Linia kolejowa nr 351Poznań Główny –Szczecin Główny – magistralnalinia kolejowa w północno-zachodniej Polsce, będąca fragmentem międzynarodowejmagistrali E 59 ciągnącą się zeSkandynawii na południeEuropy. Jest podstawową linią łączącąstolicę województwa zachodniopomorskiego z większościąkraju. Położona jest w granicach trzech województw –wielkopolskiego,lubuskiego izachodniopomorskiego – oraz na obszarzePKP PLK zakładów linii kolejowych w Poznaniu, Zielonej Górze i Szczecinie.
Linia rozpoczyna bieg w centrumPoznania na węzłowej stacjiPoznań Główny, skąd można dojechać m.in. doWrocławia,Warszawy iKatowic. Następnie wychodzi ze śródmieścia ciasnym łukiem o kącie 90 stopni, a wKiekrzu linia łączy się ztowarową obwodnicą Poznania. WKrzyżu bezkolizyjnie przecina dawną linięBerlin – Królewiec, będącą jednocześnie punktem przesiadkowym w stronęGorzowa Wielkopolskiego iPiły. WStargardzie spotyka się zlinią z Trójmiasta. Ostatni, 23-kilometrowy fragment trasy przebiega przez terenSzczecina – w większości przezPrawobrzeże,Międzyodrze orazPomorzany – i kończy się na powstałym w 1843 roku oraz położonym nad rzekąOdrą na osiedluNowe Miasto dworcuSzczecin Główny.
Linia przebiega przez trzy duże puszcze. Są toPuszcza Notecka pomiędzyWronkami aDrawskim Młynem,Puszcza Drawska pomiędzyDrawinami aMierzęcinem Strzeleckim orazPuszcza Goleniowska pomiędzyMiedwieckiem aSzczecinem Zdunowem. Magistrala przecina też rzekiWartę,Noteć,Drawę,Regalicę iOdrę Zachodnią.
Osobny artykuł:Kolej Stargardzko-Poznańska.W maju 1846Berlin-Stettiner Eisenbahn-Gesellschaft (BSE), czyliTowarzystwo Kolei Żelaznej Berlińsko-Szczecińskiej, oddało do użytku odcinek ze Szczecina do Stargardu, który był przedłużeniem otwartej 3 lata wcześniej linii zBerlina do Szczecina. Odcinek ze Szczecina Gł. do Dąbia prowadził wówczas przez stacjęFinkenwalde[a].
4 marca[3] 1846, po akceptacji projektu przez królaFriedricha Wilhelma IV Hohenzollerna, koncesję na budowę linii w kierunkuPoznania otrzymała spółka akcyjnaStargard-Posener Eisenbahn-Gesellschaft (SPE), czyliTowarzystwo Kolei Żelaznej Stargardzko-Poznańskiej. Budowę rozpoczęto 20 marca 1846 od strony Stargardu[3].
W ciągu 12 miesięcy powstały kolejne odcinki linii SPE:
Pierwszy pociąg wjechał do Poznania 10 sierpnia 1848[3].
W 1856 oddano do użytku ostatni fragment, z Jeżyc doPoznania Gł., który połączył się z nowo wybudowaną liniąKolei Górnośląskiej zWrocławia (liniaWrocław – Leszno – Poznań). W międzyczasie, w 1851 w Krzyżu powstałwęzeł kolejowy z późniejszą linią zBerlina doKrólewca (czyli tzw.Ostbahn). Linia ze Stargardu/Szczecina była pierwszą, która dotarła do Poznania.
W 1869 przekształcono dworzecSzczecin Gł. z czołowego w przelotowy, zmieniając przebieg torów w kierunku Dąbia, a dawne torowisko rozebrano. 10 lat później wybudowano odcinek między Poznaniem Wolą a dworcem głównym przez nową stację Jeżyce (obecniepodg „Poznań POD”) i, podobnie jak w Szczecinie, nieużywane już tory rozebrano.
W 1912 roku zmieniono przebieg linii na szlakuDrawiny –Krzyż, budując wiadukt nadlinią kolejową nr 203 będącą fragmentemOstbahnu. Stary przebieg linii został przekształcony w ulicę Długą w Krzyżu[4].
W 1918 (lub 1919) południowy fragment linii znalazł się w granicach nowo powstałego państwa –II Rzeczypospolitej. Stacjami granicznymi stały sięKreuz (Krzyż) po stronie niemieckiej iDrawski Młyn po stronie polskiej. W 1936 otwarto obwodową linię towarową (Güterumgehungsbahn) pomiędzy stacjami Szczecin Dąbie i Szczecin Główny przez Dziewoklicz, ostatni odcinek dzisiejszej linii 351.
W 1936 według polskiego Urzędowego Rozkładu Jazdy Pociągów (tab. 222) na trasie kursowało 7 par pociągów, w tym 2 pary do Szczecina. Po 1 parze kończyło bieg w Drawskim Młynie, Wronkach, 2 pary w Szamotułach, a 1 para kursowała tylko do Rokietnicy. W 1939, po wybuchu II wojny światowej, cała linia znalazła się w granicach ziemi wcielonych do III Rzeszy. W 1944 według rozkładu jazdyDeutsches Kursbuch (tab. 129a) między Poznaniem a Stargardem kursowało 5 par pociągów (w tym 2 pospieszne – z/do Poznania do/zHamburga i z/do Wrocławia do/ze Szczecina) oraz kilka osobowych między różnymi odcinkami linii. Podobnie jak obecnie, najwięcej pociągów kursowało na odcinku Stargard – Szczecin (tab. 124a) – 8 par pociągów pospiesznych oraz 14 par osobowych.
Po wytyczeniu nowych granic zgodnie z ustaleniamikonferencji poczdamskiej, Kolej Stargardzko-Poznańska przypadła w całości Polsce i stała się główną linią wyjazdową zeSzczecina. Tą trasą do dziś kursuje większość pociągów łączących miasto z centrum (Poznań, Warszawa, Łódź) i z południem Polski (Wrocław, Katowice, Kraków, Przemyśl).
W latach 70. przeprowadzono elektryfikację linii, która odbywała się w czterech etapach. Poszczególne etapy elektryfikacji ukończono[5]:
Linia z Poznania była pierwszą wszczecińskim węźle kolejowym oraz obecnymwojewództwie zachodniopomorskim, nad którą zawisłasieć trakcyjna.
W 1980/81 r. między Poznaniem Gł. a Szczecinem Gł. kursowało 11 par pociągów pospiesznych (plus 3 w kierunku Świnoujścia z pominięciem Szczecina Dąbia) oraz 6 par osobowych. Dodatkowo między Poznaniem Gł. a Krzyżem kursowało 6 par, a z Krzyża do Stargardu 3 pary. Najwięcej pociągów kursowało między Stargardem a Szczecinem Gł. – w sumie 15 par pociągów pospiesznych i 22 pary osobowych.
W 1985 linię Poznań – Szczecin (E-59) wpisano do umowy europejskiej AGC jako ważną dla transportu międzynarodowego.
Od 2018 roku linia kolejowa nr 351, jest poddawana gruntownej modernizacji. Prace objęły przebudowę ponad 190 km trasy od stacjiPoznań Główny do stacjiSzczecin Dąbie. 25 kwietnia 2017 podpisano umowę na wykonanie wyprzedzających robót remontowych torów i sieci trakcyjnej na odcinkuSłonice –Szczecin Dąbie, które wykonał Zakład Robót Komunikacyjnych DOM w Poznaniu. Łączna wartość inwestycji wyniosła ponad 69 milionów złotych[6].
W sierpniu 2018 PKP Polskie Linie Kolejowe podpisały z firmą AŽD Praha umowę na budowę urządzeń sterowania ruchem kolejowym oraz urządzeń kolejowej sieci telekomunikacyjnej między Poznaniem a Wronkami[7], a w grudniu 2018 dla odcinkaSłonice –Szczecin Dąbie[8].
Modernizacja objęła gruntowną przebudowę torów, sieci trakcyjnej, sterowania ruchem, obiektów inżynierskich czy przejazdów kolejowo-drogowych. W wyniku przeprowadzonych prac czas przejazdu między Poznaniem a Szczecinem skrócił się o około 30 minut.
W marcu 2023 roku PKP Polskie Linie Kolejowy podpisały z firmą COLAS RAIL Polska Sp. z o.o. umowę na zbudowanie przystanku kolejowegoWronki Zamość w sąsiedztwieprzejazdu kolejowo-drogowego w ciągu ulicy Nadbrzeżnej we Wronkach. Realizacja prac budowlanych ma być sfinansowana ze środków „Rządowego programu budowy lub modernizacji przystanków kolejowych na lata 2021-2025”[2]. Nowy przystanek oddano do użytku w grudniu 2024 roku[1][2][9].
| Tor nr 1 | odcinek linii | Tor nr 2 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| pociągi pasażerskie | szynobusy | pociągi towarowe | pociągi pasażerskie | szynobusy | pociągi towarowe | ||||
| km pocz. | km końcowy | ||||||||
| 70 | 70 | -0,707 | 1,000 | 70 | 70 | ||||
| 80 | 80 | 1,000 | 2,100 | 80 | 80 | ||||
| 100 | 100 | 2,100 | 3,200 | 100 | 100 | ||||
| 160 | 120 | 3,200 | 11,100 | 160 | 120 | ||||
| 140 | 11,100 | 12,700 | 140 | ||||||
| 150 | 12,700 | 13,400 | 150 | ||||||
| 160 | 13,400 | 15,300 | 160 | ||||||
| 150 | 15,300 | 16,200 | 150 | ||||||
| 160 | 16,200 | 51,800 | 160 | ||||||
| 140 | 51,800 | 52,260 | 140 | ||||||
| 160 | 80 | 52,260 | 78,770 | 160 | 80 | ||||
| 150 | 78,770 | 79,290 | 150 | ||||||
| 160 | 79,290 | 81,376 | 160 | ||||||
| 120 | 81,376 | 81,800 | 120 | ||||||
| 100 | 81,800 | 84,904 | 100 | ||||||
| 120 | 84,904 | 87,380 | 120 | ||||||
| 100 | 100 | 87,380 | 87,795 | 100 | 100 | ||||
| 140 | 87,795 | 91,000 | 140 | ||||||
| 130 | 91,000 | 121,616 | 130 | ||||||
| 140 | 121,616 | 126,965 | |||||||
| 130 | 126,965 | 138,210 | |||||||
| 100 | 138,210 | 139,270 | 100 | ||||||
| 120 | 139,270 | 140,250 | 120 | ||||||
| 130 | 140,250 | 171,110 | 130 | ||||||
| 120 | 80 | 171,110 | 176,540 | 120 | |||||
| 130 | 176,540 | 195,420 | 130 | ||||||
| 120 | 80 | 195,420 | 197,800 | 120 | |||||
| 100 | 197,800 | 204,400 | 100 | 80 | |||||
| 100 | 204,400 | 207,600 | 120 | ||||||
| 100 | 207,600 | 213,585 | 100 | ||||||
Dla pociągów pasażerskich i szynobusów prędkość maksymalna 160 km/h jest dozwolona od posterunku Poznań POD do stacjiSzczecin Dąbie z wyłączeniem stacjiKrzyż. Na pozostałych odcinkach prędkość dozwolona wynosi od 70 do 120 km/h.
Hipotetyczny czas przejazdu (nie uwzględniając postojów oraz ograniczeń czasowych) całej linii z maksymalną dozwoloną prędkością wynosi 1:52 h dla toru nieparzystego (pasażerskie i szynobusy – średnio 114,1 km/h) oraz 2:32 h dla towarowych (śr. 84,4 km/h). Na torze parzystym 1:48 h dla pasażerskich i szynobusów (118,5 km/h) oraz 2:24 h dla towarowych (89 km/h).
Porównanie czasu przejazdów dla pociągów osobowych w wybranych latach (wartości uśrednione):
| Rok | Poznań Gł. – Krzyż (84 km) | Krzyż – Stargard (90 km) | Stargard – Szczecin Gł. (37 km) | W sumie |
|---|---|---|---|---|
| 1848 | X | X | 1:20 h | X |
| 1896 | 1:45 h | 1:55 h | 1:05 h | 4:45 h |
| 1944/1945 | 2:20 h | 2:20 h | 0:55 h | 5:35 h |
| 1948 | 2:15 h | 2:25 h | 1:40 h[11] | 6:20 h |
| 1951/1952 | 2:00 h | 2:20 h | 1:00 h | 5:20 h |
| 1967/1968 | 1:50 h | 1:55 h | 0:55 h | 4:40 h |
| 1983/1984 | 1:40 h | 1:40 h | 0:50 h | 4:10 h |
| 1989/1990 | 1:35 h | 1:30 h | 0:50 h | 3:55 h |
| 1995/1996 | 1:20 h | 1:30 h | 0:45 h | 3:35 h |
| 2002 | 1:20 h | 1:25 h | 0:40 h | 3:25 h |
| 2007 | 1:15 h | 1:20 h | 0:40 h | 3:15 h |
| 2016 | 1:10 h | 1:12 h | 0:33 h | 2:55 h |
| 2017 | 1:02 h | 1:17 h | 0:49 h | 3:08 h |
| 2024 | 1:01 h | 1:07 h | 0:42 h | 2:50 h |
Najkrótszy czasu przejazdu pociągu na całej trasie w wybranych latach:
|
|
Podział linii według obszarów działania Zakładów Linii Kolejowych spółkiPKP Polskie Linie Kolejowe:
Numery tabel w rozkładzie jazdy:
Podział linii według województw:
Dane w tym dziale aktualne zgodnie z rozkładem jazdy 2024
Linia 351 to podstawowe połączenie kolejoweSzczecina z większością Polski, dlatego na sporej części linii dominuje ruch dalekobieżny. Całą trasę pokonują 3 pary pociągów kategoriiExpress InterCity, 8 par pociągów kategoriiInterCity[12] – wszystkie obsługiwane przez spółkęPKP Intercity. Dodatkowo na odcinku Stargard – Szczecin Główny pojawia się 5 par pociągów jadących od stronyGdańska iPiły oraz 3 pary pociągów na odcinku Poznań Główny – Poznań POD jadących w stronęKołobrzegu. Ze względu na remont linii na odcinkuPoznań -Wronki liczba pociągów wszystkich kategorii została ograniczona, a większość pociągów została skierowana na inne linie (np. naNadodrzankę) lub skrócona[potrzebny przypis]. W 2023 roku przywrócono kursowanie większości pociągów na tej linii.
Jedynym przewoźnikiem regionalnym na linii 351 jestPolregio, zarówno w aglomeracjipoznańskiej, jak i wszczecińskiej. Cała trasa jest pokonywana przez 6 par pociągówregio obsługiwanych jednostkami seriiED78 należącymi dowojewództwa zachodniopomorskiego. Na krótszych odcinkach ofertę uzupełniają połączenia aglomeracyjne. Poza tym z linii 351 na pewnych odcinkach korzystają pociągi regio relacji m.in. Poznań Główny – Kostrzyn, Poznań Główny – Kołobrzeg, Słupsk – Szczecin Główny, Szczecinek – Szczecin Główny czy Piła Główna – Szczecin Główny. Na odcinku podg Regalica – Szczecin Główny większość pociągów regionalnych zjeżdża na równoległy odcinek linii855 i273 przez stację Szczecin Port Centralny.
| Odcinek | Liczba par |
|---|---|
| Poznań Główny – podg Poznań POD | 29 |
| podg Poznań POD – Krzyż | 19 |
| Krzyż – Choszczno | 6 |
| Choszczno – Stargard | 8 |
| Stargard – Szczecin Dąbie | 30 |
| Szczecin Dąbie – podg Regalica | 45 |
| podg Regalica – Szczecin Główny | 12 |
5 maja 1997 roku na stacji wReptowie koło Szczecina wydarzyła się jedna z najtragiczniejszychkatastrof kolejowych, w której zginęło 12 osób.
Najwięcej wykolejeń na trasie miało miejsce na stacjiMiały – tylko od 1989 roku zdarzało się to trzykrotnie. 18 stycznia 1991 roku nastąpiłowykolejenie pociągu pospiesznego zKielc doSzczecina Niebuszewa, 24 lutego 2001 roku wykoleił się pociąg towarowy jadący ze stacjiPoznań Franowo do stacjiSzczecin Port Centralny, a 4 stycznia 2004 roku około godziny 1:00 na szlaku przed stacją od strony Wronek doszło do wykolejenia 12wagonów pociągu towarowego relacjiWrocław Brochów –Świnoujście, czego konsekwencją chwilę później było uderzenia w nie pociągu pospiesznego relacji Szczecin Główny –Terespol. W żadnym z tych trzech zdarzeń nikt nie zginął, ale 22 osoby (w tym 21 w ostatnim) zostały ranne.
W sierpniu 1992 roku iskry z osi pociągu jadącego tą linią spowodowałypożar Puszczy Noteckiej – jednego z największych pożarów lasów w nowożytnej historii Polski.
