Lilia królewska Lilia wspaniała Lilium amoenum Mieszaniec 'African Queen' Mieszaniec 'Sorbet' Lilium candidum L., BałkanyLilium lankongense Franchet, TybetLilia (Lilium L.) –rodzaj bylin cebulowych z rodzinyliliowatych . Obejmuje około 115gatunków [ 3] Europie ,Azji iAmeryce Północnej [ 3] Chinach rośnie ich 55 gatunków, w tym 35endemitów [ 4] [ 5] Polsce dziko występują trzy gatunki rodzime –lilia złotogłów L. martagon ,lilia bulwkowata L. bulbiferum [ 6] lilia mazurska L. buchenavii [ 7]
Lilie są często uprawiane jakorośliny ozdobne , zwłaszcza mieszańce,kultywary iodmiany , których powstało ponad 8 tysięcy[ 8] Gatunkiem typowym jestlilia biała Lilium candidum L.[ 9]
Część podziemna Cebula o średnicy od 1 do 12 cm i zróżnicowanym kształcie[ 10] [ 11] [ 11] [ 10] korzenie podstawy, na podziemnej części łodygi jednoroczne korzenie pędowe, często także cebulki przybyszowe[ 11] rozłogi , na których powstają nowe cebulki[ 10] Łodyga Z cebuli najczęściej wyrasta jedna łodyga, gruba, wyprostowana i nierozgałęziona[ 10] Liście Zwykle siedzące, czasami na krótkichogonkach ; równowąskie, lancetowate, jajowate lub eliptyczne; mogą być ułożone skrętolegle lub okółkowo; czasami w ich kątach powstają cebulki przybyszowe[ 10] Kwiaty Mogą być pojedyncze, zebrane wgrona lubbaldachy .Okwiat , niezróżnicowany nakielich ikoronę , składa się z sześciu listków w dwóch okółkach.Miodniki w dolnej części listków okwiatu[ 10] Pręcików sześć, jeden górnysłupek z trójdzielnymznamieniem na długiej szyjce[ 11] Owoce Trzykomorowatorebka , pękająca wzdłuż szwów, w niej liczne, brązowe, spłaszczonenasiona [ 10] Synonimy[ 9] Pozycja systematyczna wedługAngiosperm Phylogeny Website (aktualizowanysystem APG IV z 2016)[ 2] Klad okrytonasienne , kladjednoliścienne (monocots ), rządliliowce (Liliales ), rodzinaliliowate (Liliaceae ), podrodzinaLilioideae [ 2]
Pozycja wsystemie Reveala (1994–1999) Gromadaokrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromadaMagnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasajednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasaliliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrządLilianae Takht., rządliliowce (Liliales Perleb), podrządLiliineae Rchb., rodzinaliliowate (Liliaceae Juss.), podrodzinaLilioideae Eaton, plemięLilieae Lam. & DC., rodzaj lilia (Lilium L.)[ 12]
Wykaz gatunków[ 3] [ 13] Lilium akkusianum Gämperle –lilia akkusijska Lilium albanicum Griseb. –lilia albańska Lilium amabile Palib. –lilia miła [ 13] [ 14] Lilium amoenum E.H.Wilson ex Sealy –lilia przyjemna Lilium apertum Franch. Lilium arboricola Stearn –lilia nadrzewna Lilium armenum (Miscz. ex Grossh.) Manden. Lilium auratum Lindl. –lilia złocista [ 13] [ 15] Lilium bakerianum Collett & Hemsl. –lilia Bakera Lilium basilissum (Farrer ex W.E.Evans) Y.D.Gao Lilium bolanderi S.Watson –lilia Bolandera Lilium bosniacum (Beck) Fritsch –lilia bośniacka Lilium brevistylum (S.Yun Liang) S.Yun Liang –lilia krótkoszyjkowa Lilium brownii F.E.Br. ex Miellez –lilia Browna , lilia anhuieńskaLilium buchenavii Focke ex R.Koch –lilia mazurska [ 7] Lilium bulbiferum L. –lilia bulwkowata Lilium callosum Siebold & Zucc. –lilia twardoskóra [ 13] [ 14] Lilium canadense L. –lilia kanadyjska Lilium candidum L. –lilia biała Lilium carniolicum Bernh. ex W.D.J.Koch –lilia kraińska Lilium catesbaei Walter –lilia Catesby’ego Lilium cernuum Kom. –lilia zwisła Lilium chalcedonicum L. –lilia chalcedońska [ 13] [ 15] Lilium ciliatum P.H.Davis –lilia orzęsiona Lilium columbianum Leichtlin –lilia kolumbijska [ 13] [ 14] Lilium concolor Salisb. –lilia jednobarwna Lilium davidii Duch. ex Elwes –lilia Davida Lilium debile Kittlitz Lilium distichum Nakai ex Kamib. –lilia dwurzędowa Lilium duchartrei Franch. –lilia Duchartre’a Lilium × elegans Thunb. Lilium eupetes J.M.H.Shaw Lilium fargesii Franch. –lilia Fargesa Lilium floridum J.L.Ma & Yan J.Li –lilia kwiecista Lilium formosanum A.Wallace –lilia tajwańska Lilium georgei (W.E.Evans) Sealy Lilium gongshanense (Y.D.Gao & X.J.He) Y.D.Gao Lilium grayi S.Watson –lilia Graya Lilium hansonii Leichtlin ex D.D.T.Moore –lilia Hansona Lilium henrici Franch. –lilia Henrica [ 13] [ 14] Lilium henryi Baker –lilia Henry’ego Lilium humboldtii J.H.Krelage –lilia Humboldta Lilium iridollae M.G.Henry –lilia szczerozłota [ 13] [ 14] Lilium jankae A.Kern. –lilia Janki Lilium japonicum Thunb. ex Houtt. –lilia japońska Lilium kelleyanum Lemmon –lilia Kelleya Lilium kelloggii Purdy –lilia Kellogga Lilium kesselringianum Miscz. –lilia Kesselringa Lilium lancifolium Thunb. –lilia tygrysia Lilium lankongense Franch. –lilia lankongijska [ 13] [ 14] Lilium ledebourii (Baker) Boiss. –lilia Ledeboura Lilium leichtlinii Hook.f. –lilia Leichtlina Lilium leucanthum (Baker) Baker –lilia białokwiatowa Lilium longiflorum Thunb. –lilia długokwiatowa Lilium lophophorum (Bureau & Franch.) Franch. –lilia czuprynowata Lilium mackliniae Sealy –lilia Macklinowej [ 13] [ 14] Lilium maculatum Thunb. –lilia nakrapiana Lilium maritimum Kellogg –lilia nadmorska Lilium martagon L. –lilia złotogłów Lilium matangense J.M.Xu –lilia matangijska Lilium medeoloides A.Gray –lilia medeolowata [ 13] [ 14] Lilium medogense S.Yun Liang –lilia medogijska Lilium meleagrina (Franch.) Y.D.Gao Lilium michauxii Poir. –lilia Michauxa Lilium michiganense Farw. –lilia michigańska Lilium monadelphum Adams –lilia zrosłopręcikowa Lilium nanum Klotzsch –lilia niska Lilium nepalense D.Don –lilia nepalska Lilium nobilissimum (Makino) Makino –lilia wyniosła [ 14] Lilium occidentale Purdy –lilia zachodnia Lilium oxypetalum (D.Don) Baker –lilia ostropłatkowa [ 14] Lilium papilliferum Franch. –lilia brodawkowata [ 13] [ 14] Lilium paradoxum Stearn –lilia przedziwna Lilium pardalinum Kellogg –lilia lamparcia Lilium pardanthinum (Franch.) Y.D.Gao Lilium parryi S.Watson –lilia Parry’ego [ 13] [ 14] Lilium parvum Kellogg –lilia górska [ 13] [ 14] Lilium pensylvanicum Ker Gawl. –lilia pensylwańska [ 14] Lilium philadelphicum L. –lilia filadelfijska Lilium philippinense Baker –lilia filipińska Lilium pinifolium L.J.Peng –lilia sosnolistna Lilium poilanei Gagnep. Lilium polyphyllum D.Don –lilia wielolistna Lilium pomponium L. –lilia przepyszna [ 13] [ 15] [ 14] Lilium ponticum K.Koch Lilium primulinum Baker –lilia pierwiosnkowata [ 13] [ 14] Lilium procumbens Aver. & N.Tanaka Lilium pumilum Redouté –lilia drobna Lilium pyi H.Lév. –lilia Py'ego Lilium pyrenaicum Gouan –lilia pirenejska Lilium pyrophilum M.W.Skinner & Sorrie –lilia ognista Lilium regale E.H.Wilson –lilia królewska Lilium rhodopeum Delip. –lilia rodopska Lilium rosthornii Diels –lilia Rosthorna Lilium rubellum Baker –lilia czerwonawa [ 13] [ 14] Lilium rubescens S.Watson –lilia czerwieniejąca Lilium saluenense (Balf.f.) S.Yun Liang Lilium sargentiae E.H.Wilson –lilia Sargenta Lilium sealyi Y.D.Gao Lilium sempervivoideum H.Lév. –lilia rojnikowata Lilium sherriffiae Stearn –lilia Sherriffa [ 13] [ 14] Lilium × shimenianum S.S.Ying Lilium souliei (Franch.) Sealy –lilia Souliego , l. woreczkowataLilium speciosum Thunb. –lilia wspaniała Lilium stewartianum Balf.f. & W.W.Sm. –lilia Stewarta , l. żółtawaLilium sulphureum Baker ex Hook.f. –lilia siarkowożółta Lilium superbum L. –lilia pyszna [ 13] [ 14] Lilium synapticum (Sealy) Y.D.Gao Lilium szovitsianum Fisch. & Avé-Lall. Lilium taliense Franch. –lilia dalijska [ 13] [ 14] Lilium tenii H.Lév. –lilia huidongijska , lilia lijangijskaLilium tianschanicum N.A.Ivanova ex Grubov –lilia tienszańska Lilium tsingtauense Gilg –lilia tsingtaueńska Lilium ukeyuri Veitch ex R.Hogg –lilia Aleksandry Lilium wallichianum Schult. & Schult.f. –lilia Wallicha Lilium wardii Stapf ex F.C.Stern –lilia Warda Lilium washingtonianum Kellogg –lilia waszyngtońska Lilium yapingense Y.D.Gao & X.J.He Klasyfikacja ogrodnicza gatunków i mieszańców lilii[ 16] Mieszańce azjatyckie Mieszańce wywodzące się odLilium martagon Mieszańce wywodzące się odLilium candidum Mieszańce amerykańskie Mieszańce wywodzące się odLilium longiflorum Mieszańce trąbkowe Mieszańce orientalne Mieszańce niezaszeregowane do powyższych grup Gatunki i odmiany botaniczne niezaszeregowane do innych grup Od niepamiętnych czasów lilia symbolizuje królewskość, majestat i chwałę[ 17] [ 18]
Wedługmitologii greckiej irzymskiej była poświęconaHerze (Junonie ; powstała z jej mleka) i nielubiana przezAfrodytę [ 18] [ 19] Starożytni Grecy nazywali jąλείριον (leirion , od przymiotnikaleiros ‘delikatny’, ‘cienki’, ‘wrażliwy’). Wstarożytnym Rzymie oznaczała nadzieję[ 20] chrześcijaństwie uchodzi za symbol niewinności, czystości, dziewiczości i zmartwychwstania[ 18] [ 20]
Występuje jako ludowy motyw dekoracyjny naPodhalu pod nazwąleluja [ 20] heraldyczny [ 17]
↑ Michael A. M.A. Ruggiero Michael A. M.A. i inni ,A Higher Level Classification of All Living Organisms , „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248,DOI : 10.1371/journal.pone.0119248 ,PMID : 25923521 ,PMCID : PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.) .↑a b c Peter F. P.F. Stevens Peter F. P.F. ,Angiosperm Phylogeny Website 2001– [dostęp 2017-10-21] (ang.) .↑a b c Lilium Tourn. ex L. . [w:]Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-10-09].↑ Liang Songyun, Minoru N. Tamura: Lilium Linnaeus . [w:]Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-10-09]. ↑ David J. D.J. Mabberley David J. D.J. ,Mabberley’s Plant-Book , Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 527,DOI : 10.1017/9781316335581 ,ISBN 978-1-107-11502-6 ,OCLC 982092200 .↑ Zbigniew Z. Mirek Zbigniew Z. ,Halina H. Piękoś-Mirkowa Halina H. ,Adam A. Zając Adam A. ,Maria M. Zając Maria M. ,Vascular plants of Poland. An annotated checklist , Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 109,ISBN 978-83-62975-45-7 .↑a b Nobis i inni ,New national and regional plant records: Contribution to the flora of the Old World countries, 2 DOI : 10.5586/asbp/202669 [dostęp 2025-09-11] .↑ B. Grabowska, T. Kubala: Lilie . Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2010, s. 7.ISBN 978-83-7506-506-0 . ↑a b Index Nominum Genericorum . [dostęp 2009-01-16].↑a b c d e f g B. Grabowska, T. Kubala: Lilie . Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2010, s. 19-27.ISBN 978-83-7506-506-0 . ↑a b c d K. Mynett: Lilie . Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1992, s. 11-15.ISBN 83-09-01528-3 . ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzajuLilium . The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-16]. (ang.) . ↑a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t B. Grabowska, T. Kubala: Lilie . Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2010, s. 15-18.ISBN 978-83-7506-506-0 . ↑a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t W. Gawryś: Słownik roślin zielnych łacińsko-polski . Kraków: Officina Botanica Sp. z o.o., 2008, s. 114-116.ISBN 978-83-925110-5-2 . ↑a b c J. Anioł-Kwiatkowska: Wielojęzyczny słownik florystyczny . Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego , 2003, s. 120-121.ISBN 83-229-1965-4 . ↑ B. Grabowska, T. Kubala: Lilie . Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2010, s. 14.ISBN 978-83-7506-506-0 . ↑a b Leksykon symboli . Warszawa: ROK Corporation, 1991.ISBN 83-85344-23-3 . Brak numerów stron w książce ↑a b c Władysław Kopaliński : Słownik symboli . Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990.ISBN 83-214-0746-3 . Brak numerów stron w książce ↑ Pierre Grimal : Słownik mitologii greckiej i rzymskiej . Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich , 2008, s. 127.ISBN 83-04-04673-3 .↑a b c Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury . Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003, s. 665-666.ISBN 83-7399-022-4 . Identyfikatory zewnętrzne:
.jpg)
.jpg)