Lanca ognista (chiń. upr.火枪; chiń. trad.火槍; pinyinhuǒ qiāng) – pierwsza na świecie brońprochowa, poprzednikbroni palnej.
Lanca ognista miała postać rurybambusowej, wypełnionej prochem isiekańcami, przymocowanej dowłóczni. Po podpaleniu działała jak rodzaj ręcznegomiotacza ognia, wyrzucając strumień ognia na odległość ok. 2 m. Oprócz płomienia, czynnikiem rażącym były też rozpalone pociski (kawałki metalu, ceramiki, czasem zatrute strzałki) wylatujące z lancy, które mogły lecieć na kilka-kilkanaście metrów. Ze względu na niski koszt i łatwość wykonania były używane od czasówdynastii Song aż po czasymingowskie[1], a nawet w XX wieku[2].
Nie była to jednak typowa broń palna, ponieważ średnica pocisków była o wiele mniejsza odkalibru broni, co nie pozwalało na właściwe uszczelnienie lufy i zwiększenie ciśnienia do poziomu niezbędnego do wyrzucenia pocisku z wielką prędkością (co za tym idzie, na dużą odległość i z wielką siłą)[a]. Zwiększenie ciśnienia uniemożliwiała też zbyt mała wytrzymałość bambusowej tuby lancy oraz zbyt niska jakość wczesnego prochu[2].
Z czasem zastąpiono bambusową rurę lufą metalową o stałym przekroju, zwiększając też kaliber pocisku. Te protodziała (zwane przezJ. Needhama eruptorami) były już zdolne do wyrzucenia pocisków nawet na kilkaset metrów (przynajmniej według ówczesnych opisów). Użycie lufy metalowej i prochu o większej zawartościsaletry (70–80%) doprowadziło ostatecznie do stworzenia broni palnej, której głównym czynnikiem rażącym jestpocisk, a nie płomień wylotowy; najstarsze jej znane przykłady są datowane na XIII wiek[2].
Zasięg nieznacznie większy od zwykłej włóczni i konieczność przygotowania broni sprawiały, że skuteczna była głównie w obronie, zwłaszcza fortyfikacji – gdy jej ogień można było skierować przeciwko atakującym w konkretnym, z góry wiadomym miejscu – np. wspinającym się na przystawioną do murówdrabinę oblężniczą. Baterie lanc, umieszczone na wózku, można było wykorzystać dla obrony np. wyłomu w murze, czybramy[3].
Lance ogniste wykorzystywano m.in. w wojnachdynastii Song przeciw północnym państwomLiao iJin, a następnie przez Jin przeciwkoMongołomCzyngis-chana. W Europie lance pojawiają się w XIV w., podobnie jak działa, a forma obydwu jest na tyle zbliżona do chińskiej, że sugeruje to bezpośrednie zapożyczenie[2].
