Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też:Lądek-Zdrój (ujednoznacznienie).| miasto wgminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Ratusz w Lądku-Zdroju | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Data założenia | 1 poł.XIII wieku | ||||
| Prawa miejskie | |||||
| Burmistrz | |||||
| Powierzchnia | 20,32[2] km² | ||||
| Wysokość | 440–480 m n.p.m. | ||||
| Populacja (01.01.2024) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna | 74 | ||||
| Kod pocztowy | 57-540 | ||||
| Tablice rejestracyjne | DKL | ||||
Położenie na mapie gminy Lądek-Zdrój  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |||||
 50°20′33″N 16°53′14″E/50,342500 16,887222[3] | |||||
| TERC (TERYT) | 0208084 | ||||
| SIMC | 0984203 | ||||
Urząd miejski Rynek 3157-540 Lądek-Zdrój | |||||
| |||||
| |||||
| |||||
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Lądek-Zdrój (niem. Landeck, od 1935 r.Bad Landeck[4],cz. Landek) –miasto wPolsce położone wwojewództwie dolnośląskim, wpowiecie kłodzkim, siedzibagminy miejsko-wiejskiej Lądek-Zdrój. Położone wSudetachWschodnich, w dolinie rzekiBiałej Lądeckiej.
Według danychGłównego Urzędu Statystycznego z 1 stycznia 2024 r. miasto miało 4946 mieszkańców (567. miejsce w Polsce)[2].
Lądek-Zdrój położony jest na wysokości od 440 do 500 m n.p.m.[5] Teren miasta jest zaliczany do mezoregionuGóry Złote[6]. Położone jest pomiędzy pasmemGór Złotych aKrowiarek w dolinie rzekiBiałej Lądeckiej, 25 km na południowy wschód odKłodzka. Według danych z 1 stycznia 2024 r. powierzchnia miasta wynosiła 20,32 km² (295. miejsce w kraju)[2].
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało dowojewództwa wałbrzyskiego.
Osobny artykuł:Herb Lądka-Zdroju.Głównym symbolem gminy jest jejherb. Obecny został ustanowiony 27 lipca 2015 roku[7]. Zastąpił on herb obowiązujący od 1989 roku, który przedstawiał kłody z dawnego herbuHrabstwa Kłodzkiego oraz inicjał „L”. Herb przyjęty w 2015 przedstawiaczeskiego lwa, motyw ten zaczerpnięty został z najstarszych pieczęci miejskich Lądka-Zdroju. Godło z kłodami i „L” było miastu przypisane błędnie, należało w rzeczywistości do sądu w Lądku-Zdroju.
Flaga miejska Lądka-Zdroju została ustanowiona 27 lipca 2015 roku i przedstawia na czerwonym płacie godło herbowe miasta oraz wąski żółty pas u dołu[7]. Flaga zastąpiła wcześniej używaną, która przedstawiała stylizowane bijące źródło na tle kłodzkich skosów.
Hejnałem Lądka-Zdroju jest utwór zatytułowanyHejnał Lądka-Zdroju, autorstwa Grzegorza Helcyka. Powstał on w 2004 roku i został ustanowiony przez Radę Miejską w wyniku konkursu. Został wybrany spośród czterech propozycji[8].
Patronem Lądka-Zdroju w drodze konkursu z 2004 roku został wybranyśw. Jerzy. Propozycja ta została zgłoszona poza trybem konkursowym przez radnego Lechosława Siarkiewicza, miłośnika historii regionalnej. Wybór św. Jerzego wiązał się z tym, iż jest on patronem najstarszego zdroju w mieście[8][9].
_b_401.jpg)
.jpg)
Prawa miejskie uzyskał w 1282 roku z nadania księcia wrocławskiegoHenryka IV Probusa. Jest jednym z najbardziej znanych oraz najstarszychuzdrowisk – jako uzdrowisko był znany już pod koniec XV w. Uważany jest za najstarsze uzdrowisko na dzisiejszym terytorium Polski, gdyż według źródeł historycznych w 1241 roku istniały tu urządzenia kąpielowe zniszczone przezMongołów wracających z polabitwy pod Legnicą. Najstarszyzakład przyrodoleczniczyGeorgenbad (pol.Jerzy) zbasenem zbudowanym na źródle o tej samej nazwie został wzniesiony w 1498 roku[10][11]. W 1678 rozpoczęto budowę tzw. Nowego Zakładu, który był wzorowany na łaźniach tureckich (po licznych przebudowach m.in. w latach 1878–1880, 1936 i po 1945 powstał obecny zdrój Wojciech)[12].
W połowie XIX wieku na terenie wschodniej częściziemi kłodzkiej (klucz stroński) działałaksiężnaMarianna Orańska. Także Lądek wiele jej zawdzięcza, dzięki jej inicjatywie wybudowano drogę łączącą miasto zKamieńcem iZiębicami,Bolesławowem orazmorawskimStarym Městem[10]. Jej imieniem nazwano jeden ze zdrojów, obecna Dąbrówka. W 1829 odkryto nowe źródło, obecny Chrobry. W 1838 powstałoinhalatorium, bardzo nowoczesne jak na ówczesne czasy.
Na fali przydawania uzdrowiskom predykatuBad, 15 lutego 1935 r. zmieniono również i nazwę Landeck na Bad Landeck. Zmiana ta wynikała z promocji miasta i nie miała związku zgermanizacją nazw przeprowadzoną również na ziemi kłodzkiej[13].
W czasieII wojny miasto nie odniosło żadnych strat. 9 maja 1945 r. zostało zajęte bez walk przez oddział zwiadowcówArmii Czerwonej. Niemiecka administracja działała do 15 czerwca 1945 roku; ostatnim urzędującym niemieckim burmistrzem był dr Hänsch. Natomiast pierwszym polskim był Stanisław Latos, który rozpoczął urzędowanie 15 czerwca 1945 r. W budynku przy ulicy Orlej 4 umieściła się radziecka komendantura miasta.
Polscy osadnicy zaczęli napływać od sierpnia 1945 roku. Początkowo mieszkali razem z ludnością miejscową. W kwietniu oraz wrześniu 1946 roku przeprowadzono akcję przymusowego wysiedlenia niemieckich mieszkańców miasta. W tym samym roku wprowadzono urzędowo nazwęLądek Zdrój, zastępując poprzednią niemiecką nazwęBad Landeck[14].W latach 1945–1953 oraz 1956–1991 działałosanatorium Armii Radzieckiej. W 1950 roku liczba mieszkańców zrównała się z przedwojenną liczbą mieszkańców miasta. Wśród mieszkańców przeważali przesiedleńcy zza nowo utworzonej granicy wschodniej (około 52%)[15].W 1948 r. pisarz śląskiZbyszko Bednorz został uhonorowany nagrodą „Tygodnika Powszechnego” za nowelęDecyzja, czyli rzecz o człowieku odzyskanym, której akcja dzieje się w pierwszych powojennych latach w Lądku-Zdroju.
Przejęcie przez państwo bogatej i nienaruszonej przez działania wojenne bazy uzdrowiskowej i wypoczynkowej pozwoliło na szybki powrót Lądka do czołówki polskich uzdrowisk i miejscowości wypoczynkowych. Istniały tu warunki do leczeniaschorzeń reumatycznych, chorób skóry, naczyń krwionośnych, kobiecych, obwodowego układu nerwowego, a także stanów pourazowych i zatruć przemysłowych[16].
Pod koniec lat 60.FWP prowadził w Lądku w oparciu o przedwojenne pensjonaty i wille 10 ośrodków wypoczynkowych („Gliwiczanka”, „Górnik”, „Hel”, „Piękna”, „Placówka”, „Rybniczanka”, „San”, „Szarotka”, „Wrzos”, „Złocień”). W 35 budynkach (niektóre nie miały jeszcze ogrzewania i były czynne tylko w lecie) dysponował łącznie ok. 1600 miejscami noclegowymi. W oparciu o nie prowadzono zwykłe wczasy pracownicze 14-dniowe, a także 21-dniowe wczasy lecznicze i 24-dniowe pobyty sanatoryjne. Ośrodki dysponowały świetlicami z telewizorami, bibliotekami, salami klubowymi. W mieście kuracjusze i wczasowicze mieli do dyspozycji 3 restauracje, 6 kawiarń, klubokawiarnię FWP z dancingiem, kino „Kapitol”, 2 sceny estradowe imuszlę koncertową. Działały korty tenisowe, boiska do siatkówki i koszykówki, kryta pływalnia i letni basen na wolnym powietrzu, a zimą prowadzona przez FWP wypożyczalnia sprzętu sportowego. Podkreślano szerokie możliwości wycieczek po okolicy, w tym także do znanejJaskini Radochowskiej[16].
W okresie Polski Ludowej w Lądku odbywały się cykliczne Dni Muzyki Rosyjskiej i Radzieckiej[17].
We wrześniu 2024 miasto zostało dotknięte przezpowódź, która spowodowała zniszczenie kilkudziesięciu budynków i pozbawiła ok. 100 osób dachu nad głową[18][19].
W okresie poI wojnie światowej w Niemczech, w tym na ziemi kłodzkiej, rozwijanoszybownictwo. Powodem były ograniczenia rozwoju lotnictwa wojskowego narzucone Niemcom przeztraktat wersalski oraz kryzys ekonomiczny. Szybownictwo pozwalało tanio i bez konfliktu z postanowieniami traktatowymi szkolić pilotów. Rozwijało się ono także spontanicznie, gdyż po wojnie dorezerwy trafiło wielu zdemobilizowanych pilotów oraz żołnierzy z personelu obsługi naziemnej lotnisk[20].
Jednym z pierwszych miejsc był ośrodek budowy szybowców i szybownictwa w Lądku-Zdroju w budynku Związku Strzeleckiego (Schützenhaus) przy ul. Widok (wówczas Reichensteinerstrasse, pol. Złotostocka). Działali tu m.in. stolarz Sterz, Oswald Rösner, Hans Wagner, Walter Gottschalk. Naciągi wykonywano własnoręcznie, później stosowano stalowe druty i liny. Pierwsze loty miały miejsce na wiosnę 1928 r. w pobliżu stacji kolejowejStójków. W latach 1930–1933 zbudowano dwaszybowce:Der Alte Fritz iBad Landeck[21].
Piramida wieku mieszkańców Lądka-Zdroju w 2014 roku[22].
.jpg)
W wojewódzkim rejestrze zabytków na liście zabytków wpisane są obiekty[23]:
Inne:
Występują tu radoczynne (zawierająceradon) cieplice siarczkowe i fluorkowe. Przyjeżdżają tu przede wszystkim osoby zchorobami reumatycznymi, chorobamiortopedycznymi ichorobami neurologicznymi.Wody radonowe powodują wzrost poziomuhormonów płciowych. Najbardziej reprezentacyjnym sanatorium jest zakład przyrodoleczniczy „Wojciech” (dawnyMarienbad). Wyróżnia sięneobarokowymi zdobieniami,marmurowymi misami z ujęciamiwód leczniczych. Zakład posiada również okrągły basen z wodą zeźródła termalnego, wokół którego rozmieszczone są marmurowe XIX-wieczne wanny dokąpieli perełkowych[10].
PodczasI wojny światowej lekarzem naczelnym sanatorium gruźliczego byłKazimierz Filip Wize (1873–1953) – lekarzpsychiatra, filozof ifilozof medycyny,mikrobiolog,lepidopterolog, poeta i tłumacz poezji, działacz społeczny.
Wuzdrowisku leczyli się m.in.Goethe,cesarzowa Katarzyna II,cesarz Aleksander I,królowie pruscy,John Quincy Adams – późniejszyprezydent USA[26][10].
(Główny Szlak Sudecki)Świeradów-Zdrój • … •Czarna Góra •Przełęcz Puchaczówka •Pasiecznik •Przełęcz pod Chłopkiem •Kąty Bystrzyckie • Lądek-Zdrój •Przełęcz pod Konikiem •Orłowiec •Przełęcz Jaworowa •Przełęcz pod Trzeboniem •Złoty Stok • … •Prudnik
(Szlak E3)Nowa Morawa •Przełęcz Sucha •Jawornik Kobyliczny •Przełęcz Dział •Stary Gierałtów • ruinyzamku Karpień •Trojak • Lądek-Zdrój •Radochów •Jaskinia Radochowska •Przełęcz Leszczynowa •Ptasznik •Przełęcz KłodzkaCykliczne imprezy:
Miasta partnerskie[28]:
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osada wsi | |
| Nieoficjalne części wsi |
| Przynależność wojewódzka | |
|---|---|
| Miasta (1945–75) | |
| Osiedla (1954–72) |
|
| Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75) |
|
| Gromady (1954–72) |
|
