Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Ludwig von Mises

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ludwig Heinrich Edler von Mises
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

29 września1881
Lwów

Data i miejsce śmierci

10 października1973
Nowy Jork

Miejsce spoczynku

Ferncliff Cemetery(inne języki),Hrabstwo Westchester

Zawód, zajęcie

ekonomista,filozof

Narodowość

austriacko-żydowska

Tytuł naukowy

doktor,Uniwersytet Wiedeński (1906)

Uczelnia

Uniwersytet Wiedeński (1919–1934)
Institut Universitaire des Hautes Études Internationales (1934–1940)
New York University (1945–1969)

Rodzice

Arthur Edler von Mises, Adela Landau

Małżeństwo

Margit Serény–Herzfeld[1]

podpis
Odznaczenia
Odznaka Honorowa za Naukę i Sztukę (Austria)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Ludwig Heinrich Edler von Mises (ur.29 września1881 weLwowie, zm.10 października1973 wNowym Jorku) – austriackiekonomista. Brat matematykaRicharda von Misesa.

Przedstawicielszkoły austriackiej wekonomii[2], w poglądach nagospodarkę reprezentował stanowiskoleseferystyczne. Twierdził, że niemożliwe jest racjonalne funkcjonowaniegospodarki planowej. Stanowisko to wywołało wokresie międzywojennym szeroką dyskusję teoretyczną (Maurice Dobb,Oskar Lange).

Życiorys

[edytuj |edytuj kod]
Herb pradziada Ludwiga von Misesa, Mayera Rachmiela Misesa, który otrzymał tytuł szlachecki w 1881 roku od cesarzaFranciszka Józefa I

Urodził się 29 września 1881 w domu nr 13 przyulicy Jagiellońskiej we Lwowie, w żydowskiej rodzinie Artura i Adeli (z domu Landau)Edler von Misesów. Ojciec Ludwiga był absolwentemPolitechniki w Zurychu. Potem pracował w austriackim Ministerstwie Kolei jako inżynier. Ludwig był najstarszym z trójki chłopców. Jeden z braci umarł w dzieciństwie, natomiast Richard został znanym matematykiem.

W latach 1892–1900 Ludwig von Mises uczęszczał do prywatnej szkoły podstawowej we Lwowie. Otrzymał tam klasyczne wykształcenie, dodatkowo wzbogacone kulturą galicyjskiej stolicy. Przed ukończeniem dwunastego roku życia von Mises obyty był w piśmie niemieckim, łacińskim, cyrylicy, grece oraz hebrajskim. Władał przy tym także językiem polskim i francuskim oraz rozumiał po ukraińsku[3][niewiarygodne źródło?]. Po ukończeniu szkoły podstawowej kontynuował edukację w stolicy cesarstwa, Wiedniu, gdzie uczęszczał do publicznego gimnazjum, zaś w 1900 rozpoczął studia naUniwersytecie Wiedeńskim. W 1903 umarł jego ojciec.

20 lutego 1906 otrzymał stopień doktoraprawa kanonicznego irzymskiego na tymże uniwersytecie. Uniwersytet Wiedeński nie miał wtedy katedry ekonomicznej. Jedynym sposobem studiowania ekonomii były studia prawnicze. Prawdopodobnie od 1904 do 1914 uczęszczał także na seminariaEugena von Böhm-Bawerka. W 1910 zakończył trzyletnią obowiązkową służbę wojskową, składającą się z trzech czterotygodniowych okresów, po jednym na każdy rok służby.

W 1913 został zatrudniony jakoprivatdozent (nieopłacany wykładowca) na Uniwersytecie Wiedeńskim.

Podczas pierwszej wojny światowej został wcielony do wojska. OpuściłWiedeń latem 1914, by udać się na wojnę tego samego dnia i tym samym pociągiem, którym planował wyruszyć, by prowadzić seminarium naŚląsku. Był kapitanem w austro-węgierskiejartylerii konnej, początkowo na froncie wschodnim w Karpatach, Rosyjskiej Ukrainie i Krymie. W późniejszym etapie wojny pracował nad problemami ekonomicznymi w Sztabie Generalnym w Wiedniu.

Po wojnie został dyrektorem austriackiego Urzędu Reparacji WojennychLigi Narodów (do 1920).

W 1919 powrócił na Uniwersytet Wiedeński jako privatdozent. 18 maja 1918 otrzymał tytułprofesora nadzwyczajnego. Po pierwszej wojnie światowej Mises pomógł w odnowie Społeczeństwa Ekonomicznego, wydawcy kwartalnika „Zeitschrift fur Nationalökonomie”. Aktywny członek Stowarzyszenia na rzecz Polityki Socjalnej (do 1933). W 1926 występował z wykładami na amerykańskich uniwersytetach, które były sponsorowane przez FundacjęLaury Spelman Rockefeller.

W latach 1920–1934 prowadził prywatne seminarium w swoim biurze w co drugi piątkowy wieczór. Uczestniczyli w nim doktorzy uniwersyteccy i goście, jedynie za zaproszeniem.

Założony przez Misesa Austriacki Instytut Badań Cykli Koniunkturalnych rozpoczął pracę 1 stycznia 1927. Mises został jego wiceprezesem wykonawczym.F. A. Hayek był kierownikiem do roku 1931, gdy wyemigrował do Londynu, stanowisko to przejąłOskar Morgenstern.

Przebywał w Stanach Zjednoczonych na Kongresie Międzynarodowej Izby Handlu (1931).

6 lipca 1938 wziął ślub z Margit Sereny wGenewie.

W 1940 wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, przybył do Nowego Jorku 2 sierpnia.

W lutym 1942 rozpoczął dwumiesięczny kontrakt w Meksyku jako profesor wizytujący naNarodowym Uniwersytecie Meksyku i Narodowej Szkole Ekonomii.

Po sześciu latach od przybycia doUSA otrzymał obywatelstwo amerykańskie. Od 26 lipca do 4 września tego samego roku wyruszył do Meksyku jako profesor wizytujący i prowadził wykłady w szkole ekonomicznej Meksykańskiego Związku Kulturalnego.

W latach 1946–1973 był doradcąFoundation for Economic Education.

Wraz zF. A. Haykiem przyczynił się do założenia Stowarzyszenia Mont Pelerin, międzynarodowej społeczności biznesmenów, ekonomistów, intelektualistów (1947).

W 1949 znów został zaproszony do Szkoły Ekonomicznej Meksykańskiego Związku Kulturalnego, w której prowadził wykłady od 30 lipca do 28 sierpnia. W tym roku został też wydany jego traktat ekonomiczny –Human Action.

Od 31 marca do 16 kwietnia 1950 podróżował z wykładami po Peru na zaproszeniePedro Beltrána, prezesa Banco Central de Reserve [Centralnego Banku Rezerw].

W 1953 zmarł jego brat Richard.

Od stycznia 1954 do kwietnia 1955 roku pracował jako doradca Krajowego Związku Producentów (NAM).

W czerwcu 1959 przybył doBuenos Aires na zaproszenie Centrum Promocji Wolnej Ekonomii (później Centrum Studiów nad Wolnością). Dał tam sześć odczytów, opublikowanych pośmiertnie jakoPolityka ekonomiczna: Rozważania na dziś i jutro.

20 października 1962 nagrodzonyAustriacką Odznaką Honorową za Osiągnięcia Naukowe i Artystyczne w wyróżnieniu jego wybitnej działalności jako nauczyciela i wykładowcy oraz za jego prace o uznaniu międzynarodowym w dziedzinach nauki politycznej i ekonomii.[potrzebny przypis]

5 czerwca 1963 przyznano muhonorowy doktorat prawa naUniwersytecie w Nowym Jorku za ukazanie filozofii[styl do poprawy]wolnego rynku i obronę wolnego społeczeństwa.[potrzebny przypis]

28 lipca 1964 uzyskał honorowy tytułDoctor Rerum Politicarum (Doktora Nauk Politycznych) Uniwersytetu weFryburgu Bryzgowijskim.[potrzebny przypis]

10 października 1973 Mises zmarł w Szpitalu Świętego Wincentego w Nowym Jorku.

Poglądy

[edytuj |edytuj kod]

Mises przed II wojną światową był zwolennikiem rządów opartych na liberalizmie polityczno-gospodarczym[4], a zarazem wrogiem rządówsocjaldemokratycznych[5][6]. Oskarżał niemieckich i austriackich socjaldemokratów o zniszczeniepaństwa austro-węgierskiego[7]. Pisarzy takich, jakÉmile Zola,Charles Dickens orazH.G. Wells postrzegał jako „agentów socjalizmu”[8]. Nawoływał do likwidacjizwiązków zawodowych[9].

Był niechętny nurtowi feministycznemu, uznając feminizm za zaprzeczenie naturalnego porządku płci: „To nie małżeństwo sprawia, że kobieta jest poddana wewnętrznej niewoli, ale fakt, że jej seksualny charakter wymaga poddania się mężczyźnie, a miłość do męża i dzieci pochłania jej najlepsze siły”[10]. Zdaniem Misesa feminizm ma sens tylko wtedy, gdy ogranicza się dozrównania praw kobiet i mężczyzn w rozumieniumyśli liberalnej; jeżeli próbuje znieść różnice płciowe, staje się „duchowym dzieckiem socjalizmu”[11].

Spuścizna

[edytuj |edytuj kod]

Mises wywarł fundamentalny wpływ na gwałtowny rozwój myślipaleokonserwatywnej w Stanach Zjednoczonych. Instytut jego imienia zrzesza osoby o poglądach wolnorynkowych; do jego wpływów przyznawali się m.in.Murray Rothbard,Patrick Buchanan[12], Richard B. Spencer[13], a jego poglądy (zwłaszcza dotyczące konieczności demontażu państwa na rzecz wolnego rynku) do amerykańskiego mainstreamu weszły za sprawą ruchualt-right[13].

Praca naukowa

[edytuj |edytuj kod]

Główne prace:

  • Die Wirtschaftsrechnung im sozialistischen Gemeinwesen (1920) orazSocialism. An Economic and Sociological Analysis (1922), w której wykazywał, żespołeczeństwasocjalistyczne nie mogą osiągnąć racjonalnejalokacji zasobów, gdyż brak w nich prawdziwegosystemu cen.
  • Nationalökonomie: Theorie des Handelns und Wirtschaftens (1940), znana szerzej w wersji rozszerzonej i przetłumaczonej na język angielski jakoHuman Action (pol.Ludzkie działanie) w której wskazywał konieczność stosowaniaprakseologii jako metody naukiekonomii.

Wykaz dzieł

[edytuj |edytuj kod]

Publikacje pośmiertne

[edytuj |edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj |edytuj kod]

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. HubertH. Kiesewetter HubertH.,Mises, Ludwig, [w:]RudolfR. Vierhaus (red.),Deutsche Biographische Enzyklopädie Online, De Gruyter, 2011 [dostęp 2023-03-20] .
  2. Matthew Bishop: Essential economics: an A−Z guide. New York: Bloomberg Press, 2009, s. 29.ISBN 978-1-57660-351-2.
  3. Erik vonE. Kuehnelt-Leddihn Erik vonE.,Kulturalne korzenie Ludwiga von Misesa [online], Instytut Misesa .
  4. HansjörgH. Klausinger HansjörgH.,From Mises to Morgenstern: Austrian economics during the ständestaat, „The Quarterly Journal of Austrian Economics”, 9 (3),2006, s. 28,DOI10.1007/s12113-006-1013-1,ISSN1936-4806 [dostęp 2023-06-15] (ang.).
  5. Leeson 2017a ↓, s. 19.
  6. HansjörgH. Klausinger HansjörgH.,From Mises to Morgenstern: Austrian economics during the ständestaat, „The Quarterly Journal of Austrian Economics”, 9 (3),2006, s. 29,DOI10.1007/s12113-006-1013-1,ISSN1936-4806 [dostęp 2023-06-15] (ang.).
  7. Leeson 2017 ↓, s. 19.
  8. John BellamyJ.B. Foster John BellamyJ.B.,Absolute Capitalism [online], Monthly Review, 1 maja 2019 [dostęp 2023-06-15] (ang.).
  9. Leeson 2017a ↓, s. 20.
  10. Jeffrey A.J.A. Tucker Jeffrey A.J.A.,Llewellyn H.L.H. Rockwell Llewellyn H.L.H.,The Cultural Thought of Ludwig von Mises, „Journal of Libertarian Studies”, 10 (1), 1991, s. 33 [dostęp 2023-06-15] .
  11. VicenteV. Moreno-Casas VicenteV.,Ludwig von Mises as Feminist Economist, „The Independent Review”, 26 (2), 2021, s. 246,ISSN1086-1653,JSTOR48647352 [dostęp 2023-06-15] .
  12. Cooper 2021 ↓, s. 31-43.
  13. abCooper 2021 ↓, s. 45.

Bibliografia

[edytuj |edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Szkoła austriacka
Teoria
Prekursorzy
Przedstawiciele
Publikacje
Historia myśli ekonomicznej
Myśl grecka
Scholastycyzm
Merkantylizm
Anglo-szkocki merkantylizm
Francuski merkantylizm
Kameralizm
Krytycy merkantylizmu
Policystyka
Fizjokratyzm
Ekonomia klasyczna
Anglo-szkocka ekonomia klasyczna
Francuska ekonomia klasyczna
Szkoła historyczna
Etap wstępny
Starsza szkoła historyczna
Młodsza szkoła historyczna
Socjalizm
Nurt subiektywno-marginalistyczny
Szkoła austriacka
Matematyczna szkoła lozańska
Szkoła neoklasyczna
Szkoła keynesowska
Instytucjonalizm ineoinstytucjonalizm
Szkoła chicagowska
Liberalizm
Nurty i kierunki
Liberałowie
Organizacje
Tematy powiązane

Identyfikatory zewnętrzne:
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ludwig_von_Mises&oldid=77943301
Kategorie:
Ukryte kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp