| Rybnik Towarowy – Chałupki | |||
 | |||
| Dane podstawowe | |||
| Zarządca | |||
|---|---|---|---|
| Numer linii | 158 | ||
| Długość | 25,327[1] km | ||
| Rozstaw szyn | 1435 mm | ||
| Sieć trakcyjna | 3000 VDC | ||
| Prędkość maksymalna | |||
.jpg) Stacja kolejowa w Wodzisławiu Śląskim | |||
| Historia | |||
| Rok otwarcia | 1882 (odcinek Rybnik Towarowy – Wodzisław Śląski) | ||
| Rok elektryfikacji | 1981 (na odcinku Rybnik Towarowy – Wodzisław Śląski) | ||
| |||
Linia kolejowa nr 158Rybnik Towarowy –Chałupki –linia kolejowa w południowo-zachodniej częściwojewództwa śląskiego. Linia na całej długości jestzelektryfikowana, odcinekRybnik Towarowy –Wodzisław Śląski jest dwutorowy, a odcinekWodzisław Śląski –Chałupki oraz tor w obrębie stacji Rybnik Towarowy są jednotorowe[11].
Linia na całym przebiegu jest liniądrugorzędną orazznaczenia państwowego[11][12]. Przynależy ona do oddziału regionalnegoPKP Polskich Linii Kolejowych wTarnowskich Górach[13].
Linia kolejowa nr 158 rozpoczyna się na stacjiRybnik Towarowy w dzielnicyNiedobczyce od odgałęzienialinii kolejowej nr 140. Pomiędzy stacjami Rybnik Towarowy iWodzisław Śląski linia przeplata się z liniami nr 862, 877 i 876, które łączą powyższe stacje przezbocznicę szlakową przyKWK Marcel. Na południe od stacji Wodzisław Śląski linia biegnie równolegle do nieczynnych liniinr 159 (doOrzesza) i nr 875 (do bocznicy przyKWK 1 Maja). Na stacjiOlza łączy się z nieczynnąlinią nr 176 doRaciborza Markowic. Od przystankuRudyszwałd biegnie wspólnie zlinią kolejową nr 151 aż do końcowej stacjiChałupki[5][6][14][7].
Linia na całym swoim przebiegu biegnie niemalże równolegle dodrogi krajowej nr 78, którą kilkukrotnie przecina. Linia przecina się również zDK nr 45 iDW nr 933 orazrzeką Odrą[15].
Linia przebiega przez miastoRybnik, powiatwodzisławski (w tym dwa miasta:Radlin iWodzisław Śląski) orazpowiat raciborski[16].
Linia podzielona jest na 3odcinki:
Linia wyposażona jest wSHP[18]. Prędkość konstrukcyjna linii to 100 km/h[1]. Według stanu z 29 listopada 2016 obowiązują następujące prędkości maksymalne dla pociągów[2][3][4]:
| Prędkość | Kilometraż | Prędkość | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| tor 1 | od | do | tor 2 | ||||
| autobusy szynowe i EZT | składy wagonowe | pociągi towarowe | autobusy szynowe i EZT | składy wagonowe | pociągi towarowe | ||
| -0,291 | 0,504 | 60 | |||||
| 60 | 0,504 | 0,700 | |||||
| 0,700 | 0,820 | 30 | |||||
| 0,820 | 7,380 | 60 | |||||
| 7,380 | 7,828 | ||||||
| 80 | 7,828 | 25,036 | |||||
| nie zawiera ograniczeń z Wykazu Ostrzeżeń Stałych | |||||||
Cała linia jestklasy C3[19]. Sieć trakcyjna na całej długości linii jest przystosowana do prędkości maksymalnej 110 km/h, obciążalność prądowa wynosi 1725 A[20].
PomiędzyWodzisławiem Śląskim aOlzą występuje wąskie gardło, jednotorowy odcinek o długości 12,686 km. Czas przejazdu z maksymalną dozwoloną prędkością wynosi niespełna 10 minut, tym samym przepustowość tego odcinka wynosi około 6 pociągów na godzinę[2][3][4][5]. Jest to jednak wartość czysto teoretyczna. Dla przykładu pociągi Kolei Śląskich zgodnie z rozkładem z 2023 r. pokonują odcinek Wodzisław-Olza w ciągu 14 minut, pociągi PKP Intercity w około 10 minut, zaś składy towarowe 15 i więcej minut. W 2023 pojawiły się apele o konieczności odbudowy mijanki w Czyżowicach, która skróciłaby najdłuższy odstęp na linii o blisko połowę do około 6 minut[21].
| punkt | linia | źródło | ||
|---|---|---|---|---|
| numer | kierunek | status | ||
| Rybnik Towarowy | 140 | Katowice Ligota | czynna | [6] |
| Nędza | ||||
| podgRadlin Obszary | 862 | Rybnik Towarowy | czynny | [6] |
| 877 | Radlin Marcel | |||
| Wodzisław Śląski | 159 | Orzesze | nieczynna[a] | [5][6] |
| 875 | KWK 1 Maja | nieczynna | ||
| 876 | Radlin Marcel | czynna | ||
| Olza | 176 | Racibórz Markowice | nieczynna | [5] |
| Chałupki | 151 | Kędzierzyn-Koźle | czynna | [5][22] |
| 679 | Granica państwowa | |||
Na linii znajduje się 11 punktów eksploatacyjnych; na żadnym z nich nie jest prowadzona sprzedaż biletów[23][24].
| Rodzaj i nazwa | Zdjęcie | Liczba krawędzi peronowych | Infrastruktura | Dawne nazwy |
|---|---|---|---|---|
| stacja kolejowa Rybnik Towarowy |  | 3[b] | przejście podziemne[25] rampa boczna[26] bocznice[27]: | Niedobschütz (1882–1922) Niedobczyce (1922–1939) Niedobschütz (1939–1945) Niedobczyce (1945–1983) |
| przystanek osobowy Rybnik Rymer |  | 2 | Römergrube (1884–1922) Rymer (1922–1939) Römergrube (1939–1945) Rymer (1945–1957) Niedobczyce Rymer (1958–1983) | |
| posterunek odgałęźny Radlin Obszary | .JPG) | 0 | Romanshof (1884–1922) Obszary (1922–1939) Romanshof (1939–1945) Obszary (1945–1949) Radlin Śląski Obszary (1950–1983) Wodzisław Śląski Obszary (1984–1999) | |
| przystanek osobowy Radlin Obszary |  | 2 | ||
| przystanek osobowy Wodzisław Śląski Radlin | .jpg) | 2 | Radlin (Oberschlesien) (1884–1922) Radlin (1922) Radlin Śląski (1923–1939) Radlin (1939–1941) Radlin (Oberschlesien) (1942–1945) Radlin (1945–1946) Radlin Śląski (1947–1986) | |
| stacja kolejowa Wodzisław Śląski | | 3 | Loslau (1882–1922) Wodzisław (1922–1936) Wodzisław Śląski (1937–1939) Loslau (1939–1945) Wodzisław (1945–1946) | |
| przystanek osobowy |  | 1 | ||
| przystanek osobowy Czyżowice |  | 1 | Czyżowice (1934–1939) Czirsowitz (1939–1945) | |
| ogólnodostępnabocznica szlakowa iprzystanek osobowy Bełsznica |  | 1 | Gross-Gorzütz (1886–1909) Gross-Gorschütz (1910–1922) Górzyce Śląskie (1922) Gorzyce Śląskie (1922–1935) Bełsznica (1936–1939) Belschnitz (1939–1945) | |
| stacja kolejowa Olza |  | 3 | Olsu (1886–1922) Olza (1922–1939) Olsu (1939–1945) Olza nad Odrą (1945–1946) | |
| przystanek osobowy Rudyszwałd |  | 3[c] | – | |
| stacja kolejowa Chałupki |  | 3[d] | Annaberg (1847–1869) Annaberg (Preussisch Orderberg) (1870–1900) Annaberg (1901–1909) Annaberg (Oberschlesien) (1910–1939) Ruderswald (Annaberg) (1940–1941) Ruderswald (1942–1945) | |
| [10] | [25][8] | [31] |
.JPG)
Na linii znajduje się 8 mostów i 2 wiadukty; największym z nich jest most naOdrze. Jest to most jednotorowy, 3-przęsłowy, o konstrukcji stalowejkratownicy i długości 129,85 metrów[8].
W 1846 roku otwarto pierwszy odcinekKolei Wilhelma ((niem.)Wilhelmsbahn, obecnielinia kolejowa nr 151) łączącejRacibórz zKoźlem[5]. W Koźlu linia łączyła się zKoleją Górnośląską ((niem.)Oberschlesische Eisenbahn) łączącąGórny Śląsk zWrocławiem[5]. W 1847 roku Kolej Wilhelma została przedłużona doBogumina[5]. W latach 1855–1858 otwierano kolejne odcinki Kolei Wilhelma łączące Racibórz zKatowicami przezRybnik (obecnielinia kolejowa nr 140)[5].
W 1861 roku mieszkańcy Wodzisławia uzyskali zgodę na budowę szosy łączącej swoje miasto zestacją w Czernicy (obecnie stacja Rydułtowy)[32]. Budowę ukończono po kilku latach, dzięki czemu Wodzisław uzyskał połączenie z koleją prowadzącą do Raciborza i Katowic[32].
22 grudnia 1882 został otwarty odcinekNiedobczyce (obecnie Rybnik Towarowy) –Wodzisław Śląski; inwestorem byłaKolej Górnośląska ((niem.)Oberschlesische Eisenbahn)[5]. W 1884 roku Kolej Górnośląska wraz z wszystkimi pozostałymi głównymi kolejami została znacjonalizowana i przejęta przezZarząd Królewskich Pruskich Kolei Żelaznych ((niem.)Königlich Preußische Eisenbahn-Verwaltung)[33]. Linia przedłużona została doChałupek 1 października 1886[5].
Na przełomie lat 80. i 90. XIX w. funkcjonowała pod nazwą Annaberg-Rybnik. Wybudowana została jako normalnotorowa linią drugorzędna, a składy obsługiwały ją z prędkością 30 km/h. Nachylenie najbardziej stromego podjazdu na tej trasie wynosiło 14‰[34].
W czasieI wojny światowej linia, podobnie jak większość liniiGórnośląskiego Okręgu Przemysłowego, nie doznała żadnych zniszczeń, jednakże po zakończeniu wojny Niemcy zaprzestali inwestycji na kolejach Górnego Śląska z obawy o utratę tych terenów[35].
W czasieIII powstania śląskiego 23 maja 1921 wzdłuż linii w pobliżu stacji kolejowej Olza doszło dobitwy pod Olzą[36]. Po jej zakończeniu doszło do wysadzenia w powietrze mostu kolejowego w Olzie[37].
15 maja 1922 zawarto wGenewie Polsko-Niemiecką Konwencją Górnośląską regulującą m.in. funkcjonowanie kolei na Górnym Śląsku. Odcinek Wodzisław Śląski – Chałupki stał się odcinkiem granicznym z granicą na rzeceOdrze i kontrolą paszportową w niemieckich Chałupkach[38][39].
W 1924 roku oddano do użytkuprzystanek kolejowy Czyżowice[31]. Pod koniec lat 20. na potrzeby rosnącego ruchu towarowego rozbudowano stację Wodzisław, przy której wybudowano nowąparowozownię wraz z warsztatem pomocniczym[39]. W 1935 zakończono budowę linii kolejowej pomiędzyMoszczenicą aCieszynem skracającej połączenieRybnickiego Okręgu Węglowego z Czechami z pominięciem niemieckich Chałupek (linię kolejową pomiędzy Wodzisławiem a Moszczenicą otwarto w 1913 roku)[40].
W 1939 roku podczaskampanii wrześniowej linie kolejowe na Górnym Śląsku ucierpiały w niewielkim stopniu, a od 1 stycznia 1940 zostały objęte niemieckim prawem kolejowym[41].
W styczniu 1945 miał miejscemarsz śmierci więźniów zKL Auschwitz do Wodzisławia Śląskiego, skąd więźniowie zostali przetransportowani pociągami w głąbRzeszy, w tym celu hitlerowcy używali m.in. linii nr 158[42]. W ostatnich miesiącach wojny podczas ofensywyArmii Czerwonej zniszczeniu uległ most nadOdrą[43].
W 1956 roku odbudowano most na Odrze[8]. W 1964 roku dobudowano drugi tor na odcinku Rybnik Towarowy – Wodzisław Śląski, a 17 listopada 1981 została zakończona elektryfikacja tego odcinka[5]. 21 grudnia 1984 ukończono również elektryfikację odcinka Wodzisław Śląski – Chałupki[5]. W obu przypadkach pierwszym elektrycznym składem, który przejechał dany odcinek, byłEN57[44]. W 1984 roku miała miejsce częściowa naprawa główna obu torów[45]. W 1990 roku oddano do użytkuprzystanek kolejowy Rudyszwałd[31]. W 2007 roku zlikwidowanomijankę wCzyżowicach[46].
W latach 2007–2008 poddany naprawie głównej został tor nr 1 na odcinku Rybnik Towarowy – Wodzisław Śląski, a rok później ponad dwukilometrowy odcinek toru nr 2 pomiędzy Rybnikiem Towarowym a Rybnikiem Rymerem[45]. 11 maja 2012 oddano do użytku częśćobwodnicy Wodzisławia Śląskiego, w ramach której powstał wiadukt nad linią nr 158 pomiędzy stacją Wodzisław Śląski a przystankiemWodzisław Śląski Radlin[47].
20 sierpnia 2012 pomiędzy stacjamiRybnik Towarowy iRybnik Rymer doszło do wykolejenia pociągu wiozącego koks[48]. 9 grudnia 2012 zawieszono ruch pasażerski na odcinkuWodzisław Śląski –Chałupki, a na odcinku Wodzisław Śląski –Rybnik Towarowy pociągiPolregio zostały zastąpione pociągamiKolei Śląskich[49].
30 czerwca 2014PKP PLK podpisały umowę z Centrum Unijnych Projektów Transportowych na dofinansowanie rewitalizacji linii nr 158 wraz z odcinkiemlinii nr 140Rybnik Towarowy –Rybnik w ramachFunduszu Spójności[50]. 30 lipca spółka podpisała drugą umowę z konsorcjum przedsiębiorstw Rubau Polska, Construcciones Rubau i Rover Alcisa na wykonanie prac[51].
Pod koniec października 2014 jednotorowy odcinekWodzisław Śląski –Chałupki został zamknięty dla ruchu i rozpoczął się na nim demontaż poszczególnych elementów infrastruktury kolejowej[52]. Od 15 marca do 31 października 2015, w związku z pracami na terenie stacji Wodzisław Śląski, wjazd na nią nie był możliwy od strony Rybnika. W związku z tym pociągi pasażerskieKolei Śląskich zKatowic i Rybnika kończyły bieg na przystankuWodzisław Śląski Radlin. Stamtąd do dworca wWodzisławiu uruchomiono autobusową komunikację zastępczą[53][54].
25 marca 2015 miastoWodzisław Śląski kupiło odPKP dworzec kolejowy przy stacji Wodzisław Śląski. Magistrat planuje dworzec wyremontować i urządzić tam centrum przesiadkowe[55].
W ramach remontu odnowiono 13 peronów, które zostały dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Wyposażono je w nowe systemy oświetlenia, wiaty, zegary oraz megafony do zapowiadania pociągów. Wymieniono łącznie 43rozjazdy oraz urządzeniasterowania ruchem kolejowym, zmodernizowano 24przejazdy kolejowo-drogowe, zrewitalizowano 30 km linii kolejowych oraz wyremontowano budynkinastawni. W wyniku remontu prędkość maksymalna na linii wzrosła do 80 km/h[56]. Przebudowie został poddany układ torów stacji Wodzisław Śląski (wyremontowano 6 z 14 torów) i stacjiOlza (wyremontowano 3 z 6 torów)[57]. Początkowo planowano jeszcze budowę nowej stacji Wodzisław Śląski Centrum w pobliżu dworca autobusowego, jednakże ze względu na brak porozumienia miasta z PKP PLK odnośnie do tego, czy na nowej stacji pociągi będą mogły kończyć bieg, zrezygnowano z tego pomysłu[58].Nie zrealizowano również odbudowymijanki w Czyżowicach, której nie ujęto w planach rewitalizacji i nie wiadomo czy w przyszłości zadanie to zostanie zrealizowane[59].
30 października minął wynikający z kontraktu termin zakończenia wszystkich prac, jednakże tak się nie stało[60]. 10 grudnia, na 3 dni przed planowanym powrotem pociągów pomiędzy Wodzisławiem a Chałupkami, PKP PLK poinformowały, że ze względu na nieukończenie wszystkich prac remontowych otwarcie linii odbędzie się dopiero w drugiej połowie stycznia[61]. Z tego powodu 13 grudniaKoleje Śląskie uruchomiły autobusową komunikację zastępczą pomiędzy Wodzisławiem a Chałupkami[62], aPKP Intercity planowane pociągi EIC przekierowały na trasę objazdową przezZebrzydowice[63] oraz uruchomiły komunikację zastępczą dla podróżnych, którzy zdążyli kupić bilety w przedsprzedaży do lub ze stacji w Mikołowie, Rybniku, Wodzisławiu Śląskim lub Chałupkach[64]. Główną przyczyną niedotrzymania terminu były nieukończone przejazdy kolejowo-drogowe bądź niepodłączone do zasilania urządzenia na tych przejazdach[65]. 8 stycznia 2016 odcinek Wodzisław Śląski – Chałupki został dopuszczony do ruchu[66].
12 stycznia rozpoczęły się jazdy testowo-zapoznawcze pociągów Kolei Śląskich i PKP Intercity[67]. Jazdy testowe rozpoczęły się, pomimo iż stacja Wodzisław Śląski i Olza nie były jeszcze w pełni oddane do użytku[68]. Ostatecznie, 18 stycznia pomiędzy Wodzisławiem a Chałupkami został wznowiony ruch pociągów pasażerskich[69], jednakże ze względu na nadal toczące się prace pociągi nie były w stanie dotrzymać zaplanowanych czasów przejazdu[70]. Problemy istnieją również w przejazdach pociągów towarowych, gdyż niedokończone stacje Wodzisław Śląski i Olza ograniczają przepustowość linii. Rozkład jazdy był układany tak, aby te utrudnienia minimalizować[71].
Pomimo tego, że linia nie osiągnęła jeszcze pełnej przepustowości, od 11 do 15 lutego 2016 linią kolejową 158 jeździły dodatkowo pociągi międzynarodowe „Polonia”, „Sobieski” i „Varsovia” (3 pary), omijając stację wBoguminie iZebrzydowicach. Objazd linią 158 spowodowany był pożarem, jaki wybuchł na stacji w Boguminie i wyłączeniem z ruchu tego węzła[72][73].
Na początku marca 2016 nadal trwały prace związane z poprawkami w infrastrukturzeSRK i na przejazdach kolejowo-drogowych[74]. W czerwcu zakończono prace na stacjach Wodzisław Śląski i Olza i rozpoczęły się ich odbiory[75]. Podczas odbiorów wykryto szereg usterek, których poprawianie trwało jeszcze w sierpniu[76]. Ostatecznie urządzenie sterowania ruchem na stacji Olza zostały odebrane 31 sierpnia, a tory dodatkowe 7 września[77]. W grudniu rozpoczęły się odbiory sygnalizacji na ostatnich siedmiu przejazdach[78].
W marcu 2017 wyburzony został dworzec przy stacjiRybnik Towarowy[79]. W lipcu rozpoczęły się remont torów nr 4 i 6 na stacji Wodzisław Śląski oraz nr 2 i 4 na stacji Olza w ramach programu „Poprawa bezpieczeństwa i likwidacja zagrożeń eksploatacyjnych na sieci kolejowej”[80].
7 czerwca 2018 prezydenci Rybnika i Wodzisławia Śląskiego oraz marszałek województwa śląskiego podpisali porozumienie odnośnie do znacznego zwiększenia częstotliwości połączeń na odcinku Rybnik – Wodzisław Śląski na okres 4,5 roku[81]. 10 czerwca liczba połączeń osobowych na odcinku Rybnik – Wodzisław wzrosła z 9 do 27 par[82].
12 maja 2019 na odcinku Wodzisław Śląski – Olza doszło do podmycia toru, w wyniku czego do 17 maja całkowicie wstrzymano ruch pociągów[83][84].
W styczniu 2023 podpisana została umowa na budowę przystankuWodzisław Śląski Centrum[85], a 10 grudnia zatrzymał się na nim pierwszy pociąg rozkładowy[86].
Na linii uruchamiane są pociągiKolei Śląskich linii S71 relacjiKatowice –Bogumin[87] orazPKP Intercity (EIC „Comenius” (Warszawa – Ostrawa), „Porta Moravica” i „Praha" (Warszawa – Praga))[88][69].
Po linii prowadzony jest również ruch pociągów towarowych[49].
