pojawił się 10 sierpnia 1622 roku, kiedy weterani angielskiejRoyal NavyFerdinando Gorges iJohn Mason otrzymali duże połacie dzisiejszego stanu Maine, a następnie postanowili nadać mu nazwę „Province of Maine”. John Mason służył wmarynarce wojennej Royal Navy na wyspieMainland warchipelagu Orkadów – prawdopodobnie od tej nazwy pochodzi nazwa stanu Maine[22]. W 1623 rokuChristopher Levett podczas eksploracji wybrzeża Nowej Anglii napisał: „Pierwsze miejsce w Nowej Anglii, na którym postawiłem stopę, była wyspaIsle of Shoals, usytuowana na morzu, około dwieligi od Mayne”[23]. Początkowo niektóre obszary leżące wzdłuż wybrzeża Nowej Anglii były nazywaneMain lubMaine. Oficjalnie nazwa została nadana w 1665 roku, kiedy ustalono, że nazwa „Province of Maine” zostanie umieszczona w oficjalnych dokumentach[24]. Maine to jedyny stan, którego nazwa składa się tylko z jednej sylaby[25] i który graniczy tylko z jednym stanem.
Politycy zHrabstwa Aroostook zaproponowali jego wydzielenie z Maine jako nowego stanu w latach 90. XX wieku. W 2005 sprawa została ponowiona przed legislaturą stanową[26]. Proponowane nazwy dla tego stanu to Aroostook, Acadia i Maine (w tym ostatnim przypadku, reszta stanu byłaby przemianowana na Północne Massachusetts).
Henry Joy po obejrzeniu raportu grupy „Restore: North Woods”, stwierdził, że ekolodzy mają plany przejęcia kontroli nad 10 milionami akrów (40 000 km²) w północnym Maine i pragnąc zachowania naturalnego stanu przyrody, zamierzają siłą przesiedlić mieszkańców tego regionu. W związku z tym zaproponował podział stanu na części północną (Maine) i południową (PółnocneMassachusetts)[27].
Średnio zaludnionym obszarem w stanie Maine jesthrabstwo Kennebec położone na wschód od miastaAugusta. Najgęściej zaludnionym obszarem jestobszar metropolitarny Portland – jest zamieszkany przez ok. 40% populacji stanu Maine[29]. Najsłabiej zaludnione są obszary położone w północnej części stanu.
Według danych statystycznych zebranych przezUnited States Census Bureau w2010 roku, 94,4% populacji stanu stanowili przedstawiciele rasy białej, 1,1% rasy czarnej lub afroamerykańskiej, 0,6% Indianie, 1,0% Azjaci, 0,1% przedstawiciele innej rasy i 1,4% przedstawiciele dwóch lub więcej ras. 1,3% populacji stanowili Hiszpanie i Latynosi[30].
Mieszkańcy, którzy określają się jako „Amerykanie”, są zdecydowanie angielskiego pochodzenia, jednakże mają rodowód, który zamieszkiwał ten obszar od kilkuset lat (często od XVII w.), dlatego chcą być określani po prostu jako „Amerykanie”[35][36][37][38][39][40][41].
Maine ma najwyższy procent populacjiAmerykanów pochodzenia francuskiego spośród wszystkich stanów USA. Posiada również najwyższy odsetek populacjibiałej nielatynoamerykańskiej spośród wszystkich stanów – wynosi ona 94,4% całej populacji, odwołując się do danych zebranych wspisie ludności z 2010 roku. W 2011 roku 89% porodów w stanie Maine odbyło się wśród rodzin rasy białej nielatynoamerykańskiej[42]. Maine posiada najwyższy procent populacji posługującej się na co dzień językiem francuskim; najczęściej są to emigranci przybyli z kanadyjskich prowincjiQuebec (w latach 1840–1930) iNowy Brunszwik (przed 1842 rokiem).Akadianie zamieszkujący północną część stanu Maine (zwłaszczahrabstwo Aroostook) wciąż posługują się w swoich domach językiem francuskim, ponieważ ich krewni zamieszkują prowincję Nowy Brunszwik. Dane ze spisu powszechnego pokazują również, że Maine posiada najwyższy odsetek osób posługujących się językiem francuskim w swoim domu spośród wszystkich stanów – odsetek ten wynosi 5,28%, podczas gdy wLuizjanie odsetek ten wynosi 4,68%[43]. Populacja francuskojęzyczna to największa mniejszość językowa w tym stanie. Wedługspisu ludności z 2000 roku 92,25% mieszkańców stanu Maine w wieku powyżej 5 lat posługiwało się w swoim domu wyłącznie językiem angielskim. Maine nie posiada języka urzędowego, jednak najczęściej używanym językiem jest język angielski.
Wyżej położona część dolinySt. John River znajdująca się w północnej części stanu Maine była częścią nieistniejącej jużRepubliki Madawaska – w 1842 roku na mocytraktatu Webstera-Ashburtona została ustalona granica między USA a koloniami brytyjskimi.
Maine jest głównym eksporteremborówek. Największy zakład produkcyjny borówek znajdował się wStrong – produkował on ok. 20 milionów borówek dziennie. Został zamknięty w maju 2003 roku.
Porty w stanie Maine odgrywają kluczową rolę w transporcie krajowym. W okolicach 1880 roku port wodny wPortland stał się ważnym portem wodnym dlaKanady w sezonie zimowym – jego znaczenie zmieniło się dopiero w połowie XX w., kiedy rozpoczął się szybki rozwój miastaHalifax w Nowej Szkocji. W 2001 port w Portland stał się najbardziej ruchliwym portem w Nowej Anglii (w tonażu), wyprzedzając pod tym względem port wBostonie – pozycję tę port zawdzięcza w dużej mierze obsługiwanym tuzbiornikowcom.Portland International Jetport, największy port lotniczy w stanie Maine, jest regularnie rozbudowywany, dzięki czemu może obsługiwać coraz większy ruch lotniczy. Głównymi przewoźnikami współpracującymi z tym portem sąJetBlue Airways iSouthwest Airlines.
Podatek dochodowy w stanie Maine wynosił 6,5% i 7,95% dochodu osobistego[50]. Przed lipcem 2013 roku podatek ten wynosił 2%, 4,5%, 7% i 8,5%[51].Podatek obrotowy w stanie Maine wynosi 5,5%, jednakże przed 1 lipca 2015 r. ma on zostać obniżony do standardowego poziomu 5%[52]. Oprócz tego Maine pobiera również 7% z dochodów z usług związanych z zakwaterowaniem i przygotowywaniem jedzenia oraz 10% z dochodów z krótkoterminowego wynajmu samochodów. Sprzedawcy borówek, jednego z głównych towarów eksportowych stanu Maine, muszą prowadzić rejestr swoich transakcji i płacić stanowi 1,5 centa zafunt (1,5 dolara za 100 funtów) z owoców sprzedawanych w każdym sezonie. Wszystkienieruchomości imajątki osobiste znajdujące się na terenie stanu Maine podlegają opodatkowaniu, chyba że są wyłączone z niego w ustawie. Administracja podatku od nieruchomości jest obsługiwana przez lokalnego audytora znajdującego się w danym mieście. Podatki od nieruchomości znajdujących się na terytorium niezorganizowanym płacone są stanowemutaksatorowi (ang.State Tax Assessor).
Maine posiada długowieczną tradycję związaną z tutejszymi stoczniami. W XVIII i XIX w. Maine był domem dla wielu stoczni produkujących drewniane żaglowce. Główną rolą tych statków był transport ładunków i pasażerów do innych krajów. Jedna z tych stoczni znajdowała się w obecnym dystrykcie historycznymPennellville Historic District w mieścieBrunswick. Stocznia ta, należąca do rodziny Pennelów, była jedną z typowych w tym czasie stoczni. Swoje stocznie posiadały także rodziny Skolfields i Morses. W XVIII i XIX w. stocznie produkujące tego typu statki miały duży wpływ na gospodarkę tego stanu.
Na terenie stanu znajduje się dużo mniejszych lotnisk, które są wykorzystywane przezawionetki. Jednym z takich lotnisk jestport lotniczy Eastport, który obsługuje ok. 1200 lotów rocznie[53].
Konstytucja stanu Maine zakłada istnienie trójpodziału władzy składającej się zwładzy wykonawczej,ustawodawczej isądowniczej. Maine posiada również trzech urzędników konstytucyjnych (sekretarz stanu, skarbnik stanu i prokurator generalny) oraz jednego urzędnika ustawowego (audytor stanowy).
Władza wykonawcza jest odpowiedzialna za wykonywanie zadań stawianych przez Legislaturę. Kierowana jest przezgubernatora stanu Maine (obecnym gubernatorem jestPaul LePage). Gubernator wybierany jest co 4 lata i nie może służyć na tym stanowisku dłużej niż dwie kadencje. Obecnymprokuratorem generalnym stanu Maine jestJanet Mills. Tak jak w przypadku legislatur innych stanów,Legislatura Maine może przegłosować weto gubernatora na zasadzie większości głosów (jeśli co najmniej dwie trzecie głosujących z Izby Reprezentantów i Senatu nie poprze decyzji gubernatora). Maine jest jednym z siedmiu stanów, które nie posiadają stanowiska wicegubernatora.
↑Reynolds Farley„The New Census Question about Ancestry: What Did It Tell Us?” (Demography, Vol. 28, No. 3), s. 414, 421.
↑Stanley Lieberson and Lawrence Santi, „The Use of Nativity Data to Estimate Ethnic Characteristics and Patterns”,Social Science Research, Vol. 14, No. 1 (1985).
↑Stanley Lieberson and Mary C. Waters, „Ethnic Groups in Flux: The Changing Ethnic Responses of American Whites”,Annals of the American Academy of Political and Social Science, Vol. 487, No. 79 (wrzesień 1986), s. 82–86.
↑Mary C. Waters,Ethnic Options: Choosing Identities in America (Berkeley: University of California Press, 1990), s. 36.
↑French Canadian Emigration to the United States 1840-1930. Claude Bélanger, Department of History, Marianopolis College.
