Movatterモバイル変換

[0]ホーム
URL:

Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Laureaci Pokojowej Nagrody Nobla

To jest lista na Medal
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Testament Alfreda Nobla
Pierwsza strona testamentu Nobla z 1895 roku
Druga strona testamentu Nobla z 1895 roku
Trzecia strona testamentu Nobla z 1895 roku
Czwarta strona testamentu Nobla z 1895 roku

Laureaci Pokojowej Nagrody Nobla – osoby i organizacje, którym za działalność na rzecz światowego pokoju została przyznana przezNorweski Komitet NoblowskiPokojowa Nagroda Nobla. Wyróżnienie to ufundowane zostało testamentem szwedzkiego przemysłowca i wynalazcydynamitu,Alfreda Nobla[1]. Nadzór nad nagrodą sprawujeFundacja Nobla. Pokojowa Nagroda Nobla jako jedyna ze wszystkichnagród Nobla przyznawana jest przez organizację norweską[2].

Nominacja i wybór kandydatów

[edytuj |edytuj kod]

Pokojowa Nagroda Nobla jest przyznawana kandydatom (ludziom lub organizacjom), którzy

wykonali największą lub najlepszą pracę na rzecz braterstwa między narodami, likwidacji bądź ograniczenia stałych armii i udziału oraz promowania kongresów pokojowych[a].

Zgodnie z wolą fundatora laureaci nagrody wybierani są przez pięcioosobowy Norweski Komitet Noblowski, którego członkowie są powoływani przezStorting[1]. Nominacje kandydatów mogą być zgłaszane przez:

  • parlamentarzystów lub członków rządów
  • członków sądów międzynarodowych
  • rektorów uniwersytetów, profesorów socjologii, historii, prawa i teologii oraz dyrektorów instytutów badań nad pokojem i instytutów badań polityki zagranicznej
  • laureatów Pokojowej Nagrody Nobla
  • członków zarządów organizacji, którym przyznano Pokojową Nagrodę Nobla
  • obecnych i byłych członkówNorweskiego Komitetu Noblowskiego
  • byłych doradców tegoż Komitetu[3].

Nominacje do nagrody przyznawanej w danym roku mogą być nadsyłane od września roku poprzedniego do 1 lutego roku jej wręczenia, jednak kandydatury zgłoszone (z powodów niezależnych od zgłaszającego) po tym terminie będą również rozważane, tyle że w następnym roku[3]. Po otrzymaniu kandydatur Komitet ocenia działania kandydatów i przygotowuje krótką listę kandydatur, które będą rozważane w dalszych etapach prac. Krótka lista (zawierająca zwykle od 12 do 30 nazwisk[3]) jest przedstawiana doradcom Komitetu. Ciało doradcze tworzy niewielka grupa profesorów uniwersytetów norweskich biegłych w dziedzinach związanych z Pokojową Nagrodą Nobla, oraz dyrektor i dyrektor naukowyNorweskiego Instytutu Noblowskiego. Doradcy mają kilka miesięcy na sporządzenie raportów, zawierających ich opinie na temat kandydatów. Komitet Noblowski ma prawo prosić o taki raport również ekspertów niebędących doradcami[3].

Po przedstawieniu raportów doradców członkowie Komitetu debatują nad kandydatami z krótkiej listy. Komitet może prosić o pomoc w zbieraniu dodatkowych informacji na temat kandydatów doradców, zwłaszcza w sytuacji, gdy kandydat jest zaangażowany w bieżące sprawy polityczne[3]. Ostateczny wybór laureata musi być dokonany najpóźniej na ostatnim posiedzeniu Komitetu przed ogłoszeniem nazwiska wyróżnionego (początek października)[3], zwykle jednak Komitet ustala werdykt w połowie września[3]. Wybór laureata dokonywany jest w głosowaniu większościowym[3].

Nominacje oraz nazwiska nominujących oraz wszystkie informacje dotyczące nominacji – tak publiczne, jak i prywatne – pozostają tajne przez 50 lat. Klauzula tajności zabrania również informowania samych nominowanych, nawet w prywatnych rozmowach[3].

Nominowani bez wyróżnienia

[edytuj |edytuj kod]

Po wygaśnięciu klauzuli tajności Komitet Noblowski może ujawnić nazwiska osób nominowanych, które nie zostały wyróżnione Pokojową Nagrodą Nobla, wraz z danymi zgłaszającego i uzasadnieniem.Baza danych osób nominowanych jest dostępna na stronie internetowej Fundacji Nobla[4]. Trzy najczęściej poszukiwane nazwiska toJózef Stalin,Mahatma Gandhi orazAdolf Hitler[5]. Kandydatura Stalina wysuwana była dwukrotnie, w 1945 i 1948, z jednakowym uzasadnieniem:Za wysiłki na rzecz zakończenia II wojny światowej. Gandhi jako pokojowy bojownik o poszanowanie praw człowieka nominowany był aż pięciokrotnie, przy czym ostatnia nominacja napłynęła do Komitetu krótko przed jego zabójstwem, w styczniu 1948 roku. Mimo że Komitet doceniał działania Gandhiego, jego działalność była krytykowana przez wiele osób związanych z ruchem pokojowym[6]. W związku z ostatnią kandydaturą Komitet rozważał wyróżnienie pośmiertne[6], jednak ostatecznie Komitet zdecydował nie przyznawać Nagrody za 1948 rok, z uzasadnieniem:brak odpowiedniego żyjącego kandydata[b].

Kandydatura Hitlera została wysunięta w 1939 roku przez członka Stortingu, Erika Gottfrida Christiana Brandta, zadeklarowanego antyfaszystę. Nominację tę tłumaczył on jakoironiczną krytykę ówczesnej debaty politycznej w Szwecji. Była to jego odpowiedź na nominacjęNeville’a Chamberlaina zgłoszoną przez grupę parlamentarzystów, do której to nominacji Brandt odnosił się sceptycznie[5]. W związku z tym, żekrytyka przez nominację Hitlera nie została zrozumiana, w liście datowanym na 1 lutego 1939 Brandt wycofał tę nominację.

Na liście nominowanych w latach 1901–1956, którzy nie zostali uznani przez Komitet za godnych wyróżnienia, znajdują się ponadto nazwiska wielu polityków, artystów, działaczy społecznych oraz członków rodzin królewskich[5].Komitet podaje, że najczęściej zgłaszaną kandydaturą byłaJane Addams. Od roku 1916 aż do 1931, w którym została wyróżniona napłynęło aż 91 nominacji jej osoby[5].

Nagroda

[edytuj |edytuj kod]
Pokojowa Nagroda Nobla
Uroczystość wręczenia Pokojowej Nagrody Nobla w 2009 – przemówienie laureata (Barack Obama). Obecny jest królHarald V z małżonkąSonją oraz następca tronu, książęHaakon z księżnąMette-Marit
Dyplom Willego Brandta z 1971 roku
Medal Jimmy’ego Cartera
Dyplom Léona Bourgeois z 1920 roku

Uroczystość wręczenia Pokojowej Nagrody Nobla odbywa się 10 grudnia wOslo, w obecności norweskiej rodziny królewskiej – na czele zmonarchą panującym – i przedstawicieli rządu norweskiego, Stortingu i korpusu dyplomatycznego[7]. Od 1990 roku uroczystość ta odbywa się w budynkuratusza w Oslo. W poprzednich latach ceremonia odbywała się w budynkuNorweskiego Instytutu Noblowskiego (1901–1904), wStortingsbygningen (1905–1946) oraz w auliUniwersytetu w Oslo (1947–1989)[7]. Tradycyjnie uroczystość zaczyna przemówienie przewodniczącegoKomitetu Noblowskiego, który przedstawia postać laureata oraz wyjaśnia motywy, jakimi kierował się Komitet przyznając wyróżnienie. Po tym wprowadzeniu przewodniczący wzywa laureata do odebrania dyplomu i medalu, po czym wygłasza on przemówienie. Nagroda pieniężna nie jest wręczana podczas tej uroczystości[7]. Tradycją jest również bankiet, który odbywa się w dniu wręczenia wyróżnienia, 10 grudnia wieczorem[8]. W trakcie bankietu wygłaszane są trzy przemówienia:laudacja zastępcy przewodniczącego Komitetu Noblowskiego, mowa laureata oraz mowa przewodniczącego Stortingu. Przy stole honorowym umieszczonym w środku sali wraz z laureatem zasiadają: przewodniczący Komitetu Noblowskiego, stały sekretarz Komitetu,premier Norwegii, przewodniczący Stortingu oraz od 2006 roku, król i królowa Norwegii[7].

Każdy laureat otrzymuje dyplom, medal oraz nagrodę pieniężną, której wysokość ustala co rokuFundacja Nobla (w 2017 było to 9 mlnSEK)[9][10]. Oryginalny dyplom, autorstwa Gerharda Munthe, zawierał motyw lwa widniejącego naherbie Norwegii. Miało to podkreślać związek pomiędzy Komitetem Noblowskim i Stortingiem. W latach 1970–1990 dyplomy były zdobione grafiką przygotowaną przez Ørnulfa Ranheimsætera. W 1991 roku podjęto decyzję o corocznej zmianie grafiki dyplomu, od tego też roku dyplomy są wypisywane ręcznie[11]. Zmienność dyplomu nie dotyczy samego tekstu, który od 1901 roku brzmi:

Komitet Noblowski Stortingu, zgodnie z warunkami opisanymi w testamencie Alfreda Nobla z dnia 27 listopada 1895 odznaczył [imię i nazwisko laureata] Pokojową Nagrodą Nobla za rok...[c][11]

W czasie uroczystości wręczenia Nagrody, laureaci otrzymują również medal. Został on zaprojektowany przezGustava Vigelanda i był to jedyny medal stworzony przez tego artystę[12]. Do 1980 roku medal wykonywany był z 24-karatowego złota i ważył 192 gramy. Od tamtego roku medal wykonywany jest z 18-karatowego złota i jest o 4 gramy cięższy. Średnica medalu pozostała niezmieniona i wynosi 6,6 cm. Naawersie medalu znajduje się podobizna Alfreda Nobla, na obwodzie zaś umieszczone jest jego imię, nazwisko oraz daty: narodzin i zgonu. Na rewersie umieszczony jest wizerunek trzech nagich mężczyzn obejmujących się wzajemnie i inskrypcja wjęzyku łacińskim:Pro pace et fraternitate gentium (Dla pokoju i braterstwa między ludźmi). Narancie medalu wyryte jest imię i nazwisko laureata, rok, w którym został on wyróżniony oraz napis w języku francuskimPrix Nobel de la Paix (Pokojowa Nagroda Nobla)[12].

Statystyki

[edytuj |edytuj kod]

Do 2025 roku Pokojowa Nagroda Nobla została wręczona 106 razy, przy czym dwukrotnie wyróżnione zostały trzy osoby (w 1994 i 2011), 31 razy Nagrodę odebrało dwoje laureatów, zaś 72 razy wyróżniona była jedna osoba[5][13]. StatutFundacji Nobla przewiduje, że jeśli w danym roku wkład żadnego z kandydatów nie został uznany za godny wyróżnienia, nagroda nie jest przyznawana, zaś środki na nią przeznaczone przekazywane są na kolejny rok. Taka sytuacja miała miejsce 19 razy[5]. Nagrodą wyróżnionych zostało łącznie 143 laureatów, w tym 112 to laureaci indywidualni, zaś 31 to organizacje[14], przy czym wyróżnionych zostało 28 organizacji, gdyżMiędzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża był wyróżniony trzykrotnie, a urządWysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców dwukrotnie[5]. Poza wspomnianymi organizacjami jeden z laureatów Pokojowej Nagrody Nobla,Linus Pauling, został również wyróżnionyNagrodą Nobla w dziedzinie chemii za rok 1954[13].Wśród indywidualnych laureatów Pokojowej Nagrody Nobla znalazło się do 2025 roku 20 kobiet i 92 mężczyzn. Pierwszą kobietą wyróżnioną przez Komitet Noblowski byłaBertha von Suttner, laureatka Nagrody za 1905 rok[5].Do 2015 roku jeden z laureatów odmówił przyjęcia Nagrody. Był toLê Đức Thọ wyróżniony w 1973 wspólnie zHenrym Kissingerem za negocjacje w czasie konfliktu w Wietnamie. Odmowę uzasadnił naruszeniem warunków rozejmu przezStany Zjednoczone[5]. Pięcioro laureatów było w chwili wyróżnienia aresztowanych (przebywało w więzieniu,kolonii karnej,obozie koncentracyjnym lubareszcie domowym):Carl von Ossietzky (laureat za rok 1935),Aung San Suu Kyi (1991),Liu Xiaobo (2010),Aleś Bialacki (2022)[15] orazNarges Mohammadi (2023)[16]. Dwóch z nich zmarło przed odzyskaniem wolności: Carl von Ossietzky (w 1938)[17] i Liu Xiaobo (w 2017)[18].

W 1961 roku Komitet zdecydował, że laureatem Nagrody za ten rok zostanieDag Hammarskjöld, który zginął w katastrofie lotniczej 18 września tegoż roku. Jest to jedyny przypadek pośmiertnego wyróżnienia Pokojową Nagrodą Nobla[5]. Od 1974 statut Fundacji Nobla zabrania wyróżniania pośmiertnego[19]. W przypadku, gdy laureat zmarł przed wręczeniem, ale po ogłoszeniu werdyktu Komitetu, uznawany jest za wyróżnionego[19].

Laureaci

[edytuj |edytuj kod]

Poniższa tabela zawiera chronologiczny spis osób odznaczonych Pokojową Nagrodą Nobla z podanym uzasadnieniem bądź dziedziną, za działalność w której laureat został wyróżniony.

RokWyróżniony[20]Kraj[d]Uzasadnienie
1901Passy, FrédéricFrédéric Passy[21] Francja„Passy był naturalnym wyborem na pierwszego laureata odkąd był jednym z głównych założycieliUnii Międzyparlamentarnej i organizatorów pierwszego Światowego Kongresu Pokojowego”[e][22]
Dunant, Henri JeanHenri Jean Dunant[23] SzwajcariaZałożycielCzerwonego Krzyża i inicjatorKonwencji Genewskiej
1902Ducommun, ÉlieÉlie Ducommun[24] SzwajcariaPierwszy honorowy sekretarzMiędzynarodowego Stałego Biura Pokoju wBernie
Gobat, Charles-AlbertCharles-Albert Gobat[25]Pierwszy sekretarz generalnyUnii Międzyparlamentarnej[22]
1903Cremer, William RandalWilliam Randal Cremer[26] Wielka Brytania„Za byciepierwszym ojcemUnii Międzyparlamentarnej”[f][22]
1904Instytut Prawa Międzynarodowego[27] Belgia„Za wysiłki mające na celu uformowanie ogólnych zasad studiów nad prawem międzynarodowym”[22]
1905Suttner, Bertha vonBertha von Suttner[28] Austro-WęgryHonorowa przewodniczącaMiędzynarodowego Stałego Biura Pokoju
1906Roosevelt, TheodoreTheodore Roosevelt[29] Stany ZjednoczoneWspółtwórca różnych traktatów pokojowych
1907Moneta, Ernesto TeodoroErnesto Teodoro Moneta[30] Włochy„Główny lider włoskiego ruchu pokojowego”[22]
Renault, LouisLouis Renault[31] FrancjaProfesor prawa międzynarodowego
1908Arnoldson, Klas PontusKlas Pontus Arnoldson[32] SzwecjaZałożycielSzwedzkiej Ligi Pokojowej i Arbitrażowej
Bajer, FredrikFredrik Bajer[33] DaniaHonorowy przewodniczącyMiędzynarodowego Stałego Biura Pokoju
1909Beernaert, AugusteAuguste Beernaert[34] BelgiaCzłonekStałego Trybunału Arbitrażowego
Constant, Paul Henri d’Estournelles dePaul Henri d’Estournelles de Constant[35] FrancjaZałożyciel i przewodniczący francuskiej grupy parlamentarnej arbitrażu międzynarodowego
1910Międzynarodowe Stałe Biuro Pokoju[36] Szwajcaria„Za działalność łączącą społeczeństwa pokojowe w różnych krajach”[37]
1911Fried, Alfred HermannAlfred Hermann Fried[38] Austro-WęgryZałożyciel czasopismaDie Friedens-Warte (ang. Journal of International Peace and Organization), pierwszego i najstarszego (wydawanego od 1899) pisma w obszarze niemieckojęzycznym, służącego jako forum dyskusji i prezentacji poglądów na tematy związane z utrzymaniem pokoju.
Asser, TobiasTobias Asser[39] Holandia„(...) był także członkiemStałego Trybunału Arbitrażowego, jak również inicjatoremKonferencji Prawa Prywatnego Międzynarodowego”[g][22]
1912Root, ElihuElihu Root[40] Stany ZjednoczoneInicjator różnych porozumień arbitrażowych
1913Fontaine, Henri LaHenri La Fontaine[41] BelgiaPrzewodniczącyMiędzynarodowego Stałego Biura Pokoju
1914Nie przyznano
1915
1916
1917Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża[42] SzwajcariaZa działalność na polu pomocy humanitarnej
1918Nie przyznano
1919Wilson, WoodrowWoodrow Wilson[43] Stany ZjednoczoneZałożycielLigi Narodów
1920Bourgeois, LéonLéon Bourgeois[44] FrancjaPrzewodniczący RadyLigi Narodów
1921Lange, Christian LousChristian Lous Lange[45] NorwegiaSekretarz generalnyUnii Międzyparlamentarnej
Branting, HjalmarHjalmar Branting[46] SzwecjaSzwedzki delegat w Radzie Ligi Narodów
1922Nansen, FridtjofFridtjof Nansen[47] NorwegiaTwórcapaszportu nansenowskiego dla uchodźców
1923Nie przyznano
1924
1925Chamberlain, AustenAusten Chamberlain[48] Imperium brytyjskieWspółtwórcatraktatu lokarneńskiego
Dawes, Charles GatesCharles Gates Dawes[49] Stany ZjednoczonePrzewodniczący Alianckiej Komisji Reparacyjnej i twórcaplanu Dawesa
1926Briand, AristideAristide Briand[50] FrancjaWspółtwórcytraktatu lokarneńskiego
Stresemann, GustavGustav Stresemann[51] Niemcy
1927Buisson, FerdinandFerdinand Buisson[52] FrancjaWspółzałożyciel i prezesLigi Praw Człowieka
Quidde, LudwigLudwig Quidde[53] NiemcyUczestnik wielu konferencji pokojowych
1928Nie przyznano
1929Kellogg, Frank BillingsFrank Billings Kellogg[54] Stany ZjednoczoneWspółtwórcapaktu Brianda-Kelloga
1930Söderblom, NathanNathan Söderblom[55] SzwecjaTwórca ruchuekumenicznego
1931Addams, JaneJane Addams[56] Stany ZjednoczonePrzewodniczącaWomen’s International League for Peace and Freedom
Butler, Nicholas MurrayNicholas Murray Butler[57] Stany ZjednoczonePropagatorpaktu Brianda-Kelloga
1932Nie przyznano
1933Angell, NormanNorman Angell[58] Wielka BrytaniaCzłonek Komitetu WykonawczegoLigi Narodów
1934Henderson, ArthurArthur Henderson[59] Wielka BrytaniaPrzewodniczący Konferencji RozbrojeniowejLigi Narodów
1935Ossietzky, Carl vonCarl von Ossietzky[h][60] NiemcyPacyfista i dziennikarz, więzień obozów koncentracyjnych
1936Lamas, Carlos SaavedraCarlos Saavedra Lamas[61] ArgentynaPrzewodniczący Ligi Narodów, mediator wkonflikcie międzyParagwajem iBoliwią
1937Cecil, RobertRobert Cecil[62] Wielka Brytania„Za jego wkład w prace Ligi Narodów”[22]
1938Międzynarodowe Nansenowskie Biuro do spraw Uchodźców[63] SzwajcariaOrganizacja międzynarodowa pomagająca uchodźcom założona przezFridtjofa Nansena
1939Nie przyznano
1940
1941
1942
1943
1944Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża[64] SzwajcariaZa działalność na polu pomocy humanitarnej
1945Hull, CordellCordell Hull[65] Stany ZjednoczoneJeden z głównych współorganizatorówONZ
1946Balch, Emily GreeneEmily Greene Balch[66] Stany ZjednoczoneHonorowa przewodniczącaWomen’s International League for Peace and Freedom
Mott, JohnJohn Mott[67] Stany ZjednoczonePrzewodniczący Międzynarodowej Rady Misyjnej oraz sekretarz generalnyZwiązku Chrześcijańskiej Młodzieży Męskiej
1947Friends Service Council(inne języki)

orazAmerican Friends Service Committee(inne języki)[68]

 Wielka Brytania
 Stany Zjednoczone		Międzynarodowe organizacje pokojowe prowadzone przezkwakrów
1948Nie przyznano
1949Orr, John BoydJohn Boyd Orr[69] Wielka BrytaniaSekretarz generalnyOrganizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa
1950Bunche, RalphRalph Bunche[70] Stany ZjednoczoneZa mediacje wPalestynie w 1948 roku
1951Jouhaux, LéonLéon Jouhaux[71] FrancjaCzłonek zarząduMiędzynarodowej Organizacji Pracy
1952Schweitzer, AlbertAlbert Schweitzer[72] FrancjaZałożyciel szpitala wLambaréné wGabonie
1953Marshall, GeorgeGeorge Marshall[73] Stany ZjednoczonePomysłodawcaPlanu Marshalla, przewodniczący Amerykańskiego Czerwonego Krzyża
1954Wysoki komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw uchodźców[74] SzwajcariaMiędzynarodowa organizacja pomocy założona przezONZ
1955Nie przyznano
1956
1957Pearson, LesterLester Pearson[75] KanadaPrzewodniczący 7. sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ, za wprowadzenie sił pokojowych w czasiekryzysu sueskiego
1958Pire, DominiqueDominique Pire[76] BelgiaZałożyciel i przewodniczący organizacji wspierającej uchodźców i przesiedleńcówl’Europe du Cœur au Service du Monde
1959Noel-Baker, PhilipPhilip Noel-Baker[77] Wielka BrytaniaZa trwający przez całe życie wytężony wysiłek na rzecz międzynarodowego pokoju i współpracy
1960Luthuli, Albert JohnAlbert John Luthuli[78] Południowa AfrykaPrzewodniczącyAfrykańskiego Kongresu Narodowego
1961Hammarskjöld, DagDag Hammarskjöld[i][79] SzwecjaSekretarz generalnyOrganizacji Narodów Zjednoczonych
1962Pauling, LinusLinus Pauling[80] Stany ZjednoczoneZa wysiłki na rzecz rozbrojenia i kampanię przeciwko próbom jądrowym
1963Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża[81] SzwajcariaZa działalność na polu pomocy humanitarnej
Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca[82]
1964King, Martin LutherMartin Luther King[83] Stany ZjednoczoneDziałaczna rzecz praw obywatelskich i zniesieniasegregacji rasowej
1965UNICEF, UNICEF[84] Stany ZjednoczoneMiędzynarodowa organizacja pomocy założona przezONZ
1966Nie przyznano
1967
1968Cassin, RenéRené Cassin[85] FrancjaPrzewodniczącyEuropejskiego Trybunału Praw Człowieka
1969Międzynarodowa Organizacja Pracy[86] Szwajcaria„Istnieje niewiele organizacji, którym udało się tak jak ILO przekształcić w czyn idee moralne, na których są zbudowane”[j]
1970Borlaug, NormanNorman Borlaug[87] Stany ZjednoczoneZa prace wMiędzynarodowym Ośrodku Uszlachetniania Kukurydzy i Pszenicy
1971Brandt, WillyWilly Brandt[88] Niemcy ZachodnieKanclerz Republiki Federalnej Niemiec, zaOstpolitik
1972Nie przyznano
1973Kissinger, HenryHenry Kissinger[89] Stany ZjednoczoneZanegocjacje w czasiekonfliktu w Wietnamie
Thọ, Lê ĐứcLê Đức Thọ[k][90] Wietnam Północny
1974Satō, EisakuEisaku Satō[91] Japonia„Za rezygnację z opcji atomowej dla Japonii i wysiłki na rzecz pojednania w regionie”[22]
MacBride, SeánSeán MacBride[92] Irlandia„Za duże zainteresowanieprawami człowieka”[22], współzałożycielAmnesty International
1975Sacharow, AndriejAndriej Sacharow[93] Związek RadzieckiZa kampanię na rzecz praw człowieka
1976Williams, ElisabethElisabeth Williams[94] Wielka BrytaniaZałożycielki Północnoirlandzkiego Ruchu Pokoju (później przemianowanego naWspólnotę Ludzi Pokoju)
Corrigan, MaireadMairead Corrigan[95]
1977Amnesty International[96] Wielka BrytaniaMiędzynarodowa organizacja ochrony prawwięźniów sumienia
1978Sadat AnwarAnwar as-Sadat[97] Egipt„ZaPorozumienie z Camp David”[22]
Begin, MenachemMenachem Begin[98] Izrael
 Polska
1979Matka Teresa z Kalkuty[99] Indie„ZałożycielkaZgromadzenia Misjonarek Miłości pracującego wśród najbiedniejszych z biednych”[22]
1980Esquivel, Adolfo PérezAdolfo Pérez Esquivel[100] ArgentynaDziałacz na rzecz praw człowieka
1981Wysoki komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw uchodźców[101] SzwajcariaMiędzynarodowa organizacja pomocy założona przezONZ
1982Robles, AlfonsoAlfonso Robles[102] Meksyk„Za ich pracę na rzeczrozbrojenia orazstrefbezatomowych”[103]
Myrdal, AlvaAlva Myrdal[104] Szwecja
1983Wałęsa, LechLech Wałęsa[105]PolskaPolska„Lider związku zawodowego«Solidarność»”
1984Tutu, DesmondDesmond Tutu[106] Południowa AfrykaZa pokojową walkę z politykąapartheidu
1985Lekarze przeciw Wojnie Nuklearnej[107] Stany ZjednoczoneZa zasługi na rzecz rozbrojenia
1986Wiesel, ElieElie Wiesel[108] Stany ZjednoczonePrzewodniczący amerykańskiejPresidential Commission on the Holocaust
1987Sánchez, Óscar AriasÓscar Arias Sánchez[109] Kostaryka„Za jego wysiłki na rzecz pokoju w Ameryce Środkowej, wysiłki, które doprowadziły do porozumienia podpisanego wGwatemali 7 sierpnia 1987 roku”
1988Siły pokojowe ONZ[110] ONZ„Za ważny wkład w realizację jednego z podstawowych założeń ONZ”[111]
1989Gjaco, TenzinTenzin Gjaco[112] Tybet„Komitet pragnie podkreślić fakt, że w walce o wyzwolenie Tybetu Dalajlama konsekwentnie przeciwstawia się stosowaniu przemocy. Zamiast tego, opowiadał się za rozwiązaniami pokojowymi opartymi na tolerancji i wzajemnym szacunku w celu zachowania dziedzictwa historycznego i kulturalnego jego narodu”[113]
1990Gorbaczow, MichaiłMichaił Gorbaczow[114] Związek Radziecki„Za jego wiodącą rolę w procesie pokojowym charakteryzującym dzisiaj ważne części międzynarodowej społeczności”
1991Kyi, Aung San SuuAung San Suu Kyi[l][115] Birma„Za jej pokojową walkę o demokrację i prawa człowieka”
1992Tum, Rigoberta MenchúRigoberta Menchú Tum[116] Gwatemala„Za jej pracę na rzecz sprawiedliwości społecznej i pojednania etniczno-kulturowego opartego na poszanowaniu praw ludności tubylczej”
1993Mandela, NelsonNelson Mandela[117] Południowa Afryka„Za ich wkład w pokojowe obalenie politykiApartheidu i stworzenie fundamentów demokracji wRepublice Południowej Afryki”
Klerk, Frederik Willem deFrederik Willem de Klerk[118]
1994Peres, SzimonSzimon Peres[119] Izrael
 Polska		„Za ich wysiłki na rzecz pokoju na Bliskim Wschodzie”
Rabin, IcchakIcchak Rabin[120] Izrael
Arafat, JasirJasir Arafat[121] Palestyna
1995Rotblat, JózefJózef Rotblat[122] Polska
 Wielka Brytania		„Za ich wysiłki na rzecz umniejszenia roli odgrywanej przez broń jądrową w polityce międzynarodowej i, w dłuższej perspektywie, do wyeliminowania takiej broni”
Konferencja Pugwash w Sprawie Nauki i Problemów Światowych[123] Kanada
1996Belo, Carlos Filipe XimenesCarlos Filipe Ximenes Belo[124] Timor Wschodni„Za ich pracę na rzecz sprawiedliwego i pokojowego rozwiązaniakonfliktu w Timorze Wschodnim”
Ramos-Horta, JoséJosé Ramos-Horta[125]
1997Williams, JodyJody Williams[126] Stany Zjednoczone„Za wysiłki na rzecz zakazu stosowania i wyeliminowaniamin przeciwpiechotnych”
Międzynarodowa Kampania na rzecz Zakazu Min Przeciwpiechotnych[127]
1998Trimble, DavidDavid Trimble[128] Wielka Brytania„Za ich wysiłki na rzecz znalezienia pokojowego rozwiązania konfliktu w Irlandii Północnej”
Hume, JohnJohn Hume[129]
1999Lekarze bez Granic[130] Francja„W uznaniu pionierskiej pracy tej organizacji na kilku kontynentach”
2000Dae-jung, KimKim Dae-jung[131] Korea Południowa„Za jego prace na rzecz demokracji i praw człowieka w Korei Południowej i Wschodniej Azji, a szczególnie pokoju i pojednania z Koreą Północną”
2001Annan, KofiKofi Annan[132] Ghana„Za ich pracę na rzecz lepiej zorganizowanego i bardziej pokojowego świata”
Organizacja Narodów Zjednoczonych[133] Stany Zjednoczone
2002Carter, JimmyJimmy Carter[134] Stany Zjednoczone„Za dziesięciolecia jego niestrudzonych wysiłków w poszukiwaniu pokojowych rozwiązań konfliktów międzynarodowych, propagowania demokracji i praw człowieka i promowania rozwoju gospodarczego i socjalnego”
2003Ebadi, SzirinSzirin Ebadi[135] Iran„Za jej wysiłki na rzecz demokracji i praw człowieka, zwłaszcza skupione na walce oprawa kobiet idzieci”
2004Maathai, WangariWangari Maathai[136] Kenia„Za jej wkład w zrównoważony rozwój, demokrację i pokój”
2005Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej[137] Austria„Za ich wysiłki zapobiegające używaniu energii jądrowej do celów militarnych i gwarantujące użytkowanie jej dla celów pokojowych w sposób możliwie najbezpieczniejszy”
Baradei MuhammadMuhammad el-Baradei[138] Egipt
2006Grameen Bank[139] Bangladesz„Za ich wysiłki na rzecz stworzenia warunków do ekonomicznego i społecznego rozwoju od podstaw”
Yunus, MuhammadMuhammad Yunus[140]
2007Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu[141] Stany Zjednoczone„Za ich wysiłki na rzecz budowy i upowszechniania wiedzy na temat zmian klimatu wynikających z działań człowieka i za stworzenie podstaw dla środków, które są niezbędne do walki z takimi zmianami.”
Gore, AlAl Gore[142]
2008Ahtisaari, MarttiMartti Ahtisaari[143] Finlandia„Za jego ważne działania w celu rozwiązania konfliktów międzynarodowych, które podejmował na kilku kontynentach i przez ponad trzy dziesięciolecia”
2009Obama, BarackBarack Obama[144] Stany Zjednoczone„Za jego nadzwyczajne wysiłki na rzecz wzmocnienia międzynarodowej dyplomacji i współpracy między narodami”
2010Xiaobo, LiuLiu Xiaobo[h][145] Chiny„Za jego długą i pokojową walkę o podstawowe prawa człowieka w Chinach”
2011Johnson-Sirleaf, EllenEllen Johnson-Sirleaf[146] Liberia„Za ich pokojową walkę o bezpieczeństwo kobiet i o prawo kobiet do pełnego uczestnictwa w budowaniu pokoju”
Gbowee, LeymahLeymah Gbowee[147]
Karman, TawakkulTawakkul Karman[148] Jemen
2012Unia Europejska[149]Unia Europejska„Za ponad sześćdziesięcioletni wkład w rozwój pokoju i pojednania, demokracji i praw człowieka w Europie”
2013Organizacja ds. Zakazu Broni Chemicznej[150] Holandia[m]„Za szeroko zakrojone wysiłki na rzecz wyeliminowania broni chemicznej”
2014Satyarthi, KailashKailash Satyarthi[151] Indie„Za ich walkę z ciemiężeniem dzieci i młodych ludzi oraz o prawo wszystkich dzieci do edukacji”
Yousafzai, MalalaMalala Yousafzai[152] Pakistan
2015Tunezyjski Kwartet na rzecz Dialogu Narodowego[153] Tunezja„Za jego decydujący wkład w budowę pluralistycznej demokracji w Tunezji, pojaśminowej rewolucji 2011 roku”
2016Santos, Juan ManuelJuan Manuel Santos[154] Kolumbia„Za porozumienie pokojowe zFARC”
2017Międzynarodowa Kampania na rzecz Zniesienia Broni Nuklearnej[155] Szwajcaria„Za swoją pracę w zwracaniu uwagi na katastrofalne konsekwencje humanitarne użyciabroni jądrowej i ogromne wysiłki na rzecz wprowadzenia popartego traktatem zakazu posiadania takiej broni”
2018Mukwege, DenisDenis Mukwege[156] Demokratyczna Republika Konga„Za wysiłki mające na celu zaprzestanie używaniaprzemocy seksualnej jako narzędzia wojny i konfliktów zbrojnych”
Murad, NadiaNadia Murad[157] Irak
2019Ali, Abiy AhmedAbiy Ahmed Ali[158] Etiopia„Za wysiłki w celu osiągnięcia pokoju i międzynarodowej współpracy, w szczególności za jego decydującą inicjatywę, by rozwiązać konflikt na granicy z sąsiadującąErytreą.”
2020Światowy Program Żywnościowy[159] Włochy„Za wysiłki w celu zwalczania głodu, za wkład w polepszanie warunków dla pokoju na obszarach dotkniętych konfliktem i za bycie siłą napędową wysiłków mających na celu zapobieganie użycia głodu jako broni w wojnach i konfliktach.”
2021Ressa, MariaMaria Ressa[160] Filipiny„Za ich wysiłki na rzecz ochrony wolności słowa, która jest warunkiem wstępnym demokracji i trwałego pokoju.”
Muratow, DmitrijDmitrij Muratow[160] Rosja
2022Bialacki, AleśAleś Bialacki[h][161] Białoruśza dokumentowanie zbrodni wojennych, łamania praw człowieka i nadużyć władzy.
Stowarzyszenie Memoriał[161] Rosja
Centrum Wolności Obywatelskich[161] Ukraina
2023Mohammadi, NargesNarges Mohammadi[l][162] Iranza walkę z uciskiem kobiet w Iranie oraz walkę na rzecz promowania praw człowieka i wolności dla wszystkich
2024Hidankyō, NihonNihon Hidankyō[163] Japoniaza wysiłki na rzecz świata wolnego odbroni jądrowej i za ukazywanie za pomocą relacji świadków, że broń jądrowa nigdy więcej nie może zostać użyta
2025Machado, María CorinaMaría Corina Machado[164] Wenezuelaza jej niestrudzoną pracę na rzecz promowania praw demokratycznych dla narodu wenezuelskiego i za jej walkę o sprawiedliwą i pokojową transformację od dyktatury do demokracji

Zobacz też

[edytuj |edytuj kod]
Zobacz w Wikiźródłach
Teksty laureatów Nagrody Nobla
Zobacz multimedia związane z tematem:Pokojowa Nagroda Nobla

Uwagi

[edytuj |edytuj kod]
  1. ↑(...) to the person who shall have done the most or the best work for fraternity between nations, for the abolition or reduction of standing armies and for the holding and promotion of peace congresses.
  2. ↑There was no suitable living candidate.
  3. ↑Det Norske Stortings Nobelkomite har i henhold til Reglerne i det af Alfred Nobel den 27de November 1895 oprettede Testamente tildelt [navn på prisvinner] Nobels Fredspris for [årstall].
  4. ↑Kraj podany na stronie internetowej Nagrody Nobla. Może różnić się od oficjalnej narodowości.
  5. ↑Passy was an obvious choice for the first prize since he had been one of the main founders of the Inter-Parliamentary Union and also the main organizer of the first Universal Peace Congress.
  6. ↑The „first father” of the Inter-Parliamentary Union.
  7. ↑The Laureate of 1911, Tobias Michael Carel Asser, was also a member of the Court of Arbitration as well as the initiator of the Conferences on International Private Law.
  8. ↑abcW chwili przyznania wyróżnienia laureat był aresztowany.
  9. ↑Nagroda nadana pośmiertnie, laureat zginął w wypadku lotniczym we wrześniu 1961 roku.
  10. ↑There are few organizations that have succeeded to the extent that the ILO has, in translating into action the fundamental moral idea on which it is based – z mowy wygłoszonej przez przewodniczącego Komitetu Noblowskiego uzasadniającej wybór laureata.
  11. ↑Laureat odmówił przyjęcia wyróżnienia.
  12. ↑abW chwili przyznania wyróżnienia laureatka była aresztowana.
  13. ↑Organizacja ma swoją siedzibę wHadze.

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. ↑abAlfred Nobel’s will, Nobel Media AB [zarchiwizowane 2019-09-25] (ang.).
  2. ↑/,The Norwegian Nobel Committee, The Norwegian Nobel Institute [zarchiwizowane 2019-09-30] (ang.).
  3. ↑abcdefghiNominations and Selection of Peace Prize Laureates, Nobel Media AB [zarchiwizowane 2019-10-09] (ang.).
  4. ↑Nomination Archive, Nobel Media AB [zarchiwizowane 2019-10-11] (ang.).
  5. ↑abcdefghijFacts on the Nobel Peace Prize [online], Nobel Media AB [dostęp 2025-10-11] (ang.).
  6. ↑abØyvindØ. Tønnesson ØyvindØ.,Mahatma Gandhi, the Missing Laureate, Nobel Media AB, 1 grudnia 1999 [zarchiwizowane 2019-10-14] (ang.).
  7. ↑abcd/,The award ceremony, The Norwegian Nobel Institute [zarchiwizowane 2016-11-26] (ang.).
  8. ↑The Nobel Banquet, The Norwegian Nobel Institute [zarchiwizowane 2016-11-25] (ang.).
  9. ↑The Nobel Prize Amounts [online], Nobel Media AB, 16 listopada 2013 [dostęp 2018-06-15] (ang.).
  10. ↑The Nobel Prize Amounts 1901-2017, Nobel Media AB, 16 listopada 2013 [zarchiwizowane 2018-06-15] (ang.).
  11. ↑ab/,The Diploma, The Norwegian Nobel Institute [zarchiwizowane 2016-11-25] (ang.).
  12. ↑ab/,The Medal, The Norwegian Nobel Institute [zarchiwizowane 2016-11-25] (ang.).
  13. ↑abNobel Prize facts [online], Nobel Prize Outreach AB [dostęp 2025-10-09] (ang.).
  14. ↑Nobel Prize Awarded Organizations [online], Nobel Media AB [dostęp 2025-10-11] (ang.).
  15. ↑Obrońca praw człowieka Aleś Bialacki został laureatem Pokojowej Nagrody Nobla [online], Voice of Belarus [dostęp 2025-08-14] .
  16. ↑Pokojowa Nagroda Nobla przyznana. Laureatka w więzieniu [online], PolsatNews.pl, 6 października 2023 [dostęp 2025-08-14] .
  17. ↑MarianM. Sworzeń MarianM.,Carl von Ossietzky i Aleksiej Nawalny – więźniowie tyranów [online], monitorkonstytucyjny.eu, 17 lutego 2024 [dostęp 2025-10-09] .
  18. ↑Chińskie władze: zmarł laureat Pokojowej Nagrody Nobla Liu Xiaobo [online], dzieje.pl, 13 lipca 2017 [dostęp 2025-08-14] .
  19. ↑abStatutes of the Nobel Foundation. Nobel Media AB, 2013-11-16. s. § 4. [dostęp 2013-11-17]. (ang.).
  20. ↑All Nobel Peace Prizes. Nobel Media AB. [dostęp 2013-09-21]. (ang.).
  21. ↑Frédéric Passy – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-17]. (ang.).
  22. ↑abcdefghijkThe Nobel Peace Prize 1901-2000. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  23. ↑Henry Dunant – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-17]. (ang.).
  24. ↑Élie Ducommun – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-17]. (ang.).
  25. ↑Charles Gobat – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  26. ↑Randal Cremer – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-18]. (ang.).
  27. ↑Institute of International Law – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-18]. (ang.).
  28. ↑Bertha von Suttner – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-18]. (ang.).
  29. ↑Theodore Roosevelt – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  30. ↑Ernesto Teodoro Moneta – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  31. ↑Louis Renault – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  32. ↑Klas Pontus Arnoldson – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  33. ↑Frederik Bajer – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  34. ↑Auguste Beernaert – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-18]. (ang.).
  35. ↑Paul Henri d’Estournelles de Constant – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  36. ↑Permanent International Peace Bureau – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-18]. (ang.).
  37. ↑The Nobel Peace Prize 1910. Nobel Media AB. [dostęp 2023-10-26]. (ang.).
  38. ↑Alfred Fried – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  39. ↑Tobias Asser – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  40. ↑Elihu Root – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  41. ↑Henri La Fontaine – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  42. ↑International Committee of the Red Cross- Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  43. ↑Woodrow Wilson – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  44. ↑Léon Bourgeois – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  45. ↑Christian Lange – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  46. ↑Hjalmar Branting – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  47. ↑Fridtjof Nansen – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  48. ↑Sir Austen Chamberlain – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  49. ↑Charles G. Dawes – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  50. ↑Aristide Briand – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  51. ↑Gustav Stresemann – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  52. ↑Ferdinand Buisson – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  53. ↑Ludwig Quidde – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  54. ↑Frank B. Kellog – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  55. ↑Nathan Söderblom – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  56. ↑Jane Addams – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  57. ↑Nicholas Murray Butler – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  58. ↑Sir Norman Angell – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  59. ↑Arthur Henderson – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  60. ↑Carl von Ossietzky – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  61. ↑Carlos Saaverda Lamas – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  62. ↑Robert Cecil- Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  63. ↑Nansen International Office for Refugees – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  64. ↑International Committee of the Red CrosЊ – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  65. ↑Cordell Hull – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-19]. (ang.).
  66. ↑Emily Greene Balch – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  67. ↑John R. Mott – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  68. ↑The Nobel Peace Prize 1947. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  69. ↑Lord Boyd Orr – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  70. ↑Ralph Bunche – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  71. ↑Léon Jouhaux – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  72. ↑Albert Schweitzer – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  73. ↑George C. Marshall – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  74. ↑Office of United Nations High Commissioner for Refugees – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  75. ↑Lester Bowles Pearson – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  76. ↑Dominique Pire – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  77. ↑Philip Noel-Baker – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  78. ↑Albert Lutuli – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  79. ↑Dag Hammarskjöld – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  80. ↑Linus Pauling – Facts. Nobel Media AB, 2013-11-16. [dostęp 2013-11-17]. (ang.).
  81. ↑International Committee of the Red Cross – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  82. ↑League of Red Cross Societie – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  83. ↑Martin Luther King Jr. – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  84. ↑United Nations Children’s Fund- Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  85. ↑René Cassin – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  86. ↑International Labour Organization – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  87. ↑Norman Borlaug – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  88. ↑Willy Brandt – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  89. ↑Henry Kissinger – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  90. ↑Le Duc Tho – Facts. Nobel Media AB, 2013-11-16. [dostęp 2013-11-17]. (ang.).
  91. ↑Eisaku Sato – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-2-]. (ang.).
  92. ↑Seán MacBride – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  93. ↑Andrei Sakharov – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  94. ↑Betty Williams- Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  95. ↑Mairead Corrigan – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  96. ↑Philip W. Anderson – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  97. ↑Anwar al-Sadat – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  98. ↑Menachem Begin – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  99. ↑Mother Teresa – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  100. ↑Adolfo Pérez Esquivel – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  101. ↑Office of United Nations High Commissioner for Refugees – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  102. ↑Alfonso García Robles – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  103. ↑The Nobel Peace Prize 1982 [online], NobelPrize.org [dostęp 2025-09-10] (ang.).
  104. ↑Alva Myrdal – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  105. ↑Lech Walesa – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  106. ↑Desmond Tutu – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  107. ↑International Physicians for the Prevention of Nuclear War – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  108. ↑Elie Wiesel- Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  109. ↑Oscar Arias Sánchez – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  110. ↑United Nations Peacekeeping Force – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  111. ↑The Nobel Peace Prize 1988. Nobel Media AB. [dostęp 2023-10-26]. (ang.).
  112. ↑The 14th Dalai Lama – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  113. ↑The Nobel Peace Prize 1989. Nobel Media AB. [dostęp 2023-10-26]. (ang.).
  114. ↑Mikhail Gorbachev – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-22]. (ang.).
  115. ↑Aung San Suu Kyi – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-22]. (ang.).
  116. ↑Rigoberta Menchú Tum – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-22]. (ang.).
  117. ↑Nelson Mandela – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-22]. (ang.).
  118. ↑F.W. de Klerk – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-22]. (ang.).
  119. ↑Shimon Peres – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-22]. (ang.).
  120. ↑Yitzhak Rabin – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-22]. (ang.).
  121. ↑Yasser Arafat – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-22]. (ang.).
  122. ↑Joseph Rotblat – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  123. ↑Pugwash Conferences on Science and World Affairs – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  124. ↑Carlos Filipe Ximenes Belo – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  125. ↑José Ramos-Horta – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  126. ↑Jody Williams – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  127. ↑International Campaign to Ban Landmines – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  128. ↑David Trimble- Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  129. ↑John Hume – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  130. ↑Médecins Sans Frontières – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  131. ↑Kim Dae-jung – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  132. ↑Kofi Annan – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  133. ↑United Nations – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  134. ↑Jimmy Carter – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  135. ↑Shirin Ebadi- Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  136. ↑Wangari Maathai- Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  137. ↑International Atomic Energy Agency – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  138. ↑Mohamed ElBaradei – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  139. ↑Grameen Bank – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  140. ↑Muhammad Yunus – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  141. ↑Intergovernmental Panel on Climate Change – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  142. ↑Al Gore – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  143. ↑Martti Ahtisaari- Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  144. ↑Barack H. Obama – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  145. ↑Liu Xiaobo – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  146. ↑Ellen Johnson Sirleaf – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  147. ↑Leymah Gbowee – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  148. ↑Tawakkol Karman – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  149. ↑European Union (EU) – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  150. ↑Organization for the Prohibition of Chemical Weapons – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2013-10-23]. (ang.).
  151. ↑Kailash Satyarthi – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2014-10-10]. (ang.).
  152. ↑Malala Yousafzai – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2014-10-10]. (ang.).
  153. ↑National Dialogue Quartet – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2015-10-09]. (ang.).
  154. ↑Juan Manuel Santos – Facts. nobelprize.org. [dostęp 2016-10-07]. (ang.).
  155. ↑The Nobel Peace Prize 2017. Nobel Media AB. [dostęp 2017-10-06]. (ang.).
  156. ↑Denis Mukwege – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2018-10-05]. (ang.).
  157. ↑Nadia Murad – Facts. Nobel Media AB. [dostęp 2018-10-05]. (ang.).
  158. ↑The Nobel Peace Prize 2019 [online], Nobel Media AB, 11 października 2019 [dostęp 2019-10-11] (ang.).
  159. ↑The Nobel Peace Prize for 2020. Nobel Media AB. [dostęp 2023-10-26]. (ang.).
  160. ↑abThe Nobel Peace Prize for 2021. Nobel Media AB. [dostęp 2023-10-26]. (ang.).
  161. ↑abcThe Nobel Peace Prize for 2022. Nobel Media AB. [dostęp 2023-10-26]. (ang.).
  162. ↑The Nobel Peace Prize for 2023. Nobel Media AB. [dostęp 2023-10-26]. (ang.).
  163. ↑OlofO. Somell OlofO.,Nobel Peace Prize 2024 – Nihon Hidankyo [online], NobelPrize.org, 11 października 2024 [dostęp 2024-10-11] (ang.).
  164. ↑Maria Corina Machado [online], nobelprize.org, 10 października 2025 [dostęp 2025-10-10] (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Nagrody Nobla
dziedziny
naukowe
inne
instytucje
finansujące
przyznające
zrzeszające
nagrodzonych
inne
inne
artykuły

Laureaci Pokojowej Nagrody Nobla
XX wiek
XXI wiek

Nobel

Encyklopedie internetowe (lista w projekcie Wikimedia):
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Laureaci_Pokojowej_Nagrody_Nobla&oldid=77838651”
Kategorie:
Ukryte kategorie:
[8]ページ先頭
©2009-2025 Movatter.jp