Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też:inne znaczenia słowa Lubomierz.| miasto wgminie miejsko-wiejskiej | |||||
.JPG) Panorama miasta (widok od strony północnej) | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Data założenia | XII w.[1] | ||||
| Prawa miejskie | 1291[1] | ||||
| Burmistrz | Mariusz Warowy | ||||
| Powierzchnia | 8,05[2] km² | ||||
| Wysokość | 360[3] m n.p.m. | ||||
| Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość | |||||
| Strefa numeracyjna | (+48) 75 | ||||
| Kod pocztowy | 59-623 | ||||
| Tablice rejestracyjne | DLW | ||||
Położenie na mapie gminy Lubomierz  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu lwóweckiego  | |||||
 51°00′46″N 15°30′35″E/51,012778 15,509722[5] | |||||
| TERC (TERYT) | 0212024 | ||||
| SIMC | 0936210 | ||||
Urząd miejski pl. Wolności 159-623 Lubomierz | |||||
| |||||
| |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Lubomierz (niem. Liebenthal) –miasto wPolsce położone wwojewództwie dolnośląskim, wpowiecie lwóweckim, siedzibagminy miejsko-wiejskiej Lubomierz. Jest to jedno z najmniejszych i najstarszych miast w województwie dolnośląskim, z zachowanym średniowiecznym układem urbanistycznym. Prawa miejskie posiada od 1291. Według danychGUS z 1 stycznia 2023 r. w mieście mieszkało 1759 osób[4] (869. miejsce w kraju). Lubomierz znany jest przede wszystkim z miasteczkowych scen filmuSami swoi oraz organizowanego w mieście Festiwalu Filmów Komediowych.
Miasto jest położone naPogórzu Izerskim, w mikroregionie Obniżenie Lubomierza, nad rzekąLubomierką, będącą dopływemOldzy[6].
Historycznie miasto leży naDolnym Śląsku.W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało dowojewództwa jeleniogórskiego. Obecnie miasto położone jest wwojewództwie dolnośląskim, wpowiecie lwóweckim, wgminie miejsko-wiejskiej Lubomierz[7][8].
Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 8,05 km²[9] (629. miejsce w kraju).
Lubomierz znajduje się tereniePogórza Izerskiego, stanowiącego częśćPogórza Zachodniosudeckiego. Obszar miasta charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem wysokości względnej, szczególnie w środkowej i południowej części miasta (Wzniesienia Radoniowskie). W południowej części Lubomierza wzniesienia dochodzą do 390 m n.p.m. Obszar miasta obniża się w kierunku północnym – najniżej położony punkt miasta znajduje się w dolinie Oldzy, w pobliżu dawnejstacji kolejowej Lubomierz, który wynosi ok. 340 m n.p.m.[3]
Lubomierz leży nagranitoidachwczesnowaryscyjskich, przykrytymi w zachodniej części miasta przez piaski i żwirysandrowe, a we wschodniej przezgliny zwałowe, ichzwietrzeliny oraz piaski i żwiry lodowcowe[10].
Klimat Lubomierza charakteryzuje się wpływem gór średnich (Sudetów) i leży w sudeckim regionie klimatycznym[11]. Średnie wartości poszczególnych elementów pogody z wielolecia 1971-2000 wyglądają następująco[12]:
| Rodzaj | Okres | Wartość |
|---|---|---|
| Temperatura powietrza | lato | +14 °C |
| zima | –1 °C | |
| rok | +6 °C | |
| Suma opadów | lato | 250 mm |
| zima | 175 mm | |
| rok | 650 mm | |
| Usłonecznienie | rok | 1500 h |
Większość obszaru Lubomierza leży wzlewni rzekiLubomierki, która jest dopływemOldzy, będąca prawym dopływemKwisy. Rzeka Oldza przepływa przez miasto w niewielkim fragmencie w północnej części miasta. Ogółem sieć hydrograficzna w mieście ma odpływ ukierunkowany w kierunku północnym, co jest spowodowane nachyleniem stoków. Poza tym znajduje się tu około 5 akwenów[13].
Na terenie miasta nie ma żadnego obszaru prawnie chronionego. Południowa część miasta obejmuje zwarty kompleks leśny, zarządzana przezNadleśnictwo Lwówek Śląski[14][15].
W roku 1946 zamieszkiwało w Lubomierzu 484 Polaków, wśród których było 146 przesiedleńców z Polski centralnej[16].
Pod względem ludnościowym Lubomierz w 2008 był najmniejszym miastem wwojewództwie dolnośląskim oraz 838. miastem w Polsce (na 892 miasta – stan z 2008). Liczba ludności wynosiła wtedy 1809 mieszkańców[17].
Od XIX w. liczba ludności miasta pozostawała w miarę stabilna, z niewielkimi wahaniami. Liczba ta wzrastała do początku XX w., a potem do końca XX w. ubywało mieszkańców. Na początku XXI w. liczba ludności ulegała dalszym wahaniom. Zmiana liczby mieszkańców miasta w okresie 1845-2013 przedstawia się następująco[18]:
Według danych za 2009 w strukturze ludności istnieje równowaga kobiet i mężczyzn (współczynnik feminizacji wynosi 100,0) i ta wartość jest mniejsza niż dla całegowojewództwa dolnośląskiego, gdzie w 2010 współczynnik feminizacji wynosił 109 kobiet na 100 mężczyzn[19]. Dokładne dane przedstawia poniższa tabela.
| struktura ludności dane na 2009[20] | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 2041 | 100 | 1020 | 50,0 | 1021 | 50,0 |
| gęstość zaludnienia | 253,5 os./km² | |||||
W strukturze wykształcenia przeważają osoby z wykształceniem średnim (w tym policealnym), a także podstawowym. Dokładne dane przedstawia poniższa tabela.
| wykształcenie dane za 2002[20] | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| brak | podstawowe | zawodowe | średnie | wyższe | ||
| ogółem | 60 | 461 | 377 | 462 | 127 | |
| kobiet | 38 | 244 | 140 | 246 | 79 | |
| mężczyzn | 22 | 217 | 237 | 216 | 48 | |
Piramida wieku mieszkańców Lubomierza w 2014 roku[21].
_(cropped).jpg)
Początki powstania miasta wiążą się z usytuowaniem osady w XII w. na szlaku handlowym łączącymZgorzelec zPragą, jej pozostałością jest charakterystyczny układ przestrzenny z podłużnym rynkiem. W późniejszym okresie zlokalizowano tu klasztorsióstr benedyktynek, ufundowany przez Juttę z Lubomierza, założycielkę tego zakonu. Lubomierz był własnością benedyktynek w latach 1278 - 1810[22]. Miasto otrzymałoprawa miejskie w 1291 od księciaBolka I Surowego, który nadał mu przywileje rozszerzone w 1308, które zostały potwierdzone w 1408 przez króla czeskiegoWacława II. W 1291 Lubomierz został otoczony mury miejskie, natomiast w 1426 miasto wraz z murami zostało zniszczone przezHusytów.
Wzmożony rozwój od połowy XVI w. miasto uzyskało dzięki eksportowi przędzy lnianej doHamburga, a także organizowaniu tu targów, gdzie handlowano m.in. gołębiami. Miasto później podupadło z powodu konkurencji w większych, sąsiednich miastach, wojny trzydziestoletniej, wielkiego pożaru w 1802 i sekularyzacji klasztoru w 1810[23]. 15 października 1885 oddano do użytkulinię kolejową zGryfowa Śląskiego doLwówka Śląskiego, a wraz z niąstację w mieście, która nie poprawiła słabej sytuacji miasta[22][24].
Lubomierz w 1945 został włączony doPolski. Miasto nie uległo zniszczeniu podczas II wojny światowej. Zachowało też średniowieczny układ urbanistyczny[1].
Z Lubomierza wywodziło się wielu pionierów polskiego drukarstwa działających w XVI w. wKrakowie, jakHieronim Wietor oraz rodzinySzarffenbergów iSiebeneycherów, a także śląska linia Szarffenbergów[25]. W samym Lubomierzu ówcześnie jednak nie odnotowano warsztatów drukarskich[25].
W roku 1613 śląski regionalista i historykMikołaj Henel zPrudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt.Silesiographia podając jej łacińską nazwę:Libenthalium[27].Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje dwie nazwy niemieckie miejscowościLiebenthal oraz starsząLoewenthal, a także łacińskąLeovallensis[28]. W 1750 nazwaLiebenthal wymieniona jest przezFryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym w języku polskim dla mieszkańców Śląska[29]. PoII wojnie światowej do 1947 używano tłumaczonej wprost niemieckiej nazwy miasta -Miłosna. Dopiero potem wprowadzono nazwę teraźniejsząLubomierz.
Plac Wolności stanowił przez wiele lat główną ulicę i plac targowy, a także centralną część miasta. Pierwotnie wokół placu w strukturze zabudowy dominowała zabudowa drewniana. Po kolejnych pożarach, w XVI w. wybudowano nową, murowaną zabudowę. Obecnie prawie cała zabudowa wokół placu jest zabytkowa[30]. Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są następujące obiekty położone na Placu Wolności[31]:
Przed ratuszem znajduje się grupa rzeźb upamiętniająca epidemię, jaka spadła na miasto w XVIII w., a po drugiej stronie barokowa fontanna z postaciąśw. Maternusa z 1717, stojącego z modelem kościoła w lewej ręce, a z metalowym pastorałem w prawej (postać umieszczona jest na wysokiej kolumnie)[32][33].
Ratusz znajduje się w zachodniej części Placu Wolności (Plac Wolności 1). Pochodzi z 1449, 1689 i 1805. Jest to skromny budynek na planie czworokąta, nakryty dachem z naczółkami, zwieńczony wieżą z miedzianym hełmem. Do ratusza prowadzi wejście zaakcentowane schodami z balustradą. W północnej ścianie ratusza jest wmurowany piaskowcowypręgierz z 1530[32]. Pierwszy ratusz powstał w związku z nadaniem miastu praw miejskich w 1291. Spłonął on w 1426 przezhusytów[34]. Drugi budynek, murowany z podcieniami, zbudowano w 1449. Również uległ zniszczeniu wraz z ogromnym pożarem miasta w 1640. Odbudowa ratusza trwała do 1738. Następną przebudowę ratusza wykonano w latach 1837-1839[33].
.JPG)
Stanowi on zwarty kompleks budynków z elementami gotyckimi i barokowymi. Na zespół ten składa się:
.JPG)
Jego budowa wiąże się z legendą o cudownym znalezieniu przez córkę burmistrza złotego krzyża, które miało miejsce w 1521. Budynek pochodzi z 1521., a w źródłach pisanych wzmiankowany jest po raz pierwszy w 1666. Przebudowany w XVIII w. i 1805[33].
Zbudowane zostały na polecenie księciaBolka I. Pierwotnie tworzyły one dwa systemy obrony: jeden bronił klasztoru, a drugi miasta. Zachowały się fragmenty wokół klasztoru (przy ul. 1 Maja), pochodzące z XV-XVI w.
.JPG)
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są również[31]:
Miasto jest położone na uboczu od głównych szlaków komunikacyjnych. Z miasta wybiegają następujące drogi o znaczeniu powiatowym: 2511D w kierunkudrogi krajowej nr 30 (Radoniów, zachód); w kierunkudrogi wojewódzkiej nr 297 (Pławna Dolna, północ), 2524D w kierunku drogi wojewódzkiej nr 297 (Wojcieszów, wschód); w kierunkudrogi wojewódzkiej nr 364 (Ubocze, północny zachód), 2535D w kierunku drogi krajowej nr 30 (Chmieleń, południe)[36].
Na terenie miasta znajduje się 4 przystanki komunikacji autobusowej: Lubomierz, Lubomierz 1 (nż.), Lubomierz Oś. oraz Szkoła. Połączenia obsługująPKS „Tour” Jelenia Góra (linie 200 oraz 207[37][38]) oraz PKS „Voyager”[39].
W przeszłości w pobliżu miasta przechodziłalinia kolejowa nr 284Legnica -Pobiedna, a także stacjaLubomierz (zlikwidowana w 2013). Pierwszy odcinek linii łączyłLwówek Śląski zGryfowem Śląskim, który otwarto wraz ze stacją 15 października 1885. W 1983 zawieszono kursowanie połączeń pasażerskich przez Lubomierz, a w 1996 zlikwidowano odcinek linii Lwówek Śląski - Lubomierz[24]. Odcinek Lubomierz - Gryfów Śląski jest nieprzejezdny[40].
W Lubomierzu znajdują się[20][41]:
W mieście funkcjonuje klub piłki nożnej o nazwieMiejski Ludowy Klub Sportowy Stella Lubomierz, który w sezonie 2013/14 grał w klasie A, grupa Jelenia Góra II. Swoją siedzibę klub ma przy placu Wolności 50, gdzie funkcjonuje Ośrodek Kultury i Sportu w Lubomierzu, a stadion znajduje się przy ul. Sportowej[43].
Lubomierz znany jest przede wszystkim z planu zdjęciowego do filmuSami swoi[44] nakręconego w 1967. Na tę pamiątkę 13 lipca 1996 otwartoMuzeum Kargula i Pawlaka, a od 1997 odbywa się Ogólnopolski Festiwal Filmów Komediowych. W mieście znajduje się też pomnik Kargula i Pawlaka[22].
W Lubomierzu kręcono również trzecią nowelę filmuKrzyż Walecznych w reż.Kazimierza Kutza, a także kilka scen do serialuTajemnica twierdzy szyfrów w reż.Bogusława Wołoszańskiego oraz filmKocham kino w reż.Piotra Łazarkiewicza[45].
Miasta partnerskie[47]:
Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie związani z Lubomierzem. Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie urodzeni w Lubomierzu. | Zobacz multimedia związane z tematem:Lubomierz |
| Przynależność wojewódzka | |
|---|---|
| Miasta (1945–75) | |
| Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75) | |
| Gromady (1954–72) |
|
