Lunapark (wesołe miasteczko, park rozrywki) – typ małego bądź średniej wielkości parku rozrywki, teren, na którym zgromadzone są urządzenia rekreacyjne, takie jakkaruzele,kolejki górskie,diabelski młyn, beczka śmiechu, zjeżdżalnie,huśtawki,strzelnice,trampolina, symulatory ruchu, dom strachów i inne obiekty służące rozrywce[1]. Infrastruktura wesołego miasteczka jest często uzupełniona o punkty gastronomiczne, sklepy zzabawkami, upominkami[1].
Pierwsze prawdziwe wesołe miasteczko powstało w 1929, wPoznaniu z okazji otwarciaPowszechnej Wystawy Krajowej. Zwiedzający park rozrywki pierwszy raz użyli terminu wesołe miasteczko.
Wesołe miasteczka różnią się między sobą wielkością, programem oraz sposobem organizacji. Niektóre z nich są na stałe związane z jakimś miejscem, jak na przykładLegendia (dawniej: Śląskie Wesołe Miasteczko) wParku Śląskim na granicyKatowic zChorzowem[2], czy otwarty w 2014 roku pierwszy polski park tematycznyEnergylandia wZatorze, wwoj. małopolskim. Do większych stacjonarnych lunaparków należy Lunapark weWrocławiu przy ul. Mazowieckiej. Inne przemieszczają się pomiędzy miastami, podróżując podobnie jakcyrki.
W Polsce są popularne wesołe miasteczka przyjeżdżające zCzech. Wśród czeskich lunaparków najsłynniejszymi atrakcjami są m.in.autodrom,gabinet luster, pałac strachów, beczka śmiechu czy różnego rodzaju ekstremalne urządzenia rozrywkowe (nierzadko bardziej intensywne od dużychkolejek górskich)[2].
Polskie wesołe miasteczka na początku XX wieku.
W1906 roku, wWarszawie powstało Wesołe Miasteczko Służewiec. W1927 roku powstało Wesołe Miasteczko naPolu Mokotowskim, które działało do 2009 roku. Wokresie międzywojennym powstały wesołe miasteczka w innych miastach Polski: Łódź, Kraków, Poznań[3].
W okresie powojennym wesołe miasteczka stały się bardziej powszechne w Europie. Wdrażano nowe technologie, takie jakenergooszczędne oświetlenie,silniki elektryczne i komputery sterujące. W tym okresie powstały również nowe rodzaje atrakcji:roller coastery z inwersjami, dark ride’y, wodne zjeżdżalnie.
PRL i wesołe miasteczka
W Polsce w okresiePRL-u wesołe miasteczka były jednym z głównych źródeł rozrywki dla mieszkańców. Rozwijały się powoli, ze względu na brak inwestycji i ograniczenia technologiczne. W Gdańsku, Wrocławiu czy Szczecinie powstały nowe lunaparki[3]. Przetrwały one do czasów współczesnych. Niektóre z nich zostały zlikwidowane lub przekształcone w inne obiekty rekreacyjne.
Upadek komunizmu i wesołe miasteczka
Po upadkukomunizmu wesołe miasteczka zaczęły się rozwijać. W latachdziewięćdziesiątych XX wieku powstały pierwsze duże parki rozrywki. W ofercie znajdowały się zaawansowane technologicznie atrakcje[3]. W wyniku tego wzrosło zainteresowanie wesołymi miasteczkami i parkami rozrywki w Polsce[3].
Jednym z najstarszych na świecie lunaparków jest Klampenborg Bakken wDanii. Jego początki sięgają końca XVI wieku. Dawniej był to królewski park do polowań, wyłącznie do użytku koronowanych głów. W 1756 roku Fryderyk V otworzył go dla swoich poddanych. Bakken to wesołe miasteczko, park i las w jednym. Wstęp do Bakken jest wolny. Lunapark zachował swoją historyczną aurę. Dostępna jest oryginalna drewniana kolejka górska z 1932 roku. W teatrze działającym od 1877 roku występują aktorki kabaretowe i śpiewają te same piosenki co 100 lat temu[4].
Drugim najstarszym na świecie wesołym miasteczkiem jestTivoli wKopenhadze. Dostępna jest tam najstarsza kolejka górska na świecie (z 1914 roku, projektu LaMarcusa Adny Thompsona, wynalazcy tego urządzenia). Znajduje się tam również sala koncertowa. Występują tam gwiazdy muzyki klasycznej, baletu czy teatru naprzemiennie z wykonawcami muzyki popularnej, takimi jakLady Gaga czyElton John[4].