Dosłowne znaczenie tybetańskiego słowalama to „najwyższa matka”, czyli istota mająca tyle miłości do wszystkich istot, co matka do swego jedynego dziecka. Według innego tłumaczenialama oznacza „najwyższą zasadę”.
Wbuddyzmie tybetańskim istnieje sukcesja duchowych nauczycieli trwająca odhistorycznego Buddy aż do czasów obecnych zwana liniami duchowego przekazu. Nauczycielem zostawał ten, kto od swojego nauczyciela otrzymał przekaz buddyjskich nauk i praktyk oraz je urzeczywistnił. Osiągnąwszy wysoki poziom rozwoju, na prośbę swojego mistrza sam stawał się lamą – mógł prowadzić innych dooświecenia.
W XIX wieku wielcy tybetańscy mistrzowie ruchu Rime –Dziamjang Czientse Łangpo iJamgon Kongtrul Lodrö Thaye – rozwinęli intensywną metodę praktyki zwaną „trzyletnim odosobnieniem”. Była to skondensowana praktyka buddyjska trwająca trzy lata, trzy miesiące i trzy dni, dzięki której uczeń w tradycyjny sposób przyswajał główne nauki i praktyki linii przekazu[2]. Najczęściej nauczycielami zostawali mnisi, którzy ukończyli tę praktykę (lub jej jednoroczną skróconą wersję) i osiągnęli dzięki temu odpowiedni poziom rozwoju. W innych przypadkach lamą zostawali ludzie świeccy ijogini, którzy podążali za wskazówkami swoich duchowych mistrzów niezależnie od klasztornych systemów, a także rozpoznanireinkarnowanitulku. Pozostali mnisi, zarówno ci przebywający w świątyniach, jak i ci przebywający poza jej murami, nazywani sątrapami, czyli uczniami. Znani są także lamowie zwanidoubtubi, odpowiedzialni za ceremonie pogrzebowe i bezpieczne prowadzenie duszy podczas jej wędrówki w zaświatach[3].
Lama jest szczególnie ważny w buddyzmieWadżrajany – bez niego nie można uzyskać dostępu do najgłębszych nauk i praktyk.
