 Profesor Lech Krzyżaniak w 2003 roku | |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 8 lutego 1940 |
| Data i miejsce śmierci | 10 lipca 2004 |
| Profesor nauk humanistycznych | |
| Alma Mater | Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu |
| Doktorat | 1968 |
| Habilitacja | 1975 |
| Profesura | 1992 |
| Dyrektor Muzeum Archeologicznego w Poznaniu | |
| Okres spraw. | 1982–2004 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
_-_ribbon_bar.gif)  | |
Lech Krzyżaniak (ur.8 lutego1940 wWilkowie k.Szamotuł, zm.10 lipca2004 wPoznaniu[1]) – polskiarcheolog, wieloletni dyrektorMuzeum Archeologicznego w Poznaniu (1982–2004), uczestnik oraz organizator wielu wypraw archeologicznych na terenySudanu,Egiptu orazAlgierii.
Urodził się w rodzinie nauczyciela miejscowej szkoły. Uczęszczał do liceum ogólnokształcącego w Szamotułach, gdzie w 1957 roku zdał egzamin maturalny. Następnie podjął studia archeologiczne naUniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jego nauczycielami byli między innymiWojciech Kóčka orazJózef Kostrzewski. Studia ukończył w 1962 roku, broniąc pracę magisterską poświęconącmentarzyskukultury łużyckiej z przełomuepoki brązu iżelaza w Biernatach k.Śremu. Jeszcze podczas studiów podjął pracę wMuzeum Archeologicznym w Poznaniu, gdzie od 1982 roku do końca swojego życia pełnił funkcję dyrektora. Doktoryzował się w 1968 roku, pisząc pracę dotyczącą obrządku pogrzebowegokultury pomorskiej. W 1975 roku został doktorem habilitowanym, a w 1992 roku otrzymał tytuł profesora[1].
Początkowo interesował się archeologiąWielkopolski, jednak z czasem jego zainteresowania przeniosły się na tereny bardziej odległe[1]. Opublikował kilka artykułów poświęconych tematyceAmeryki Środkowej iPołudniowej. Nie udało się jednak zorganizować żadnej wyprawy na tamtejsze tereny, co stanowiło dla zwolennika archeologii eksploracyjnej problem w pogłębianiu zainteresowań[potrzebny przypis]. W 1965 roku pod przewodnictwem profesoraKazimierza Michałowskiego rozpoczął prace wykopaliskowe wKom el-Dikka wAleksandrii. Wyprawa doAfryki zapoczątkowała jego zainteresowanie tematykąarcheologii śródziemnomorskiej i dziejamistarożytnego Egiptu[1]. W 1966 r. m.in. zStefanem Jakobielskim rozpoczął wieloletnie prace wykopaliskowe na terenach Sudanu. W 2002 roku wraz z Jakobielskim zostali uhonorowani przez ministra kultury Sudanu najwyższym oznaczeniem przyznawanym obcokrajowcom –Gwiazdą Dwóch Nilów II klasy[1]. Podczas wykopalisk w Sudanie kluczowym stało się dla niego zrozumienie dziejów tamtejszej cywilizacji w epoceneolitu. W 1972 r. zaczął prowadzić wykopaliska wKadero, nieopodalChartumu. W wyniku prowadzonych prac zostało odkryte cmentarzysko z okresu neolitu chartumskiego. Innym przedmiotem zainteresowania stały się tamtejszeryty naskalne[1]. Od 1986 zaczął badania sztuki naskalnej w rejonie egipskich oazDachla[1]. W 1980 i 1981 prowadził również krótkie rekonesanse badawcze wAlgierii, głównie badając ryty naskalne masywuTassili[2]. Od 1978 do 1990 roku brał także udział w kierowanych przez profesoraDietricha Wildunga[3][1] wykopaliskach wMinszat Abu Omar wdelcie Nilu[1], a w latach 1984–1988 był uczestnikiem prac wKom el-Hisn w Egipcie[1].
W dorobku Krzyżaniaka znajduje się prawie 220 artykułów naukowych i popularnonaukowych. Znany jest także jako autor wielu książek archeologicznych, przede wszystkim traktujących oarcheologii śródziemnomorskiej. Redagował także katalogi wystaw odbywających się wMuzeum Archeologicznym w Poznaniu. Był przewodniczącym jednej z komisji Międzynarodowej Unii Nauk Pre- i Protohistorycznych oraz Rady Poznańskiego Towarzystwa Prehistorycznego. Z ramieniaUNESCO był ekspertem ds. Muzeum Nubijskiego wAsuanie i Muzeum Cywilizacji Egipskiej wKairze. Ponadto udzielał się jako członek wielu towarzystw naukowych oraz archeologicznych[1].
Wykładał na wielu światowych uniwersytetach, m.in. wSt John’s College w Cambridge,University of Calgary czy naUniwersytecie Humboldtów w Berlinie. Od 1995 roku prowadził wykłady z prehistoriipółnocnej Afryki naUniwersytecie im. Adama Mickiewicza. Brał także udział w wielu konferencjach naukowych w Polsce oraz za granicą[1].
Od 3 czerwca 2005 do likwidacji był patronemGimnazjum wGrzebienisku[4].
Jako pracownik, a później dyrektor Muzeum Archeologicznego w Poznaniu uczestniczył w przygotowaniu ponad 20 ekspozycji muzealnych. Wśród nich były zarówno niewielkie wystawy czasowe, jak również wystawy poświęconearcheologii śródziemnomorskiej, która stanowiła główny przedmiot jego późniejszych zainteresowań. Do najbardziej spektakularnych osiągnięć w dziedzinie muzealnictwa należy zaliczyć wystawy związane z problematyką starożytnego Egiptu. Dzięki znajomości z profesorem Wildungiem udało się sprowadzić do Poznania wiele zabytków z muzeów wBerlinie orazMonachium. W ostatnich latach działalności została otwarta wystawa poświęcona archeologii Sudanu. Dzięki wielu kontaktom nawiązanym podczas wypraw archeologicznych udało się sprowadzić wiele zabytków z Muzeum Narodowego w Sudanie[1].
Został pochowany nacmentarzu Miłostowo w Poznaniu[5].
