Magatama (勾玉) – zakrzywione, przecinkowate paciorki wykonane z kamienia, jadeitu lub szkła, które pojawiły się w Japonii w okresieJōmon (ok. 1000 p.n.e.) i były używane do okresuKofun (VI wiek n.e.)^[1]. Początkowo pełniły głównie funkcję ozdobną, jednak z czasem zaczęto przypisywać im znaczenie rytualne i religijne^[2]. W mitologii japońskiejYasakani no Magatama stanowi jeden z Trzech Świętych Skarbów Japonii, symbolizujących boski mandat cesarza^[3].

Kształt magatama pozostaje przedmiotem interpretacji – niektórzy badacze sugerują, że przypomina on kieł zwierzęcia, co mogło mieć znaczenie ochronne^[4], inni uważają, że nawiązuje do formy zarodka, co mogło symbolizować życie i odrodzenie^[5].

Współcześnie magatama są wykorzystywane jako amulety ochronne oraz elementy biżuterii inspirowanej tradycyjną kulturą Japonii^[6]. Ich popularność wzrosła także dzięki popkulturze – pojawiają się m.in. w grach wideo, takich jakAce Attorney, gdzie pełnią funkcję mistycznego artefaktu pozwalającego odkrywać sekrety, oraz w seriiShin Megami Tensei, gdzie symbolizują nadnaturalne moce^[7].

Początkimagatama sięgają okresuJōmon (ok. 1000 p.n.e.), kiedy były one wykonywane głównie z kamienia i używane jako ozdoby lub amulety^[1]. W tym czasie miały one nieregularne kształty i były stosunkowo proste pod względem wykonania^[2].

W okresieYayoi (300 p.n.e. – 300 n.e.) magatama zaczęły nabierać bardziej jednolitego, zakrzywionego kształtu, a ich produkcja stała się bardziej precyzyjna^[3]. W tym okresie stosowano do ich wykonaniajadeit inefryt, a ich obecność w grobach wyższych warstw społecznych sugeruje, że pełniły one nie tylko funkcję ozdobną, ale również rytualną i symboliczną^[4].

Największą popularnośćmagatama osiągnęły w okresieKofun (III–VI wiek n.e.), kiedy stały się jednym z insygniów władzy japońskiej arystokracji^[5]. Znajdowano je w kurhanach jako elementy naszyjników i koron, a ich obecność w grobowcach elitarnych świadczyła o wysokim statusie społecznym właściciela^[6].

W okresieHeian (794–1185) magatama stopniowo zaczęły tracić na znaczeniu jako przedmiot codziennego użytku, jednak nadal były wykorzystywane w ceremoniach religijnych shintō i buddyjskich. Współcześnie pełnią rolę amuletów ochronnych oraz są elementem biżuterii inspirowanej tradycyjną kulturą Japonii^[1].

Magatama odgrywały ważną rolę w wierzeniach religijnych i symbolice wczesnej Japonii. W tradycji shintō były uważane za święte przedmioty (shintai), w których mogły zamieszkiwać duchy kami^[3]. Ich zakrzywiony kształt był interpretowany na różne sposoby – według jednej z teorii nawiązuje do **kieł zwierzęcia**, co miało zapewniać ochronę przed złymi duchami^[4]. Inna interpretacja sugeruje, że magatama symbolizowały **zarodek**, co mogło oznaczać życie, odrodzenie i cykl reinkarnacji^[5].

W okresieKofun magatama były częścią królewskich insygniów, co oznaczało ich **związek z władzą i boskością**. Najbardziej znanym przykładem jestYasakani no Magatama, który stanowi jeden z Trzech Świętych Skarbów Japonii, obok miecza Kusanagi-no-Tsurugi i zwierciadła Yata-no-Kagami. Według legendy bogini Amaterasu otrzymała magatama od swojego brata Susanoo, a przedmiot ten stał się symbolem władzy cesarskiej^[1].

Współcześnie magatama nadal są używane w ceremoniach religijnych i często pełnią funkcję amuletów ochronnych. Są także popularnym elementem biżuterii, szczególnie w Japonii i Korei^[6].

Obecniemagatama są używane głównie jako **amulet ochronny** w japońskiej kulturze ludowej. Wielu ludzi wierzy, że ich noszenie przynosi **szczęście, ochronę przed złymi duchami oraz zdrowie**^[6]. Współczesne magatama często wykonuje się z nefrytu, jadeitu lub szkła i są dostępne w różnych kolorach, które symbolizują różne właściwości, np. **zielony – harmonię, czerwony – energię, biały – czystość**^[1].

W Japonii magatama są również popularnym elementem **biżuterii**, zwłaszcza w formie naszyjników i bransoletek. Ręcznie wykonane repliki starożytnych magatama można znaleźć w sklepach z pamiątkami oraz świątyniachshintō, gdzie są sprzedawane jako **o-mamori** (szczęśliwe talizmany)^[3].

Magatama nadal pełnią także rolę ceremonialną w religii shintō. Można je zobaczyć na tradycyjnych szatach kapłanów i wśród rytualnych przedmiotów w niektórych świątyniach. Ich symbolika pozostaje silnie zakorzeniona w japońskiej tożsamości kulturowej, a motyw magatama pojawia się również w herbach rodzinnych (kamon) oraz w niektórych symbolach narodowych^[5].

Magatama pojawiają się w wielu dziełach popkultury, szczególnie w grach wideo, anime i mandze. Ich mistyczne znaczenie sprawia, że często przedstawiane są jako **magiczne artefakty** lub przedmioty o potężnej symbolice.

Jednym z najbardziej znanych przykładów jest seria gier **Ace Attorney**, w której bohaterPhoenix Wright używa magatama do odkrywania ukrytych tajemnic i wykrywania kłamstw podczas przesłuchań^[8].

W serii **Shin Megami Tensei**, szczególnie w grzeShin Megami Tensei III: Nocturne, magatama występują jako pasożytnicze byty dające bohaterowi różne nadprzyrodzone moce. Każda magatama w grze reprezentuje inny aspekt mocy i wpływa na rozwój postaci^[7].

Magatama pojawia się również w anime i mandze, np. w **Naruto**, gdzie w końcowych sagach serii niektóre postacie, takie jak Madara Uchiha, wykorzystują magatama jako broń energetyczną przypominającą zakrzywione ostrza^[9].

W literaturze japońskiej magatama często są przedstawiane jako **pradawne relikty** o duchowej sile, związane z mitycznymi opowieściami o cesarzach i bogach Japonii. W wielu powieściach fantasy i historycznych nawiązujących do japońskich legend magatama symbolizują siłę władzy lub połączenie z boskimi siłami^[1].

• Kultura w Japonii