Ten artykuł dotyczy zwierzęcia. Zobacz też:leming (osoba).| Lemmini | |||||
| J.E. Gray, 1825[1] | |||||
| Okres istnienia:pliocen–holocen | |||||
 Przedstawiciel plemienia –leming norweski (Lemmus lemmus) | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Nadgromada | |||||
| Gromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Infrarząd | |||||
| Nadrodzina | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Plemię | lemingi | ||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
LemmusLink, 1795 | |||||
| |||||
| Rodzaje | |||||
| |||||
| |||||
Lemingi (Lemmini) –plemięssaków zpodrodzinykarczowników (Arvicolinae) w obrębierodzinychomikowatych (Cricetidae)[11][12][13]. Lemingi zamieszkują terenypółnocnej Europy,Azji iAmeryki Północnej.
Podział systematycznykarczowników i plemienia Lemmini był przez długi czas niejasny. W niektórych opracowaniach nie umieszczano kladu Lemmini[e]. Brakuje precyzyjnego określenia autora nazwy naukowej taksonu. Jako autorzy są wymieniani: (Gray, 1825) oraz Simpson, 1945[11]. W 2008 roku naukowcy E.V. Buzan i B. Krystufek opublikowali wyniki badańfilogenetycznych z wykorzystaniemmitochondrialnego genucytochromub, które przedstawiły rewizję dotychczasowego podziału systematycznego. Równocześnie wskazały, że Lemmini należą do podstawowych plemion podrodzinykarczowników[12][13].
Do plemienia należą następujące występujące współcześnie rodzaje[15][16][17]:
Opisano również rodzaj wymarły[18]:
Lemingi są zaliczane do małych gryzoni. Ich ciała (w zależności od gatunku) mają maksymalną długość 10 cm do 13,5 cm, przy masie od 33 do 112 g. Cechą charakterystyczną lemingów jest okresowe wykształcanie większych pazurów w przednich łapach. Późną jesienią środkowe pazury stają się wyraźnie masywniejsze, dzięki czemu zwierzętom łatwiej przekopywać się przez zmarznięte podłoże. Na wiosnę wymiar środkowych pazurów staje się na powrót porównywalny z wymiarami pozostałych pazurów przednich łap[19].
Lemingi nie zapadają wsen zimowy, ale zachowują aktywność przez cały rok. Żerują w dzień i w nocy. Pomiędzy gniazdem a żerowiskiem tworzą sieć podziemnych korytarzy[19]. Lemingi mają wysoką zdolność reprodukcyjną i przy obfitym dostępie do pożywienia rozmnażają się bardzo szybko.
W populacjach lemingów występują cykliczne zmiany liczebności. Maksymalne zagęszczenie ma miejsce co 3-4 lata. Istnieje wiele hipotez dotyczących czynników wpływających na cykliczność zmian liczebności lemingów. Jedna z nich zakłada, że czynnikiem tym są związki wytwarzane przez zjadane rośliny. Żadna z hipotez nie znalazła powszechnej akceptacji. Możliwe, że za samoregulację liczebności populacji lemingów odpowiada wiele czynników[20].
Lemingi, szczególnie z gatunkuleming norweski zamieszkującego Skandynawię, wykazują szczególną formę przystosowania się do zmieniających się okresowo warunków środowiska. W sytuacji masowego rozmnożenia się gatunku duże grupy osobników opuszczają przegęszczony teren i wędrują w obrębie areału gatunku, a czasamimigrują nawet znacznie dalej. Zwierzęta, zasiedlające zazwyczaj górskie łąki, rozpoczynają migrację w dół dolin, gdzie mogą łączyć się w wielkie gromady. Podczas migracji przebywają rzeki, a nawet wchodzą do morza i płyną przed siebie. Nie potrafią ocenić odległości od celu, a jeśli odpowiednio szybko nie natrafią na ląd (nie są w stanie przepłynąć dystansu większego niż 200 m) – masowo toną. Gryzonie te widywano też biegnące po lodzie, nawet 55 km w głąb oceanu. Podejmowane wędrówki mają charakter trwały – lemingi nie wracają do swoich wcześniejszych siedlisk. Jeśli zatrzymają się na terenach leżących poza zwykłym zasięgiem występowania gatunku, a warunki okażą się niekorzystne, giną. Populacja odtwarza się z osobników, które pozostały w rodzimym siedlisku[21][20][22][23][19].
Lemingi zamieszkują na terenie północnej Europy, Azji i Ameryki Północnej[19][21].
W okresie nasuwania się lądolodu ssaki strefy umiarkowanej półkuli północnej były zmuszone do wielokrotnych migracji na południe. W tym czasie lemingi docierały nawet do Europy południowej. W okresach międzylodowcowych wracały na północ[21]. Na terenieEuropy odkryto wiele kopalnych śladów przodków Lemmini. Skamieniałe szczątki z epokipliocenu zostały wypreparowane zbrekcji kostnej zebranej wniemieckiej kopalni węgla brunatnego kołoWölfersheim[24]. Kopalne szczątki lemingów odkrywano również na terenie Polski[21][25].
Dieta poszczególnych gatunków lemingów jest podobna. Latem dominują w niej pokarmy pochodzenia roślinnego: pędyturzyc itraw, orazmchy i nasiona, natomiast w okresie zimowym żywią się korą i gałązkami niskich drzew i krzewów. Czasami lemingi zjadają takżeowady, a w okresach braków pożywienia zjadają także swoich współplemieńców[19]. Lemingi zaliczane są do szkodników upraw rolnych, zwłaszcza w okresach zwiększania się populacji[21].
W masowej kulturze w odniesieniu do lemingów funkcjonuje określenie „masowe samobójstwo”. Mit pojawił się wiele wieków temu wSkandynawii, gdzie w ten sposób starano się wyjaśnić nagłe zmiany liczebności populacji[26]. Lemingi miałyby instynktownie dążyć do samozagłady, aby zapobiec zbytniemu zagęszczeniu populacji[19].
Mit o „masowym samobójstwie” lemingów ma długą historię, a na jego popularność złożyło się wiele czynników. W roku 1955Carl Barks, ilustrator wwytwórni Disneya, narysował do magazynuUncle Scrooge Adventures komiks pt. „Leming z medalionem” (The Lemming with the Locket). Komiks powstał z inspiracji artykułem w magazynieThe American Mercury z 1954 i przedstawiał ogromne ilości lemingów, skaczących z norweskich klifów do morza. Na podstawie tego komiksu z kolei powstał jeden z odcinkówKaczych Opowieści pt. „Ulubione zwierzątko Scrooge’a” albo „Ulubieniec Sknerusa”, w oryginaleScrooge’s Pet[27].
Duży udział w upowszechnieniu błędnej tezy miał także film wytwórniDisneyaWhite Wilderness (1958), pokazujący lemingi skaczące na pewną śmierć do morza. Po 24 latach udowodniono jednak, że scena ta była sfałszowana, podobnie jak poprzedzające ją sceny przedstawiające masową migrację tych zwierząt. W maju 1982 kanadyjska telewizjaCBC w cykluThe fifth estate (Piąta władza, program typuśledczego), wyemitowała filmCruel Camera (Okrutna kamera), przedstawiający okrucieństwa wobec zwierząt w przemyśle rozrywkowym[28]. W filmie wykazano, że sceny przedstawione wWhite Wilderness były zaaranżowane: film nie był kręcony w Norwegii, lecz w kanadyjskim stanie Alberta, gdzie nie występują lemingi; sfilmowane gryzonie kupiono nadZatoką Hudsona i przywieziono doCalgary; przedstawiona wielka migracja była jedynie zręcznym montażem wielu ujęć wciąż tych samych kilkudziesięciu zwierząt[29][30], zaś w kluczowej scenie „masowego samobójstwa” lemingi nie zeskakiwały z urwiska, ale były z niego zrzucane[31][26].
W serii gierLemmings zapoczątkowanej w 1991 roku zadaniem gracza jest powstrzymanie i właściwe ukierunkowanie bezmyślnego marszu gromady tytułowych „lemingów” (postaci nieodzwierciedlających prawdziwych zwierząt), które bez tej interwencji spadłyby z urwiska, weszły w dziurę lub wpadły w inne pułapki.
