Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Maciej Drzewicki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Maciej Drzewicki
Prymas Polski i Litwy
Ilustracja
Herb duchownego
Data i miejsce urodzenia

22 lutego1467
Drzewica

Data i miejsce śmierci

22 sierpnia1535
Łowicz

Miejsce pochówku

bazylika prymasowska Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gnieźnie

Arcybiskup gnieźnieński, Prymas Polski
Okres sprawowania

1531–1535

Biskup włocławski
Okres sprawowania

1513–1531

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Nominacja biskupia

21 października 1504

Sakra biskupia

11 stycznia 1505

Multimedia w Wikimedia Commons
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

11 stycznia 1505

Konsekrator

Pietro Isvales

Konsekrowani biskupi
Rafał Leszczyński11 września 1524
Współkonsekrowani biskupi
Jan Łaski26 maja 1510
Jakub Buczacki21 marca 1512
Piotr Tomicki18 lutego 1515

Maciej Drzewicki herbuCiołek (ur. 22 lutego1467 wDrzewicy, zm. 22 sierpnia1535 wŁowiczu) –arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski w1531 roku,biskup włocławski w1513 roku,biskup przemyski w1503 roku,kanclerz wielki koronny w1511 roku,podkanclerzy koronny w1501 roku, kanonik poznański w1500 roku, prepozyt uśw. Floriana w Krakowie w1499 roku, scholastyk łęczycki w1496 roku, scholastyk krakowski w1492 roku, prepozyt skalbmierski w1498 roku, kantor sandomierski w1493 roku, kanonik krakowski w1488 roku,sekretarz królewski, I sekretarz kancelarii królewskiej w1497 roku, sekretarz kancelarii królewskiej w 1492 roku[1], komisarz królewski wGdańsku w1524 roku[2], humanista.

Życiorys

[edytuj |edytuj kod]

Urodzony 22 lutego 1467 wDrzewicy k.Opoczna jakosyn Jakuba, późniejszego kasztelana żarnowskiego, i Katarzyny Libiszowskiej. Jego stryjem byłJan Drzewicki[3]. Kształcił się we Włocławku i Krakowie, był uczniemFilipa Kallimacha. ZaufanyJana Olbrachta, do 1492 działał Jako sekretarz kancelarii koronnej, w 1497 był już pierwszymsekretarzem, podkanclerzym koronnym został w 1501. Po śmierci Olbrachta tracił gwałtownie na znaczeniu, choć zachował urząd, w 1505 z trudem uzyskał biskupstwo przemyskie. Podpisał konstytucjęNihil novi nasejmie wRadomiu w 1505 roku[4]. Podpisał dyplom elekcjiZygmunta I Starego na króla Polski i wielkiego księcia litewskiego[5] na sejmie wPiotrkowie 8 grudnia 1506 roku[6]. Dopiero po elekcji Zygmunta I Starego ponownie odgrywał rolę polityczną, tocząc ostrą walkę zkanclerzemJanem Łaskim. W 1510 został kanclerzem wielkim koronnym. Po Wyborze na bpa Kujawskiego (1513) musiał zrezygnować z kanclerstwa na sejmie 1515.

Zwolennik orientacji prohabsburskiej był nadal aktywny w dyplomacji jagiellońskiej. W imieniu Zygmunta I Starego jako prawnego opiekuna małoletniegoLudwika Jagiellończyka przyczynił się do wyboruKarola V Habsburga nacesarza rzymskiego weFrankfurcie w 1519 roku[7]. Był sygnatariuszem aktutraktatu krakowskiego w 1525 roku[8]. Po śmierci Jana Łaskiego, na życzenie królowejBony, został mianowany przez króla abpem gnieźnieńskim (12 czerwca 1531). Ingres do Gniezna odbył 20 marca 1532. W sierpniu tegoż roku zwołałsynod prowincjonalny, którego statuty wydrukował w Krakowie. Rezydował głównie wŁowiczu, skąd przybywał na kwietniowe kapituły generalne do Gniezna w 1534 i 1535. Nadal brał czynny udział w polityce, zwłaszcza w czasie sejmów piotrkowskich 1534, zwalczając szlachecką opozycję. Znacznie zwiększył zbiory biblioteki katedralnej. Był wówczas pod silnym wpływem politycznymPiotra Tomickiego. W 1535 w czasie podróży i do Krakowa zachorował i zmarł w Łowiczu 22 sierpnia 1535. Został pochowany w katedrze gnieźnieńskiej, gdzie zachowała się płyta nagrobna. Z Wielkopolską był związany w schyłkowym okresie kariery politycznej. Bogate uposażenie arcybiskupstwa obracał na umocnienie pozycji swej rodziny. Humanista, dla którego biblioteki wykonano pierwszy polskiekslibris[9][10][11], prowadził obszerny dziennik, zachowany dla lat 1499–1515[12]. Był autorem kontynuacji długoszowego katalogu bpów kujawskich i rodowodu Ciołków na Drzewicy. W praktyce kancelaryjnej oraz dla celów prywatnych posługiwał się technikami kryptograficznymi[13]. Zachowały się jego listy.

Twórczość

[edytuj |edytuj kod]

Ważniejsze utwory

[edytuj |edytuj kod]
  • Vitae episcoporum Vladislaviensium, kontynuacja dzieła J. Długosza od 1473, z fragmentami autobiografii
  • Dziennik życia i wydarzeń publicznych z lat 1499–1515, rękopis na kartach inkunabułu w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie, sygn. Inc.Qu.55[14], tekst wyd. H. Rybus[12].
  • Przedmowa (w formie listu do patrycjusza weneckiego M. Antonio Mauroceno) do wyd.: F. KallimachHistoria de his quae a Ventis tentata sunt..., powst. ok. 1504, wyd. Haganoae 1533, przedr. I. Chrzanowski, S. KotHumanizm i reformacja w Polsce, Lwów 1927
  • Memoriał przeciw prymasowi J. Łaskiemu, powst. koniec 1521, rękopis Biblioteki Czartoryskich, Teki Górskiego, t. 25, nr 3195

Listy

[edytuj |edytuj kod]
  • Fragm. 14 listów z lat 1500–1527 do biskupów warmińskich: Ł. Waczenrode, M. Ferbera i J. Dantyszka, ogł. w przekł. polskim A. GrabowskiStarożytności historyczne polskie, t. 2, Kraków 1840
  • Do Zygmunta I, Frankfurt, 20 i 28 czerwca 1519 (współautor: Rafał Leszczyński), ogł. W. Pociecha „Polska wobec elekcji cesarza Karola V w r. 1519”, Wrocław 1947,Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, seria A, nr 12, dodatek; rękopis Biblioteki Czartoryskich nr 403
  • Do króla Ferdynanda I, Kraków, 7 marca 1527, ogł. W. Pociecha „Polska wobec elekcji cesarza Karola V w r. 1519”, Wrocław 1947,Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, seria A, nr 12, autograf w Archiwum Państwowym w Wiedniu, Hungarica fasc. 3
  • Listy do J. Dantyszka, M. Ferbera, Ł. Waczenrode z lat 1500–1535, rękopisy (autografy) Biblioteka Czartoryskich nr 249
  • List do J. Dantyszka, Frankfurt, 3 lipca 1519 (współautor: Rafał Leszczyński), ogł. W. Pociecha „Polska wobec elekcji cesarza Karola V w r. 1519”, Wrocław 1947,Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, seria A, nr 12
  • 7 listów do Zygmunta Herbersteina, rękopis Nemzeti Muzeum w Budapeszcie, sygn. Fol. Lat. 258, wiad. podają K. Lepszy, J. Tazbir „Poszukiwania naukowe na Węgrzech”,Kwartalnik Historyczny 1957, nr 2
  • Do J. Dantyszka, 30 listopada 1533, rękopis Biblioteki Czartoryskich, nr 1595, k. 633
  • List od Jana Ursinusa (starszego), Kraków, 4 lipca (zapewne) 1492, wyd. w J. Ursinus „Modus epistolandi” Norymberga, 1495 lub 1496, druk. K. Hochfeder; wyd. 2, Kraków 1522 (przekł. polski: L. Winniczuk)
  • Od J. L. Decjusza, Kraków, 15 lutego 1518, wyd. na czele dzieła: W. EckAd Sigismundum... Regem... threni neglectae religionis (Kraków 1518)

Utwory o autorstwie niepewnym

[edytuj |edytuj kod]
  • Wiersz o bitwie pod Orszą, autograf Biblioteki Jagiellońskiej, nr 38 f. 2 v.
  • Epitafium kardynała Fryderyka z 1510, zanotowane w:Dzienniku życia i wydarzeń publicznych z lat 1499–1515, wyd. H. Rybus[12].
  • De institutione regii pueri, powst. 1502, wyd. H. Zeissber „Kleinere Geschichtsquellen Polens in Mittelalter”,Archiv f. Oesterreichische Geschichte, t. 55 (1877), przekł. polski: fragm. A. Przezdziecki „O królowej Elżbiecie...”

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Jadwiga Krzyżaniakowa, Urzędnicy kancelarii królewskich w wielkopolskich kapitułach katedralnych w XV wieku, w: Drogą historii. Studia ofiarowane profesorowi Józefowi Szymańskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Lublin 2001, s. 240.
  2. Marian Biskup, O początkach reformacji luterańskiej w Prusach Królewskich, w:Kwartalnik Historyczny, R. 100, nr 4 (1993), s. 108.
  3. Henryk Rybus, Prymas Maciej Drzewiecki: zarys biografii (1467-1535), w: Studia Theologica Varsaviensia 2/1-2, 1964, s. 105.
  4. Volumina Legum, t. I. Petersburg 1859, s. 140.
  5. Ludwik Finkel, Elekcya Zygmunta I. Sprawy dynastyi Jagiellońskiej i Unii Polsko-Litewskiej, Kraków 1910, s. 215.
  6. Corpus iuris Polonici. Sectionis 1, Privilegia, statuta, constitutiones, edicta, decreta, mandata regnum Polniae spectantia comprehendentis. Vol. 3, Annos 1506-1522 continentis, Kraków 1906, s. 10–11.
  7. Zdzisław Spieralski, Jan Tarnowski 1488-1561, Warszawa 1977, s. 82–83.
  8. Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, wydał Maciej Dogiel, t. 4, Wilno 1764, s. 231.
  9. EdwardE. Chwalewik EdwardE.,Exlibrisy polskie szesnastego i siedemnastego wieku, Wrocław: Zakład imienia Ossolińskich - Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1955, s. 15-16 .
  10. PiotrP. Pokora PiotrP.,Pontificale Romanum z 1520 roku z biblioteki prymasa Macieja Drzewickiego. O odnalezieniu jednego z zaginionych klejnotów Biblioteki Katedralnej w Gnieźnie, „Biblioteka”, 17(26), 2013, s. 37-51,DOI10.14746/b.2013.17.2,ISSN1506-3615 .
  11. ArkadiuszA. Wagner ArkadiuszA.,Prymas Maciej Drzewicki jako bibliofil : w pięćsetlecie powstania pierwszego polskiego ekslibrisu, Warszawa: staraniem autora : wydano nakładem Urzędu Gminy i Miasta Drzewica, 2016,ISBN 978-83-919056-2-3 .
  12. abcHenrykH. Rybus HenrykH.,Dwa źródła do biografii Macieja Drzewickiego, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne”, 3 (z. 2), 1957, s. 327-368 .
  13. JakubJ. Łukaszewski JakubJ.,Szyfr Jana Żdżarowskiego (–1551) na tle metod kryptograficznych używanych w Polsce w pierwszej połowie XVI wieku, „Biblioteka”, 25 (34), 2021, s. 46-47,DOI10.14746/b.2021.25.3,ISSN1506-3615 .
  14. MichałM. Spandowski MichałM.,Catalogue of incunabula in the National Library of Poland,SławomirS. Szyller,MariaM. Brynda (red.),ElżbietaE. Olechowska, t. 1, Warszawa: Biblioteka Narodowa, 2020, nr 906,ISBN 978-83-7009-833-9,ISBN 978-83-7009-834-6 .

Bibliografia

[edytuj |edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Biskupi przemyscy
Biskupi diecezjalni
Biskupi pomocniczy
Biskupi włocławscy
Biskupi diecezjalni
kujawsko-pomorscy
Biskupi diecezjalni
kujawsko-kaliscy
Biskupi diecezjalni
włocławscy
Biskupi pomocniczy
Biskupi gnieźnieńscy
Biskupi diecezjalni
Biskupi pomocniczy
Prymasi Polski
Prymasi Polski
Prymasi
Królestwa Polskiego
Prymasi
Galicji i Lodomerii
Kanclerze wielcy koronni
Coat of Arms of Polish-Lithuanian Commonwealth
Coat of Arms of Polish-Lithuanian Commonwealth
Podkanclerze koronni
Coat of Arms of Polish-Lithuanian Commonwealth
Coat of Arms of Polish-Lithuanian Commonwealth
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Maciej_Drzewicki&oldid=76107524
Kategorie:
Ukryta kategoria:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp