_(cropped).jpg) Leon Wzorek przy radiostacji nadawczej latarni w Rozewiu | |||
| Data i miejsce urodzenia | 4 marca 1896 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | prawdop.31 grudnia 1939 | ||
| Zawód, zajęcie | marynarz, latarnik | ||
| |||
Leon Wzorek (ur.4 marca1896 wPosadzie Sanockiej, zm. prawdop.31 grudnia1939 wPiaśnicy) –bosmanPolskiej Marynarki Wojennej,latarnik.
Urodził się 4 marca 1896 w Posadzie Sanockiej[1][2][3]. Był synem poślubionych w 1892 wSanoku Franciszka (rodem zRyglic[4], zm. 14 marca 1926 w wieku 61 lat[5][6]) i Franciszki z domu Lisowskiej (córka rolnika z Posady Sanockiej[4])[1][2]. Miał rodzeństwo: Stanisława (ur., zm. 1893)[7][8], Zuzannę (1894-1978, po mężu Jayko[9][10][11]), Władysława (ur. ok. 1904)[12]. Wzorkowie pochodzili zNowego Sącza[12]. Ojciec rodziny w poszukiwaniu pracy przybył do Sanoka[12] około 1889[4] i podjął zatrudnienie wfabryce maszyn i wagonów wPosadzie Olchowskiej pod miastem, a także pracował na kolei[5]. Rodzina Wzorków zamieszkiwała na „Stawiskach” w Posadzie Sanockiej[12].
W Sanoku Leon Wzorek ukończył 4-klasową szkołę podstawową i 3-klasową szkołę wydziałową[3]. Po ukończeniu czwartej klasy szkoły powszechnej rozpoczął pracę w sanockiej fabryce wagonów[3][13]. Później był zatrudniony jako maszynista w przemyśle naftowym wKrośnie[3][13]. Następnie podjął naukę wKrakowie i został mistrzemślusarstwa ielektrotechniki[3]. PodczasI wojny światowej działał w ramachPolskiej Organizacji Wojskowej, a u kresu wojny uczestniczył w rozbrajaniu Austriaków[3]. 20 listopada 1918 został przyjęty doMarynarki Wojennej[3]. Został przydzielony jako maszynista doFlotylli Wiślanej „Wisła”[3]. Potem został skierowany do przejmowania warsztatów portowych[3]. Od 15 stycznia 1920 był przydzielony doBiura Hydrograficznego MW w Gdańsku z zadaniami przejęcia struktur hydrograficznych[3]. W szeregachBatalionu Morskiego przejmował odzyskane polskie Pomorze[3]. W tym okresie zajmował się też uruchomieniem sieci telefonicznej na obszarze Wybrzeża[14]. Od 1920 do 1921 był podoficerem maszynowym i elektrykiem naORP „Pomorzanin”[12][3]. Służył w stopniubosmana[14].
Po odbyciu służby wojskowej został skierowany do obsługilatarni morskiej w Rozewiu, której kierownikiem był od 1 marca 1922[13][14] (od 1924 do pomocy został mu przydzielony jego brat Władysław, który krótko potem został pilotem hydroplanów[12]). Stanowisko sprawował jako funkcjonariusz MW, a po przejęciu obiektu przezUrząd Morski, od 31 marca jak pracownik administracji[14]. Przyczynił się do rozpowszechnienia historii pobytuStefana Żeromskiego w latarni wRozewiu, gdzie miały powstać fragmentyWiatru od morza[14]. Był działaczemPolskiego Związku Zachodniego, współorganizatorem ogniska oraz prezesem oddziału wŁebczu[12][14]. Ustanowił w rozewskiej latarni tablicę pamiątkową ku czci Stefana Żeromskiego, odsłoniętą 29 czerwca 1933 na wniosekLigi Morskiej i Kolonialnej (została usunięta w czasieokupacji niemieckiej). W 1933 w latarni rozpoczęło działalność Muzeum Stefana Żeromskiego, uruchomione za sprawą L. Wzorka[14][15].
Po wybuchuII wojny światowej w 1939 pozostał na posterunku, dochowując przysięgi złożonej swego czasu na rynku wPucku[12][13]. Został aresztowany przezNiemców 11 września 1939[14][13]. Następnie był więziony i torturowany nagestapo w Pucku[12]. Tuż po aresztowaniu miał możliwość widzenia z dziećmi, wówczas nosił już oznaki brutalnego traktowania przez Niemców[12]. Jego żona skierowała list doAdolfa Hitlera z prośbą o zwolnienie męża, co spotkało się z odmowną odpowiedzią zKancelarii Rzeszy w Berlinie[12]. Prawdopodobnie 31 grudnia 1939 Leon Wzorek zostałrozstrzelany w Piaśnicy[12][14][13].
18 kwietnia 1922 w Posadzie Olchowskiej poślubił Bronisławę Jayko[2] (1897–1978)[16], pochodzącą z sanockiego rodu trudniącego się usługami pogrzebowymi[15]. Po wojnie latarnikami byli także brat Leona, Władysław (od 1 maja 1945 do przejścia na emeryturę w wieku 72 lat w 1975), a po jego przejściu na emeryturę syn Leona – Zbigniew (od 1975)[12][17].
Został upamiętniony odsłoniętą 6 września 1969 tablicą pamiątkową na latarni w Rozewiu, która jest położona przy ulicy nazwanej jego imieniem[12][14]. Z okazji 25-lecia działalności Klubu Zainteresowań MarynistycznychPolskiego Związku Filatelistów, w 1988 wydano pamiątkowąkartę pocztową z jego wizerunkiem[18].
